izena
- 2. laguntzaille, laguntzaillía. (b). izena. Zerbaitetan laguntzen duena. El/la que colabora en algo.. Olako laguntzailliakin derrepente eitten da zaltaiko lana. .
- lagúnzar, lagúnzarra. (c). izena. LÁGUN ZÁR. Aspaldiko lagun ona. Viejo amigo.. Lagunzarrak izen arren idea diferentetakuak die. . Aspaldiko laguna, besterik gabe, ere bai. Enok ezautzen? Ez aiz akordatzen soldauxkan? Bai gizona, gu lagunzarrak gaittuk. LÁGUN ZÁR, bi hitzetan, ere bai..
- laiñeza, laiñezía. (d). izena. Umearen edo gaztearen harrokeria nagusiekiko.. Laiñezak dauzka ume honek.. Gutxi erabilia gure eskualdean..
- láiño, laiñúa. (a). izena. Nube, niebla (orokorra).. Laiño beltzak agiri die./ Goizian laiño itxi-itxixa zeuan.. Galdara maillaztua esaten omen zitzaion aspaldi Angiozarren forma bereziko laino batzuei. Aramaion, laiño maillatuek bildotsak ematen dutenei. Oñatin, laiño litxakiñak laino meheei, litxak bezalakoei. . komentario 1 tripaki-laiño, tripaki-laiñuak. (-). izena. (Angiozar., Antzuola.) "Los cirros (nubes)." (Izag Antz).. Ik. beláiño..
- laiñópasa, -e, laiñópasia. (c). izena. Lainoak zerutik abiada handian pasatzen direneko eguraldia.. Aize aundixa ibili da gabian. Gaur goizian be laiñopasia egon da, baiña atsaldian berotu ein biar ei dau. .
- láixa, laixía. (c). izena. Burdinazko bi hortz luze eta egurrezko eskulekua duen lurra iraultzeko tresna. Laya.. Laixak adornutzat ikusten die batian bestian. . láixan, . (c). adberbioa. LAIXÁKETAN. Laiarekin lanean (egin, jardun, ibili...). Laixan eiñ aurretik nabarra pasatze zuan, zaldiz, astoz, ero iru lau lagunen artian tiraka igual, gero laixan illaran jarritta errezao eitteko. Klem.. Azen.: laixán ere bai.. Ik. ondío..
- laixá-bégi, laixá-bégixa. (d). izena. Laia kirtenarendako zuloa. El orificio del mango de la laya.. Ik. áixkora-bégi, begi.
- laixári, laixaríxa. (d). izena. Laiarekin lan egiten duena. Layador.. Laixarixak illaran jarritta jarduten zeben. .
- 1. laka, lakía. (d). izena. Zerrategian, enborraren kanpokaldeko zatiak, materialetarako balio ez dutenak. Costanera.. Kostaneria, zerran alaxe esaten dabe, guk lakia beti. Don./ Ba ori laka ori izaten da azalan urrengo egurra. Benito.. Singularrean. Oholei laka kendu egin behar zaie, bestela zerenak jotzen ei ditu.. Sin. kostánera, zuri.
- 1. lákaiña, lákaiñia. (d). izena. Zerbaiten zati txikia, luzexka normalean. Pedazo pequeño desgajado de algo, normalmente alargado.. Zatitxo bat, txikixa danian gauzia. Ari-lakaiña bat ero; erozer gauzagaittik uste juat len lakaiñia asko ibiltzen zala. Klem.. Bizar urriagatik ere esan ohi da: Bizar izenik etxok merezi orrek, lau lakaiña besteik eztaukak eta. Hanka mehengatik ere bai: Orrek dittuk lakaiñak, orrek! .
- 2. lákaiña, lákaiñia. (d). izena. Hostroak galdu dituen landarea edo belarra.. Bedarrik bape etxak, lakaiñia bakarrik. .
- 1. lakatz, lakátza. (c). izena. Botatako zuhaitz baten adarra. . LAKATZAK KENDU: botatako zuhaitza soildu. Jausi dan piñuai lakatzak kentzen dabill Julien. LÁKATZAK ERRE: kendutako adarrak erre, basoa garbitzeko edo. Lakatzak erretzen genbitzela guardia etorri jakuan. Bi testuinguru hauetan, gehienbat. Baita: lakatz baten estropuzau ta errekatxora jausi nitzuan. Zutik dagoen arbolak "adarrak" ditu; kenduta gero, sutarakoak, luzeak eta meheak badira, batik bat, "abarrak" dira. "Lakatz" bien erdibidean dago..
- 4. lakatz, lakátza. (c). izena. Tomate landareari sortzen zaizkion alperriko kimuak. Brotes superfluos, chupones de la planta del tomate.. Tomatiai lakatzak kendu biarrian gare. .
- lakirixo, lakirixua. (-). izena. "Nudo metálico para cazar, alambre." (SB Eibetno). .
- lámaiko, lámaikua. (d). izena. LÁMAI. Lau marabedikoa. Cuarto, antigua moneda de cuatro maravedíes.. Lengo zarrak aittatze jittuen lamaikua ta semeikua ta. Apenas balixo aundikuak zien. lamai bat pe eztau balio. etxakixat nik. Klem./ Lenao, entzun bai, baiña neuk ezautu eztot eiñ lamaikua. Don.. Lamaiko, xemeiko, lauziko (lauzuriko) inoiz entzuten dira zaharren ahotan, ia baliorik ez duen gauzaren zentzuan: Eztau lamaikoik (edo xemeikoik edo lauzikoik) balio. . Ik. xémeiko, láuziko.
- lamára, lamaría. (c). izena. LANBÁRA. Bat batean hartzen den usain deigarria edo txarra. Tufo.. Atia zabaldu orduko etorri jatan lamaria./ Zure kuartua pintau barri da eta egundoko lanbaria dago. .
- lámiña, lámiñia. (d). izena. Mitologiako pertsonaia. Lamia.. Bergaran hitza ezaguna zaie adinekoei, baina, guk galdetutakoek behintzat, ez omen dute lamina ipuinik entzun. Leintz aldekoek bai, ostera. Sorginenak, ostera, bai. .
- lan, lána. (a). izena. Trabajo.. Sin. biar. Ik. asto. lanian urkatu, . (c). esapidea. Lanean leher egin.. Ori ezta lanian urkatuko ez, orrek neurrixa artuko jao... lanbarri izan, . (d). esapidea. Lanean aspertu eta erraz aldatzen denaz zera esan ohi da:.. Ori beti da lanbarri. .. lának ízan, . (c). esapidea. Nahikoa lan edo arazo izan.. Sua piztu zan geure aurrian sasixan, da lanak izan giñuzen emendatzen. .. lának émon, . (c). esapidea. Arazoak sortu.. Oinddio Unidad Alavesa-k lanak emongoittu.. Baita zentzu positiboan ere: Oinddio Indurain gaztia da, baiña urte batzuk barru lanak emongoittu. .. lána(k) artu, . (-). esapidea. Lan edo eginkizun zailen batean sartu.. Zer, bizikletiakin zoiaz bakaziñotara? Jesus, orrek die lanak artzeittuzuna./ Politikia? Ezizu olako lanik artu. .. lan(a) eráiñ, . (-). dio aditza. Hacer trabajar.. Andereñuak lan asko eraitten dotse. .. lan(a) eiñ, . (-). du aditza. Trabajar.. Zer, gaur lan asko ein dozu? .. éskuak bete lan, . (c). esapidea. Lan asko.. Eskuak bete lanekin dabill.. . éskuak bete lan, . (c). esapidea. Lan asko.. Eskuak bete lanekin dabill....
- lána, lánia. (b). izena. Landu gabeko artilea.. Antxiñako denporan dirua eitten zaban laniak. Orduan ardixan aberatsena lania. Enr. . lánagiñan, . (c). adberbioa. Artilezko haria egiten.. Maria lanagiñan da ni iruten, gu bixok izen giñen Villerrelen... lania jo, . (a). aditza. Artilea astindu makilaz edo idaurrez.. Garbittu, uretan euki, ta alambrian sikatzen dia. Denpora onakiñ laster; onekin, baazpadakuakiñ, ez; ta gero jo idaurrakin. Pedro.. Ik. artílle..
