Bergara aldeko hiztegia
zezéndu.
(c).
Aditza.
Idiskotu, zezenak bihaea estali.
“"Zezenduta dao: está cubierta por el toro." (Izag Oñ).”
ixkotu.
Idiskotu, zezenak bihaea estali.
“"Zezenduta dao: está cubierta por el toro." (Izag Oñ).”
ixkotu.
zezen-súzko, zezen-suzkúa.
(c).
Izena.
Suzko zezena. · Toro de fuego.
“Zezen-suzkuakin billurtu da.”
súzko-zézen.
Suzko zezena. · Toro de fuego.
“Zezen-suzkuakin billurtu da.”
súzko-zézen.
zézentxo, zézentxua.
(c).
Izena.
Zezen txikia, jaietan eta jareiten dena.
“Gero egon zien zezentxuak pe bai; zezenak, aixkora-jokua, arri-jasotziak... Hil.”
Esamoldeak:
zezentxo bat einda egon.
(b).
Esapidea.
Oso indartsu egon gazte bat.
“Zezentxo bat eindda dago zuen Mikel.”
Zezen txikia, jaietan eta jareiten dena.
“Gero egon zien zezentxuak pe bai; zezenak, aixkora-jokua, arri-jasotziak... Hil.”
Esamoldeak:
zezentxo bat einda egon.
(b).
Esapidea.
Oso indartsu egon gazte bat.
“Zezentxo bat eindda dago zuen Mikel.”
zezíña, zeziñía.
(c).
Izena.
Gatza emandako haragia; hemen ardiarena ia bakarrik. · Cecina, carne salada.
“Aintxiñan, besteik etxeuan da, makiña bat zeziña jandakuak gaittuk, ez gozo-gozua dalako baiña.”
Gatza emandako haragia; hemen ardiarena ia bakarrik. · Cecina, carne salada.
“Aintxiñan, besteik etxeuan da, makiña bat zeziña jandakuak gaittuk, ez gozo-gozua dalako baiña.”
zíar.
1.ziar.
(a).
Posposizioa.
Zehar.
Zeharkatzen den lekua zehatz markatzen denean: NUNDIK ZIAR. Barrenkaletik ziar pasau die korredoriak. Bestela NUN ZIAR. Kalian ziar ibilliko da aura. Denbora ere bai. Zenbat txikito eraten ete dau egunian ziar..
Esamoldeak:
órtik zíar.
1.ortik ziar.
(b).
Adberbioa.
Hortik zehar. · Por ahí.
“Ortik ziar juaten da Elusura.”
2.ortik ziar.
(b).
Nonbait, auskalo non, edonon.
“Andra koittaua etxian da bera berriz jaun ortik ziar. Kanpolarrosa majua don ori./ Joan ari ortik ziar! ”
2.ziar, ziarra.
Izena.
Zeharra, mendi magala, aldapan dagoen paraje luze eta zabala.
“Azkonabittako ziar baten dauke munteixa.”
Leku-izenetan batez ere: Arantzeta-ziarra, Isusi-ziarra, Larrabil-ziarra (Elgetako toponimoak)..
3.ziar, ziarra.
Izena.
Antzuola.
"Jipoia.
“Ta gero obatu jaue orri, sorgiñorri, ta emon jaue ziarra." (Lar Antz).”
1.ziar.
(a).
Posposizioa.
Zehar.
Zeharkatzen den lekua zehatz markatzen denean: NUNDIK ZIAR. Barrenkaletik ziar pasau die korredoriak. Bestela NUN ZIAR. Kalian ziar ibilliko da aura. Denbora ere bai. Zenbat txikito eraten ete dau egunian ziar..
Esamoldeak:
órtik zíar.
1.ortik ziar.
(b).
Adberbioa.
Hortik zehar. · Por ahí.
“Ortik ziar juaten da Elusura.”
2.ortik ziar.
(b).
Nonbait, auskalo non, edonon.
“Andra koittaua etxian da bera berriz jaun ortik ziar. Kanpolarrosa majua don ori./ Joan ari ortik ziar! ”
2.ziar, ziarra.
Izena.
Zeharra, mendi magala, aldapan dagoen paraje luze eta zabala.
“Azkonabittako ziar baten dauke munteixa.”
Leku-izenetan batez ere: Arantzeta-ziarra, Isusi-ziarra, Larrabil-ziarra (Elgetako toponimoak)..
3.ziar, ziarra.
Izena.
Antzuola.
"Jipoia.
“Ta gero obatu jaue orri, sorgiñorri, ta emon jaue ziarra." (Lar Antz).”
ziar-begiratu, ziar-begiratúa.
(d).
Izena.
Zeharka egindako begiratua.
“Ziar-begiratu bat bota jostak dardaraz jartzeko modukua.”
Zeharka egindako begiratua.
“Ziar-begiratu bat bota jostak dardaraz jartzeko modukua.”
ziár-étzinka.
(d).
Adberbioa.
Zehar-etzanka. · Apoyado
“Ziarretzinka orri; ola baztarren baten kontra, arbolian kontra baldin badago: “ziarretzinka jarritta euzki-epela artzen majo dago ori”. Don.”
Esamoldeak:
ziár-étzinka jarri.
Apoiatu.
Zehar-etzanka. · Apoyado
“Ziarretzinka orri; ola baztarren baten kontra, arbolian kontra baldin badago: “ziarretzinka jarritta euzki-epela artzen majo dago ori”. Don.”
Esamoldeak:
ziár-étzinka jarri.
Apoiatu.
zíarka.
1.ziarka.
(c).
Adberbioa.
Zeharka, zeharretara. · De lado, de través, ladeando, en zig-zag.
“Ziarka-ziarka eruan giñuan kutxia tatarras./ Zuzenian jatxi biarrian ziarka jetxi giñuan aldapia.”
ohar bat
trábesetara, zíarretara.
2.ziarka.
(b).
Adberbioa.
Zeharka, ez modu zuzenean. Irudizkoetan, batik bat.
“Eztau garbi esan baiña ziarka bai./ Kontuz orrekin ziarka begiratzen dau ta.”
1.ziarka.
(c).
Adberbioa.
Zeharka, zeharretara. · De lado, de través, ladeando, en zig-zag.
“Ziarka-ziarka eruan giñuan kutxia tatarras./ Zuzenian jatxi biarrian ziarka jetxi giñuan aldapia.”
ohar bat
trábesetara, zíarretara.
2.ziarka.
(b).
Adberbioa.
Zeharka, ez modu zuzenean. Irudizkoetan, batik bat.
“Eztau garbi esan baiña ziarka bai./ Kontuz orrekin ziarka begiratzen dau ta.”
ziárrari, ziárrarixa.
(d).
Izena.
Zeharraria, oihalaren bilbea osatzen duten zeharkako hariak. · Trama.
“Au zan subilla eta atzetik zetozen beste olako subill aundi batetik arixak, eta gaiñera emen ziarrarixak sartu. Josu.”
Zeharraria anezkak eramaten zuen alde batetik bestera, zutarien artetik..
Zeharraria, oihalaren bilbea osatzen duten zeharkako hariak. · Trama.
“Au zan subilla eta atzetik zetozen beste olako subill aundi batetik arixak, eta gaiñera emen ziarrarixak sartu. Josu.”
Zeharraria anezkak eramaten zuen alde batetik bestera, zutarien artetik..
zíarretara.
(b).
Adberbioa.
Zeharretara, zeharka, trabesetara. · De lado, de través, ladeando, en zigzag.
“Lenengo jo zuzen gora ta gero ziarretara./ Zuzenian igo biarrian ziarretara jo ezkero gutxiao kantsatzen da.”
Oinez goazenean eta aldapa handia denean ziarretara igotzea komeni izaten da..
ohar bat
trábesetara, ziarka.
Zeharretara, zeharka, trabesetara. · De lado, de través, ladeando, en zigzag.
“Lenengo jo zuzen gora ta gero ziarretara./ Zuzenian igo biarrian ziarretara jo ezkero gutxiao kantsatzen da.”
Oinez goazenean eta aldapa handia denean ziarretara igotzea komeni izaten da..
ohar bat
trábesetara, ziarka.
zibilízau.
1.zibilizau.
(c).
da
du
Aditza.
Civilizar(se).
“Ze eingok pa zibilizau bareko jente onekin.”
2.zibilizau, zibilizáua.
(c).
Adjektiboa.
Civilizado, -a.
“Ori etxok eitten persona zibilizauak.”
1.zibilizau.
(c).
da
du
Aditza.
Civilizar(se).
“Ze eingok pa zibilizau bareko jente onekin.”
2.zibilizau, zibilizáua.
(c).
Adjektiboa.
Civilizado, -a.
“Ori etxok eitten persona zibilizauak.”
zibilizazíño, zibilizaziñúa.
(d).
Izena.
Civilización, sobre todo en el sentido de educación.
“Urte bigarrengo barrixa (umea), aura azten zanian beste bat barrixa, urrenguan beste bat barrixa. Olaxe mundua. Zibilizaziñoik pez bia danik eta. Mertz. (AA BergEus. 333. o.). / Zibilizaziño gutxiko jentia jaok gure auzuan.”
Civilización, sobre todo en el sentido de educación.
“Urte bigarrengo barrixa (umea), aura azten zanian beste bat barrixa, urrenguan beste bat barrixa. Olaxe mundua. Zibilizaziñoik pez bia danik eta. Mertz. (AA BergEus. 333. o.). / Zibilizaziño gutxiko jentia jaok gure auzuan.”
zibítta, zibittía.
(c).
Izena.
zipitta.
Zigorra; makila mehe, ximel eta bihurkorra, jotzeko balio duena. Don.k dio punta mehea duen zigorrari deitzen zaiola zibitta. · Palo delgado y flexible que sirve para azotar.
“Mutikuak! Etortzen banok orra zibitta bat artuta.../ Aintxiñan maistruak zibittia eruan eraitte zotsen umiei, gero erak joteko./ Zigorrak puntia meia baldin badauka, orduan zipittia esate akok ari. Don.”
Zumezkoa edo urritzezkoa izan ohi da..
zipitta.
Zigorra; makila mehe, ximel eta bihurkorra, jotzeko balio duena. Don.k dio punta mehea duen zigorrari deitzen zaiola zibitta. · Palo delgado y flexible que sirve para azotar.
“Mutikuak! Etortzen banok orra zibitta bat artuta.../ Aintxiñan maistruak zibittia eruan eraitte zotsen umiei, gero erak joteko./ Zigorrak puntia meia baldin badauka, orduan zipittia esate akok ari. Don.”
Zumezkoa edo urritzezkoa izan ohi da..
zíburu.
1.zíburu, zíburua.
(a).
Izena.
Columpio.
“Aitta, guazen ziburuan ibiltzera.”
Kolunpixo esaten hasita dago gaurko haur eta guraso asko.
.
txintxaun.
2.zíburu, zíburua.
(d).
"Especie de puente de madera para pasar la alambrada del seto." (Izag Oñ).
1.zíburu, zíburua.
(a).
Izena.
Columpio.
“Aitta, guazen ziburuan ibiltzera.”
Kolunpixo esaten hasita dago gaurko haur eta guraso asko.
.
txintxaun.
2.zíburu, zíburua.
(d).
"Especie de puente de madera para pasar la alambrada del seto." (Izag Oñ).
zidar-ari, zidar-arixa.
Eibar.
"Hilo de plata para el perleado. · Damaskinatuan, urredunak perliaurako prestatzen eban zidarrezko harixa." (SB Eibetno).
Eibar.
"Hilo de plata para el perleado. · Damaskinatuan, urredunak perliaurako prestatzen eban zidarrezko harixa." (SB Eibetno).
