adberbioa
- adaríttuta. (c). adberbioa. Preñada la oveja.. Adarittuta dare; “ardi-betia” be ondo dao, baiña sekula eztot entzun. Luis..
- 2. adoretsu. (c). adberbioa. Kementsu. Animoso.. Batian mendira, bestian bizikletan, oso adoretsu dabill gure semia aspaldixan.. Ant. animoso, -a.
- afáittan. (c). adberbioa. Cenando.. Atzo afaittan gendela argixa joan zan./ Oiñezkero afaittako ordua izango da./ Biar tia Maria dator afaittara./ Afaittatik etara eben medikua./ Zer preparaukot afaittarako?. afáittan, afaittáko, affaittátik, afaittára, afaittaráko: Afaltzen, afaltzeko (izl.), afaltzetik, afaltzera, afaltzeko. Goiko formak galduz doaz eta ordez afaltzen, afaltzera, etab. nagusitu dira..
- agitz. (-). adberbioa. (Antzuola.) "Batez ere. Bi pertsonari bakarrik entzun diegu. Lekukoei galdetuz gero, euren zaharrek erabiltzen duten hitza dela diote.. Eskupeteruak zeintzuk izete zien? . Bergaran eta Osintxun ere gauza bera gertatzen da berba honekin. Erropia itzulikaldera esegitzen da agitz, esan ohi zuen osintxuar baten amak. Aixkomente (Oñ.) eta komente (Lein.) zentzu berberarekin erabiltzen dira. .
- áienaka. (b). adberbioa. ÁIENEKA. Minaren minez, oinazez kexatsu; ai ene eginez. Lamentándose de dolor.. Koittaua aieneka baten egon da gau guztia./ Operau ondorian aienaka pasau nittuan iru egun..
- áinbestian be. (b). adberbioa. Hainbestean ere. Pasablemente, no mal del todo.. Ik ipuin asko, baiña ainbestian be bizi aiz./ Gure taillerrian oinddio ainbestian be bagabitz.. Gutxiago erabiltzen diren kidekoak: onenbestian be, orrenbestian be.. Ik. áinbeste.
- aintxíñan. (a). adberbioa. Aspaldi. Hace mucho.. Aintxiñan etzeuan oin beste auto.. Ik. antigual, aspaldi, aspaldittik. . aintxiñátik, . (a). adberbioa. Aspalditik.. Aintxiñatik dakit nik ori.. Ik. antigual, aspaldi, aspaldittik. . Ik. aspaldittik, aspáldi, antiguál.. aintxiñáko, aintxiñakúa. (a). izenlaguna. Aspaldikoa.. Aintxiñako kontuak kontatzen egon ga.. Ik. aspaldíko..
- aintxiñátik. (a). adberbioa. Aspalditik.. Aintxiñatik dakit nik ori.. Ik. antigual, aspaldi, aspaldittik. . Ik. aspaldittik, aspáldi, antiguál.
- aittiárenka. (c). adberbioa. Harrituta eta beldurtuta aldi berean. Haciendo cruces.. Aittiarenka egon giñan Elgetan bera bizikletan zetozen umiei begira..
- 2. aixkíre, aixkiría. (b). adberbioa. AIXKIDE. Adiskide, lagun. Amigado, como amigo.. Umiak ointxe alkarrekin asarre ta ointxe aixkire./ Onezkero gure ama ezton egongo aixkire./ Berrogeta amabost urtian alkarrekin bizi izen giñan, berrogeta amabost urte, batian aixkire ta bestian asarre, baiña i (hika hitz egin) sekula bez. Ben.. Ant. asarre. aixkire ez ibilli, . (c). esapidea. Haserre antzean ibili.. Osintxukuak, ainbeste plaentxiar geixo ikustiaz ez ebizen aiskide. (SM Ezten)...
- 2. akaauta. (a). adberbioa. Oso nekatuta, lehertuta. Cansado, derrengado. . Mendixan izan nitzuan atzo, ta gaur jota akaauta najaok..
- 1. ala. (a). adberbioa. Hala. Así. Ala bizi leikek.. ala dalakúan, . (b). esapidea. ALA ZALAKÚAN. Gauzak era hartara direla sinistuta.. Zuek egon zaizte ala dalakuan, da ikusikozue./ Sasoi artan gaztaiñia ta babia besteik ezkiñuan jaten, baiña ala zalakuan bizi giñan. Baita OLA... Olaxe bia zala ta ibili, olaxe zalakuan. Ben. ..
- 5. aláko baten. (b). adberbioa. De pronto, de improviso, en esto.. Basuan meriendatzen gendela, alako baten, or nun ikusten doun erbixa geure alderutz etortzen..
- 4. aláko baten. (b). adberbioa. Berandu, ezorduan. Muy tarde. Por fin. Bai, gure alabia bart alako baten etorririk izan bia dau./ Karreristok, ez bela-bela, baiña alako baten pasau zien beintzat..
- albáilen. (c). adberbioa. Albait lehen, lehenbailehen. Cuanto antes.. Esaixok anaiai albailen pasatzeko emendik, paketia daukala ta.. Albait-len, t eta guzti ahoskatzen du askok..
- aldénik álden. (c). adberbioa. ALDEIK ALDE. Alderik alde, zeharretara. Goitik beheraren aurkakoa. De izquierda a derecha, en oposición a de arriba a abajo, sobre todo cuando nos referimos a terrenos inclinados. De lado a lado.. Aldenik alden goldatu biakou soo aura, goittik bera goldatzeko aldapa aundixa dago ta./ Aldenik alden ebai zeban oiñaztuak arbolia./ Maixa, iru metrokua, aldenik alden dana umez beteta. Ben.. ALDEIK ALDE ere entzun daiteke, baina gutxiago. .
- áldi báten. (c). adberbioa. Denboraldi baten.. Derrepentian ezkutau zan errittik eta aldi baten etzan agertu. ÁLDI BATERÁKO. Oiñ beintzat bakaziñotara joan biot aldi baterako, eta gero ikusikou zer eitten doun. .
- 1. aldrebes. (a). adberbioa. Oker, atzekoaz aurrera, alderantziz. Al revés, del revés.. Gauza guztiak aldrebes esateittu./ Jertsia aldrebes jantzi dozu. . aldrebésko aldéra, . (a). Okerreko erara.. Zeukan mozkorrakin, periodikua aldrebesko aldera artuta ziarduan leitzen./ Prakak aldrebesko aldera dauzkazu.. Ik. itxúlikaldera..
