izena
- érbeste, érbestia. (d). izena. Norberaren herria ez dena. Ia galdua. .
- érbesteko, érbestekua. (d). izena. Herrikoa ez dena. Forastero.. Sanjuanak eltzen diranian, Eibarko jaiak dirala-ta, erriko musikueri be jai emoten detse, eurak pe erriko jaiekin aprobetxau deitian; eta erbesteko musikuak ekartzen dira. (SM Zirik) .
- érbi, erbíxa. (a). izena. Liebre.. Piñuak eta aizarixak galdu dau erbixa. . erbixa beziñ argi. (-). esapidea. Oso argi, zoli.. Gu Antiguan jarritta eote giñan, da serenua erbixa bezela, argi, etortze zan. (Lar Antz). .. erbí-árra izan, . (d). esapidea. Emakumetan gogorra izan. Akordatzen naiz Tomas-Markik gure aitari gaztetako konkistak kontatzen zizkionean honek zera esan ohi ziola:. I aiz erbi-arra, i. . Ik. katar..
- erbi-ánka, erbi-ánkia. (d). izena. (Eibar.) Armagintzan, grabadoreek metal-hautsa batzeko erabiltzen zutena. "Pata de liebre usada por los grabadores para barrer las limaduras de metal.. Esaixozu Izuri, urrengo erbi-ankak gorde deirazela neri..
- erbí-tránpa, erbí-tránpia. (c). izena. Trampa para cazar liebres. .
- erbi-txákur, erbi-txakúrra. (c). izena. Lebrel.. Aterako erbi-txakurra baiño arratoi-txakurra obe. .
- erbittalári, erbittalaríxa. (d). izena. Erbi ehiztaria. Cazador de liebres.. Antxiñan eibartar erbittalarixak ibiltze zien emendik ziar. .
- erdéldun, erdélduna. (a). izena. Gazteleraz dakiena baina euskaraz ez. El/la que habla castellano pero no vasco.. Azen.: érdeldun ere bai. Sin. kastíllano.
- erdelgaizto, erdelgaiztúa. (d). izena. Gaizki berba egindako gaztelera.. Arek etxuan sekula ikasi, erdelgaiztua eitten juan.. Ik. euskalgáizto.
- érdera, érderia. (a). izena. Gaztelera. La lengua castellana.. Euskeria baiño erderia obeto eitten dau orrek. . «Araozko neska bat Araban egon omen zen erderaz ikasten eta etorri zanean, bere lagun bati esaten omen zion: I, erderiak tentaaten naixon. —Tierriak kausauko xon.» (Izag Oñ). . erderak artu, . (d). esapidea. Erdaraz ikasi, erdaraz ikastera kanpora joan.. Aintziñan gaztiak Arabara joaten zien erderak artzera. . Bitxia da "urak artu" esapidearekin duen berdintasuna. ..
- erderakára, erderakaría. (b). izena. Erderakada. Euskara usaineko erdara txarrean eginiko hitza edo esaldia. . Euskeraz eitteko baiño inportantiaua dok eta kriston erderakarak botatze jittuk. . Baita alderantzizkoa ere, erdara usaineko euskara txarrean egindakoa, alegia. Ikastolako umiak erderakara galantak botatzeittue. "Euskerakara" esaten da euskaraz gaizki dakien batek euskeraz nola edo halako esaldiak egiten dituenean, hitz potoloak erabiltzen dituenean, eta horrelakoetan. Kulturako kontzejalak beti erderaz eitte jok baiña euskeraz asten danian sekulako euskerakarak botatze jittuk. ERDERAKARAK edo EUSKERAKARAK BOTA, gehienetan..
- 1. erdi, erdíxa. (a). izena. La mitad.. Erdixa zuretako ta beste erdixa neretako. . erdixa kanpora eta beste erdixa barrura, . (-). esapidea. "Zerbait lurrera jausiz gero esaten da.. Erdixa kanpora eta beste erdixa barrura jun don!" (Lar Antz)... erdíra jo, . (c). esapidea. Batenaz beste egin. Promediar.. Urtian, erdira jota, irurogei bat anega gari artuko giñuzen. . Ik. góittik jo, beetik jo.. erdíra, . (c). adberbioa. Irabaziak erdibana. Hau gertatzen da batez ere bat lurjabea denean eta besteak egiten duenean lan.. Basuan eitten da oin be. Basuan piñui sartziak eta gauzak erdira ipintzeittuk oin be. Zerak, Esperantzak, bajittuk erdira ipinittakuak. Don.. Horrela hartutako sailari ERDIRÁKO, erdirakúa, deitu ohi zaio. .. érdi-erdíxan, . (a). aditza. En la mitad mitad.. Erdi-erdixan azertau dozu. .. érdi tta érdi, . (c). esapidea. Erdi eta erdi. Mitad y mitad. Aurten aprobauak eta suspensuak erdi tta erdi izen die. .. erdi lo, . (a). adberbioa. Medio dormido.. Erdi lo dago eta laga bakian. ..
- erdibíde, erdibidía. (c). izena. Solución intermedia.. Bixak nai dabe beriakin urten, baiña erdibide batera aillegau biako dabe derrior.. ERDIBIDEKO ZERBAIT ere bai. .
- erdiko aga, erdiko agia. (-). izena. Txondor-zuloaren erdian jartzen zen makila luzea, bere kontrara txondorra kargatzen hasteko.. Orri esate jakon erdiko agia. Mateo. .
- erdíko beltz, erdíko beltza. (d). izena. Begi-ninia. Niña del ojo. Don. .
- erdíprezio. (c). izena. La mitad de precio.. Erdipreziua pagauta erosi neban Portugalen. . Ia beti inesiboan: ERDÍPR. erdípréziuan, . (b). adberbioa. A mitad de precio.. Patata onek erdipreziuan erosittut, ofertan zeren da./ Eneukek kotxe ori erosiko erdipreziuan be. ..
- erdípurdi. (b). izena. ERDÍZPURDI, ERDIZPURDIZ. Badaezpadan, dena beharrean. A medias, así así.. Iez Realak ligia irabazi zeban baiña aurten erdipurdi dabill./ Lanak erdipurdi eittia baiño bapez eittia obe. . Sin. erdípurdiko, erdípurdi.
- erdizpurdi. (-). izena. Ik. erdípurdi.
- 3. eregi, eregixa. (-). izena. (Eibar.) "Desajuste.. Bihargin txarren biharreri eregixak azkar billatzen jakuez." (SM). .
- eríotza, eríotzia. (d). izena. Muerte.. Il ein dda geixao. Baiña gero ba beste bati esaten jakonian: “Zer?” “Atzenian, eriotza luzia izen juan”. Don.. Bergaran gutxi erabilia baina normaltasunez Oñati eta Leintzen. .
