izena
- 1. gaillur, gaillúrra. (c). izena. Mendi baten bizkar hezurra. Cresta de una montaña.. Gora igo giñanian gaillurrez gaillur joan giñan puntaraiño./ Behin gaillurra artu ezkero erreza da bidia.. "Mendi-tontor", "punta" zentzuan ere entzuten da. .
- 2. gaillur, gaillúrra. (c). izena. Teilatuaren ur biek bat egiten duten ertza. Arista de un tejado.. Zuen teillatu gaillurian usua dago geratuta.. Gaillurreko habeari gaillur-egur edo goiaga. .
- gaillur-aga, gaillur-agia. (b). izena. Gailur-egurra.. Orri, goiagia, gaillur-agia. Sebas. . Sin. gaillur-egur. Ik. goiága.
- gaillur-egur, gaillur-egúrra. (b). izena. Teilatuaren bizkarrezurreko habea, alde bateko eta besteko kapirioak eusten dituena. Cumbrera.. Gaillur-eurra ta sartzeko aitza; aitza ero akaziak balio dau. Sebas.. Inoiz entzuten da etxeko gangorr gailurra adierazteko: Oinddio euskixak eztau joten gure etxeko gangorra, eta datozen San Blasak arte eztau joko.. Sin. gaillur-aga. Ik. goiága.
- gaillur-téilla, gaillur-teillía. (c). izena. Teilatu gailurrean ilaran jartzen den teila handia. Teja de cobijo.. Gaillur-teillak. Aundixauak. Don. .
- 1. gáiñ, gáiña. (c). izena. Cima, cumbre, puerto de montaña.. Anboto gaiña artu orduko laurak zien./ Oinddio eztabe pasau korredoriak Elgetako gaiña. . gáiña ártu, . (-). . 2. gaiña artu, . (c). Lan bat menderatu.. Gabonak etorrikoittuk lan orri gaiña artu orduko... 1. gaiña artu, . (b). Mendatera, tontorrera edo gailurrera heldu.. Kostata, baiña azkenian artu gontsan gaiña....
- gáinbera, gáinberia. (c). izena. (Oñati.) Aldapa behera. "Cuesta de arriba abajo." (Izag Oñ). .
- gaiñegur, gaiñegurra. (d). izena. Kamainako goihabea. Viga que sostiene el techo de la choza.. Au jo daigun zala gaiñegurra. Mateo. . Sin. gaillur-egur, goiaga.
- 2. gaiñerako, gaiñerakúa. (b). izena. Otordu bateko plater inportantea: haragia, arraina... El plato fuerte, el principio.. Zuek ensaladia jan bittartian preparaukot gaiñerakua.. Sin. prinzipíxo.
- gaiñestáli, gaiñestalíxa. (d). izena. Zeru lainotua. Dícese del cielo nublado.. Gaiñestali onek jarraitzen badau tomatiak gorriña arrapauko dabe./ Gaiñestalixa txarra da orturako./ Uda geixena ein ddau gaiñestali. . adb. gisa, batik bat.. Sin. goiestali.
- gaiñigar, gaiñigarrak. (-). izena. (Eibar.) "Zuhatzen adar igarrak, sarri sutarako erabiltzen diranak." (SB Eibetno)..
- 1. gáita, gaitia, gáittia. (b). izena. Gaita. Musika tresna..
- 2. gáita, gáitia, gáittia. (c). izena. Umorea, gogoa.. Gaitia bia da eitten daben denporiakin bizikletan ibiltzera urtetzeko./ Orrek jaukak gaittia: egunero txikiteuan. .
- 1. gáitz, gáitza. (b). izena. GATX (UB.-ANG.). Gaixotasun luzerakoa edo grabea. Enfermedad de difícil curación.. Azurretako gaitza ei dauka./ Kanzerra, dagonik gaitzik txarrena./ Iñon ona ikusi eziña da orren gaitza.. Ik. gaixo. gáitz eiñ, . (b). dio aditza. GÁTX EIÑ . Kalte egin.. Orri eranak gaitz eitten dotsa./ Eneban ori esan zuri gaitz eitte arren.. Sin. kálte eiñ..
gaitzízen, gaitzizéna. (b). izena. GATXIZEN (UB., ANG.). Ezizena, izengoitia. Mote, apodo. Etxako gustatzen gaitzizenez deitzia./ 'Tximistia' zan familixa orren gaitzizena./ “Maratillia” esate otxen gaitzizena; atxua ipoinjakitzaillia. Pasatzen zan danai be preguntia, nun izen zan... Hil. . Ezizen ere esaten da; dena dela, baliteke izengoitia iraingarria denean gaitzizen gehiago erabiltzea, eta bestela ezizen. GAITZIZÉNA ESAN, azken adibidean ikusten denez
- 1. gaixo, gaixúa. (a). izena. Gaixotasuna. Enfermedad.. Kalenturia daukat eta uste dot gaixua arrapau biotela. . "Gaixotasun", kronikoa edo luzerakoa denean; pasakorra denean, "gaixo". Irudizko zentzuan ere esana: Lanerako gogo faltia da orren gaixotasuna.. gaixúak il, . (c). aditza. Morir por enfermedad.. Andik etorrittako mutill asko iltze i zan gaixuak, soldau asko gaixuak. Arek esate i ban: “Il asko eitte jaue alde batera, eta bestera gaixuak iltze jaue”. Hil. ..
- 2. gaixo, gaixúa. (a). izena. Enfermo, -a.. Gaixuak gaizki tratatzeittue./ Persona gaixuak umore gutxi. .
- gaixoáldi, gaixoaldíxa. (b). izena. Norbait gaixorik dagoen denbora.. Ointxe pasau berri dau gaixoaldi bat. .
- gaixotásun, gaixotasúna. (b). izena. Enfermedad.. Dirua ta dirua da orren gaixotasuna./ Gaixotasun ezezaunen bat dauka, itxuria.. Ik. gáitz, gaixo.
- gaixozain, gaixozaiña. (c). izena. Gaixoa zaintzen duena. .
- 1. gaizkíesaka, gaizkíesakia. (b). izena. Maledicencia.. Sorgiñ orrek gaizkiesakia ta mormoxetia besteik eztauka. .
- gaiztó-úsaiñ, gaiztó-úsaiñak. (c). izena. Okerrerako joera. Tendencia a hacer travesuras.. Mutikua, beste berriz bizikletia arrapatzen bostak aguazillai esango jotsat eta arek kendukosk gaizto-usaiñok./ Gaizto-usaiñak dauzka Liernik.. Gaizto-usaiñak EUKI, KENDU, batez ere. .
- 1. gaiztokerixa, gaiztokerixía. (b). izena. GAIZTAKERIXA. Travesura.. Mutiko demonio onek gaiztokerixia besteik eztauke. .
