Azkeneko ekarpenak

Honako hauek dituzu bisitariek erantsitako berba berriak, onespen zerrendan daudenak.

erbietan. (-). (Leintz.) "Al escondite." (Aran Gatz)..
1. e. (a). interjekzioa. Exclamación que sirve para llamar la atención, advertir, etc.. Kontuz orrekin, e!.
erara ebagi. (b). esapidea. Cortar madera o carne en su posición normal.. Egurra erara ebagi ero kontrara ebagi alde ederra dago.. Sin. bétara ebági. Ant. kóntrara ebági, kontrabéta ebagi.
1. egin. (a). aditza. Hacer, construir, producir.. Oso liburu politta ein ddabe.. Beste testuinguru askotan ere erabiltzen da. Eguraldia: eurixa eiñ; jokoak: pelotan eiñ; adina bete: urtiak eiñ; eraiki: etxia eiñ (Ik. jaso); hizkuntzak: euskeraz eiñ; norabidea: ezkerretara eiñ; jakiak gertatu: labian, txapa gaiñian eiñ (Ik. erre). Baita: alde eiñ, barre eiñ eta horrelako aditzetan, eta baita aditzaren ekintzaren azpimarratzaile bezala ere: jan eingo dozu, esan ein ddotsat. Erosi zentzuan ere entzun dakieke zaharrei, arropaz edo oinetakoez jarduterakoan, ziur asko beren gazte denporan enkargatuta egiten zirelako. Pare bat zapata eitte ziñuan da, aura ba, Paskuakua eitteko, elizara konfesau ta komulgau eittera juteko, entierrun batera juteko... Hil./ Ointxe traje berri bat ein biarrian nago.. norbaitenak edo zerbaitenak egin, . (c). esapidea. Hondatu, galdu, zereginik ez izan.. Politikan oin arteko bidetik jarraitzen badogu, guriak egin dau. .. egin-barri, . (-). . 2. egin barri, . (b). adberbioa. Recien hecho.. Gu sartu giñanian etxia egin barri zeuan. .. 1. egin-barri, egin-barrixa. (b). adjektiboa. Recien hecho.. Ogi au egin barrixa da. ... egitte aldera, . (-). . Ik. aldera..
erateille. (-). Ik. erále.
2. gogo, gogúa. (b). izena. Memoria, recuerdo, mente; pero solamente dentro de locuciones como las siguientes:. Hauek guztiak BURUrekin ere egiten dira: burura etorri, etab.. gogúan gorde, . (c). du aditza. Recordar, conservar en la memoria.. Txikittako gauzak goguan gordetzeittut oinddio. Hauek guztiak bururekin ere egiten dira: burura etorri, etab. .. gogúan euki, . (b). du aditza. Recordar.. Goguan daukat oinddio zer esan zostazun Urkiolako pagopian. . Sin. burúan euki.. goguan artu, . (b). esapidea. Aintzat hartu.. Goguan artu aittak esaten dotsuna... gogótik joan, . (b). zaio aditza. Ahaztu.. Gogotik joanda neukan zure izena./ Etxat gogotik joan frailliak esan zostana. .. gogóra etorri, . (b). zaio esapidea. Burura etorri, oroitu.. Etxatak gogora etortzen zeaittik asarretu zien. ..
Frantzía Euskál . (d). izen propioa. Ipar Euskal Herria.. Frantzia Euskal Errixan zelai asko ta labrantza gutxi ikusten da. .
1. gazi, gazíxa. (b). adjektiboa. GATZI. Salado, -a.. Ensaladia oso gazixa dago.. Ant. ur gázi.
eulégun, eulégunak. (d). izena. Euri-egunak, edo euria egiteko itxura duten egunak.. Eulegunak eiñ eta euririk eiñ ez. Klem. . Izagirrerentzat, "El día de lluvia." (Izag Oñ).. Ik. euri-égun.
3. árgi!. (b). interjekzioa. Erne, kontuz.   Atento. Mutillak, argi! . Nik iru kontautakuan asiko da karreria.. Ezer eztauan lekuan eskuak garbi, dagon lekuan begixak argi, . (d). esaera. .. erbixa beziñ argi, . (-). esapidea. Oso argi, zoli.. Gu Antiguan jarritta eote giñan, da serenua erbixa bezela, argi, etortze zan. (Lar Antz). .. argi-argi, . (c). esapidea. Erdi mozkortuta.. Gaberako erdi txilibrizkauta, .. árgi ibílli, . (b). esapidea. Arretaz ibili.   Andar con cuidado.. Argi ibili mendixan, izotza ein ddau ta./ Italiara bazoiazte argi ibili lapurrekin.. Elkarrizketan erantzun gisa ere erabili ohi da, besteari arrazoi emanez bezala. —Baietz aurten Zarrabeitiak irabazi. —Ba... argi ibilli. (Bigarren erabilera honen antza du, guztiz berdina ez bada ere). . Ik. lárri ibílli.. árgi égon, . (b). esapidea. Erne egon.. Zuen txakurra ni jaikitzen naizenerako argi egoten da.. Sin. zoli egon, erne egon..
arrakalada, arrakaladia. (-). izena. (Antzuola.) "Arropako edo oihaleko urratua.. Arrakaladia iñ ddau alkondaran".. Sin. arratára.
árgi ibílli. (b). esapidea. Arretaz ibili.   Andar con cuidado.. Argi ibili mendixan, izotza ein ddau ta./ Italiara bazoiazte argi ibili lapurrekin.. Elkarrizketan erantzun gisa ere erabili ohi da, besteari arrazoi emanez bezala. —Baietz aurten Zarrabeitiak irabazi. —Ba... argi ibilli. (Bigarren erabilera honen antza du, guztiz berdina ez bada ere). . Ik. lárri ibílli.
árkupe, árkupia(k). (-). izena. Soportal, Espacio debajo del arco. Por antonomasia, los soportales del Seminario y del Ayuntamiento. . Arkupetan etxoingotsut.. Pluralean gehienbat. Bakarra denean, singularrean. Elgetako arkupian aize ederra egongo da..
3. bélarri, bélarrixa(k). (-). izena. Orejera(s) del arado.. Bi izaten ditu..
2. bénga. (a). interjekzioa. Aurrekoak esandakoa ez dugula sinisten adierazten du.. —Atzo bos kiloko erbixa bota najuan. —Benga, benga, sartuixok ori beste bati. .
dána biarréko, dana biarrekúa. (b). izenlaguna. Dena beharrekoa, badaezpadakoa, nola halakoa.   No del todo satisfactorio, de dudosa calidad.. .
dáleketepego. (b). adberbioa. Jota sua, segi eta segi.   Con mucha insistencia. "Dale que te pego".. Jakin nik eztaukatela berbetarako gogoik eta zuk daleketepego preguntak eitten./ Orduerdi inguru ibili nitzan daleketepego atia zabaldu naixan kontrako giltziakin.. Ik. jóta kéia.
búskan ibílli. (c). esapidea. BUXKAN IBILLI. Zerbaiten bila ibili, txakurra, adibidez. Baita pertsona bat, disimuloz, zerbaiten bila edo zerbaiten atzetik dabilela somatzen dugunean zerbaiten buskan dabilela esan ohi da errezelo txarrez.   Andar buscando, andar husmeando, por ejemplo un perro, o una persona que busca algo con disimulo.. Kazari ori askotan ikusten dot gure sagastixan eta zerbaitten buskan ibiliko da (sagarrak, gaztainak...)./ Ori ezta gurera berbetara bakarrik etorri, zerbaitten buskan ibiliko da./ Txakurra batera ta bestera dabill, zeozen buskan.. Txakurrari zera esan ohi zaio bila has dadin: Buxka, txakurra, buxka!.. buskan erakutsi, . (-). esapidea. "Educar al perro.. Gaztetatik buskan erakutsittakua zan txakurra." (SB Eibetno). ..
dántza, dantzía. (a). izena. Danza, baile.. Dantza berri bat ikasi dot./ Dantzia dago frontoian.. dantzan eiñ, . (a). aditza. Bailar. ..
1. azpijan, azpijána. (c). izena. Labor de zapa, conspiración.. Agirixan oso gizon ondrau moduan azaltzen da baiña gero ikusi ein biar ze azpijan darabillen. . azpijanían ibíli, . (c). Conspirar, andar conspirando.. Aspalditxuan alkarrekin ikusteittut eta itxuria azpijanian dabitz...
amillan, amillana. (-). (Leintz.) AMILLEN (EIB.). Haize klase hotza. "Fraka zarren billa" ibiltzen dala esan ohi da.. Amillena, erropa zarren billa dabillena, . (-). esaera. (Eibar.) (SB Eibetno)...
ori dok aitza!. (c). esapidea. ORI DOK ITZA (LEIN.). Hori dok sasoia. Kirolariak animatzeko, batez ere.. Ori, ori, Hilario! ori dok aitza ori!. Gogoan dut Hilario Azkarate pelotariaren sasoian asko entzuten zela. Baita, Ori, ori, Hilario, atzera ta baztartu! .
1. ale, alía. (a). izena. Unidad, pieza.. Sagar arbola orrek, amar ale emoittu./ Zazpi txal eruan zittuan ferixara eta etzeban aleik saldu.. Barazki eta frutei buruz, batik bat.. alían egon, . (c). esapidea. Fruta-arbola loretik alera igarota.. Keixia alian zeuala egin zeban izotza.. Ik. loran egon..
Dagonian bon-bon, eztagonian egon. (c). esaera. Dagoenean harro, ez dagoenean agoantatu egin behar..