Azkeneko ekarpenak

Honako hauek dituzu bisitariek erantsitako berba berriak, onespen zerrendan daudenak.

agún, agúna. (c). izena. Ik. úel.
agúrazar, agúrazarra. (b). izena. Goikoaren gauza bera, baina indartua.. Iñok eztittu biar gure moduko agurazarrak..
1. agillói, agillóia. (d). izena. Teilatuko urak norabidez aldatzeko, gailurretik bi hormen ezkinako zapata gainera botatzen den egurra. Aguilón.. Urak banatzeko, lau aldetara urak banatzeko,agilloia. .
agurátu. (b). da aditza. AGURÉTU. Zahartu, zahar itxura hartu.   Hacerse viejo, tener aspecto de anciano.. Aspaldixan ikusteke neukan Lezarriko Gillermo, eta ziero aguratuta billau dot.. Ik. agúrazartu.
ágorte, ágortia. (d). izena. Sikutea, lehortea.   Sequía.. Gabonetan egundoko agortia zeuan.. Ik. síkute.
agúra, aguría. (b). izena. AGURE. izon zaharra.   Anciano. . Agura majua dago Felix..
agur-agur egin. (-). (haur hizkera.) Decir adiós.. Ein agur-agur amandriai eta bota paa! ..
2. agillói, agillóia. (d). izena. Kamainako goihabea.  Viga que sostiene el techo de la choza.. Sin. gaiñegur, goiaga.
agílloi. (-). 1. agillói, agillóia. (d). izena. Teilatuko urak norabidez aldatzeko, gailurretik bi hormen ezkinako zapata gainera botatzen den egurra. Aguilón.. Urak banatzeko, lau aldetara urak banatzeko,agilloia. .. 2. agillói, agillóia. (d). izena. Kamainako goihabea.  Viga que sostiene el techo de la choza.. Sin. gaiñegur, goiaga..
ágila, ágilia. (c). izena. Aguila.. Arrano ezagutzen da, baina erabili normalean ez. .
2. áide, áidia. (b). izena. Airean dagoenaz esan ohi da. Lekuzko kasuetan gehienbat.. Zezeagak aidia kendu jotsak Ladutxeri eta or irabazi juek partidua.. Airez jotzen ez diola utzi, alegia.. billúrrez áidian, . (b). Oso beldurtuta. . Billurrez aidian egon giñan goizaldera agertu zan arte. .. áidian eiñ, . (b). esapidea. AIDIAN ETARA, AIDIAN IRABAZI. Erraz egin, atera, irabazi. . Aidian eittu etxeko lanak./ Aidian etara dau kursua./ Aidian irabazi zotsan Retegik Galartzai... áidian bialdu, . (c). esapidea. Haizea hartzera bialdu.. Tioi dirua eskatzen bajatzu aidian bialduko zaittu. .. áidian, . (b). ÁIDIAN, ÁIDETIK, ÁIDERA. En el aire, desde el aire, al aire.. Aidian dago puxikia./ Aidetik ikusten da onduen Donostia./ Aidera bota zotsan tirua txorixai. ..
águro. (b). adberbioa. Bizkor, azkar.   De prisa, pronto, ligero, rápido.. Aguro etorri kaletik, eh./ Aguro jan platerian daukazuna.. Sin. bizkor.
agúrazartu. (b). aditza. Aguratu, indartua. . Agurazartuta gero be egunero ibiltze zuan pasiuan.. Ik. agurátu.
agur. (a). Adiós. Adinekoek ez dute ia erabiltzen, adios, adio edo adixo baitira arruntak. Dena dela, asko indartu da azkenengo urteetan. . Agur, luze aiña labur, labur aiña luze, agur ankaluze, . (-). esaera. (Antzuola.) Agurtzeko esaera... agur-agur egin, . (-). (haur hizkera.) Decir adiós.. Ein agur-agur amandriai eta bota paa! ...
Agur, luze aiña labur, labur aiña luze, agur ankaluze. (-). esaera. (Antzuola.) Agurtzeko esaera..
ágiñ. (-). 1. agíñ, agíña. (a). izena. Diente.. Ortz aurrekoei buruz erabiltzen da, eta ez asko. Denei agin esaten zaie. Alboetakoei alboagin, eta umetakoei esneagiñ. Haur hizkeran txatxur edo txatxurtxo. . Ik. ortz, txarri-ágiñ. . Artu zarra ta ekarri berrixa, . (-). esaera. "Hortza ateratzen edo jausten zenean, hartu eta sutara botatzen zen, aitaren egin eta esaera hori esanaz. Gure gurasoen-eta sasoian, berriz, aitaren egin ostean sorora botatzen zuten." (Lar Antz). .. agin txikixak aspaldi jausi, . (c). esapidea. Ume izateari utzi, heldutasunera ailegatu.   Dejar de ser un niño, madurar.. Agin txikixak aspaldi jausittakuak gaittuk gu.. Sin. ágiñak bardínddu.. . ágiñak erakútsi, . (c). esapidea. Gogor egin, mehatxatu. . Azkenian agiñak erakutsi biako jat gure mutikuai, bestela eztot karreraik eingo ta... . ágiñak bardínddu, . (c). esapidea. Ume izateari utzi, heldutasunera ailegatu.   Dejar de ser un niño, madurar.. Ze uste dok pa? Aspaldi bardinddu jatazen neri agiñak gauza orrek sinisteko./ Puskat agiñak bardinddutakuak bia die mendixan lanian asteko.. Sin. agin txikixak aspaldi jausi... 2. agíña, . (c). izena. ÁIÑ. Etxegintzan, egurrezko osagai bati ateratzen zaion koska, beste osagai bat bertan trabatuta gera dadin.   Muesca.. Baiña amen goixan aiña etaata eoten die onek au beera etorri eztein, burdiña bat azpittik artzen da, eta amen tornilluakin lotu. Sebas. Agin txiki bat etaa aixkoriakin, aixkora muturrakin, da gero ortik josten giñuan. Jul. . Sin. kóska.. 3. agíña, . (c). izena. botanika Taxus baccata. Tejo.. Orri iraunkorreko konifera. Gutxi daude eta beste arbola mota batzuen artean egon ohi dira. Batzuk arrak eta beste batzuk emeak dira. Bere hazi gorri mamitsua ez, beste guztia pozoitsua du. Oso adartza zabalekoa. Nekez hazten da, baina bi mila urte inguru bizi daitekeela uste da. ..
aukerátu. (a). du aditza. Hautatu.   Elegir, escoger.. Enekixen zein praka aukeratu.. Hona hemen antzinako aukeraketa erretolika batzuk: 1. Don don Beledon, Beledongo elizan, zazpi gizon dantzan, zu mozkorra, ni mozkorra, nai duanak, nai duanak, kan-po-ra. Klem. 2. Zein da gauzarik onena, artaburua loratzen, aitatxo, amatxo, urra urra Pepetxo, ala kinkiñera, ala samurrera, Ramona Etxeberriko (edo beste edozein izen) jira bestaldera. Klem. “Ipurdiaz beera” ere esaten omen zen amaieran, eta akorduan ez duen beste zati bat ere ba omen zuen. 3. ... kroketa mas que kroketa, kroketa kabillón, niños de la playa, porronponpon, niño vete, a Portugalete, allí comerás fran-francés, italiano inglés.» (Ubera).. Sin. eskojídu, elejídu.
atzetik ibili. (-). 1. atzetik ibili, . (b). esapidea. Norbaiti jarraika ibili. Besteak beste, faboreak edo arreta eskuratu nahirik. Julion atzetik ei dabitz urrengo elekziñuetarako./ Polizia atzetik ei dauka./ Neska orren atzetik jabik aspaldixan. .. 2. atzetik ibili, . (b). Zintzotasunik gabe edo azpikeriaz jokatu norbaitekin.. Neri etxatak atzetik ibiltzia gustatzen, nik gauzak arpegira esaten jittuat. ..
4. áusi. (-). Ik. baráua áusi.
gaur ámabost. (c). Dentro o hace dos semanas.. Ik. gáur zórtzi.
ankáutsik. (b). adberbioa. Oinutsik.   Descalzo.. Sin. óiñutsik, oingórri útsetan, órtosik.
ánkak jaso. (c). du esapidea. Ospa egin. Escapar, huir.. Eskandalo demasa etara giñuan goizaldera kalian, baiña baezpada be, ankak jaso giñuzen serenua etorri baiño len./ Frantxesak anka jaso zittuala ta, erretirau zala ta, kitto. . Sin. pólaiñak jaso.
béti. (-). BETIK. B. 1. beti, . (a). adberbioa. Siempre.. Beti berdin!.. 2. beti, . (a). Betidanik.   Desde siempre.. Nik etxe ori beti ezautu dot. . . betí be, . (c). De vez en cuando.. Ondo bizi dok ori, beti be mozkor batzuk arrapau ta./ Gustatze jatak beti be zinera juatia. . NOLANAI BE zentzua ere badu: Nik naixao neuke, beti be, zeu etorriko baziña gurera....
6. bete. (b). da aditza. Ariketa fisikoan, kirol lehiaketan batez ere, arnasa estutu.. Partidua asi orduko betetzen da Goñi. . beteta, . (a). Kirolaria edo ariketa fisikoa egiten ari dena arnasestuka edo ezinean. . Perurena irugarren jasoaldirako beteta zeuan...