izena
- arnása, arnasía. (a). izena. Aliento, respiración. . arnasía joan, . (c). zaio aditza. Arnasa gabe gelditu.. Baloiak estemanguan jo eta arnasia joan jako, ta etxako bela etorri. . Arnasía etorri:arnasa bere onera etorri... arnasía gastáu, . (c). zaio aditza. (eufemismoa.) Hil. . Goizeko seirak aldera arnasia gastau jako... arnasía estútu, . (b). zaio aditza. Arnasa oso jarraian hartu nekeagatik edo osasun arazoengatik. . Arnasia estututa dauka ta eztakitt luzerako izango dan... arnasía berótu, . (a). zaio aditza. Arnasestuka hasi nekeagatik.. Elgetara orduko majo berotu jakun arnasia... arnasia artzeko asti barik, . (-). esapidea. Lanez gainezka, arrapataka. .. arnasía ártu, . (a). du aditza. Respirar. .. arnasa luziak artu, . (d). esapidea. Suspirar. . Ze, arnasa luziak artzen? Don...
- arnaséstu, arnasestúa. (b). izena. Jadeo, respiración sofocada.. Eurixa asi zuan da aintxintxika joan nitzuan etxera arnasestu baten./ Oetik entzuten najuan txakurran arnasestua. . arnaséstuka, . (b). adberbioa. Jadeando.. Arnasestuka etorri da txakurra. ..
- arnásots, arnasótsa. (b). izena. Arnasa hartzerakoan egiten den zarata. Ruido de respiración. . Sartu jakun ikariakin etzan arnasotsik pe entzuten./ Baten baten arnasotsa sentidu neban ate onduan..
- árnika bédar, árnika bedárra. (d). izena. botanika ÁRNIKA. Chelidonium majus. Celidonia. . Ik. iódo bédar.
- árotz, arótza. (a). izena. Carpintero. .
- arótz-bánku, arótz-bánkua. (c). izena. rotzak egurra eskuz lantzeko erabiltzen duen mahaia. Banco de carpintero. .
- 1. arotzérixa, arotzérixia. (b). izena. Aroztegia. Taller de carpintería.. Ardatxak Masterrekan dauka arotzerixia.. Sin. aroztegi (Eib.).. Sin. aroztegi.
- 2. arotzerixa, arotzerixía. (b). izena. Arotz-lana. Gremioaz, batik bat. El trabajo de carpintería.. Obretan, arotzerixía eiñ aurretik ieltserixia ein bia da.. Azentua leku diferentetan bi adieretan..
- aroztegi, aroztegixa. (-). izena. (Eibar.) "Carpintería, taller; edificio de carpintería; taller de carpintería.. Kortazon seme nausixak, aittan arozteixan hauspogintzan ekin zetsan." (Etxba Eib). Sin. arotzérixa.
- arpan, arpána. (d). izena. ARPON. Enborra luzetara ebakitzeko eta oholak egiteko erabiltzen zen antzinako zerra.. Lelengua: azuelia, aixkoria eta arpana. Bi ibiltzen zian, bat goittik, trongua ipintze zeben erdixan eta bat beetikan tiraka da bestia gora, eta ebate zeben. Lelengo zerrak aretxek zian, arpanak zian. Olak eitteko, bai. Aixkorian-da, azuelian-da urrengo arpana zan. Egurra ebateko, arixan eruateko. Juantxo. .
- arpáuso, arpáusuak. (d). izena. ARPOSU (EIB.), ALPASO. Erreka oinez zeharkatzeko jarritako harriak. "Piedras colocadas para cruzar el rio a pie.. Ardantzan arpozuak ziran Bilbo-zarrera juateko. Baitta Amañako itturri onduan be..
- arpégi, arpegíxa. (a). izena. Cara.. Ez idak arpegira begiratu.. Ik. mósu. zati biko arpegi, zati biko arpegixa. (d). (eufemismoa.) Ipurdiaren eufemismoa.. Ik. ipúrdi.. arpegíxa etára, . (b). esapidea. Sacar la cara a alguien.. Ridikuluan laga bia nindduan tontoarro arek. Eskerrak Mikelek arpegixa etara zostana.. Erderatiko kalkoak dirudite hiru esapideok. .. arpegíxa émun, . (-). esapidea. Dar la cara.. Atzetik beti gaizki esaka dabill, baiña sekula eztau arpegirik emuten. .. arpégi aundíxa edo gogorra euki, . (a). esapidea. Tener mucha cara, mucha jeta.. Sin. nárru sendúa euki..
- arpiko, arpikua. (-). izena. (Eibar.) Cincel de cantero. . Santugiñak asko erabiltzen dabe arpikua. (SM)..
- arpillera, arpilleria. (-). izena. (Antzuola.) "Tela salga bat, bustita bazterrak garbitzeko erabiltzen da. Lehen zakuak egiteko ere erabiltzen zen.. Artuizu arpilleria eskillaria garbitzeko..
- árra, árria. (d). izena. Esku-barru baten luzeera. Palmo.. Neurtuizu zenbat arra dauzkan maixak./ Onetara ipinitta arria esaten da. Eskuko arria. Sebas.. Arra eta arrabete, biak entzun daitezke. .
- arradan. (-). izena. (Eibar.) "Probetan, harrixa tirakada bakarraz mobitzia.. Eta esaten zuan . Ik. ausíxan mobidu, etara....
- arrágo, arrágua. (d). izena. Mea edo metala urtzen den ontzi txikia. Crisol.. Grafitoz edo beste material erregaitzen batez eginda egoten da. Gehienetan burdinazkoak ez diren aleaziotarako erabiltzen da. Estalki batez babesten da metala sugarretatik.. Sin. su-kátillu.
- arrai txiki, arrai txikixa. (d). izena. Falco tinnunculus. Cernícalo.. Sin. mirutxiki, gabillara txiki.
- 2. arráiñ, arráiña. (b). izena. Bicho, elemento, en frases expresivas. . Ori dok arraiña ori!. Ik. elémentu, -o.
- arráinddun, arrainddúna. (c). izena. Arrain saltzailea. Pescatero.. Arrikotxo arraindduna motokarruakin ibiltze zan.. Sin. peskatéro.
- arráipardo, arráipardua. (c). izena. ARRÁIFARDO, ARRAI, ARRANBALTZ. Buteo buteo. Ratonero, busardo. Hegazti harrapari handia.. Arraifardua bota zeban gure aittak bein..
