izena
- ardáudun, ardaudúna. (c). izena. ARDAUTARI. Ardoa etxerik etxe banatzen duena. Repartidor de vino, vinatero. Amabixak die eta laster etorriko da ardauduna..
- 1. ardi, ardíxa. (a). izena. Oveja.. Hemen latxa arrazakoak daude bakarrik, baina izen hori ez da erabilia. Emengo ardixa esaten da «borro»arengandik bereizi nahi denean. Muturzurixak, muturbeltzak, muturgorrixak eta muturkakuak omen daude, besteak beste. . ardixetara eitten dabena, . (d). esapidea. "Se dice de los perros que adquieren el vicio de acometer a las ovejas.. Ardixetara eitten ebana aurkittu zan a txakurra eta ill eiñ biar izan eben... ardíxa moztu, . (c). Ardiari ilea moztu. Esquilar las ovejas.. Guk beti esan izen dou ardixa mozteko artazixak. Pedro.. Ik. bórro, ardí-mózte.. ardíttan ikási, . (c). Artzain ofizioa ikasi.. Nik ardittan ikasi naban ementxe txikittan, etxe inguruan. Luis. .. ardíttan eiñ, . (c). esapidea. Artzantzan jardun.. Illebete barru saldu ein giñuzen gero. Aitta be zaartu zan da, ardittan eitteko ta. Luis. ..
- ardi-gánau, ardi-ganáua. (d). izena. Especie ovina.. Danak batera artuta ardiganaua. Don./ Ardi-ganaua dabillen tokixan lirdika asko itten da. .
- ardi-gaztáe, ardi-gaztai, ardi-gaztáia. (b). izena. Queso de oveja. .
- ardi-gonaiza, ardi-gonaizak. (c). izena. ARDI-GURAIZAK. Ardia mozteko artaziak. Tijeras para esquilar ovejas.. Ardi-gonaizak esate jaten len. Felipe. .
- ardi-kórotz, ardi-korótza. (b). izena. Ardi-kaka. Excremento de oveja. .
- ardí-mózte, ardí-móztia. (c). izena. Esquileo.. Laster asiko da ardi-moztia.. ARDI-MOZTEN. Esquilando. Gaur ardi-mozten ibili gaittuk. Don./ Udan, euzkixa gora doianian, San Antoniotan asi eta Santiagotarako moztuta beintzet komeni. San Pedro ingurua sasoik onena. Don./ Ille jotzen, ardi mozten, euna eitten... JJp./ Ni enai artistia ardi mozten. Luis. .
- ardi-nárru, ardi-narrúa. (b). izena. Ardi-larrua. Piel de oveja con su vellón. . ardi-narruz jantzitta ibili, . (c). esapidea. On itxurak egiten dituzten jende gaiztoaz esana.. Ondo ezautzen dou ori, oiñ ardi-narruz jantzitta ibilli arren. . Antzinako otso-ipuinen batetik...
- ardibide, ardibidia. (d). izena. Ardiak basoan egiten dituen bidezidorrak. . Ardixak, ibillixaz basuan beti bide-txingor batetik, zittuen eregi ardibidiak. (Etxba Eib)..
- árdiki, árdikixa. (b). izena. Ardiaren haragia. Carne de oveja.. Ardikixa erosikot saltsan ipintzeko..
- arditxákur, arditxakúrra. (b). izena. Perro pastor. .
- 1. ardura, arduría. (b). izena. Kezka. Preocupación.. Zapatutan klasia eukitzen dau, ta sarrittan arduriak eztotsa lo eitten be lagatzen./ Etziñan agertzen da arduratan neuan.. arduraik euki ez, . (c). esapidea. Bakarrik baliatzeko gauza izan.. Zuen neskiak oiñezkero eztauka iñora joateko arduraik./ Orrek eztauka etxeko lanak eitteko arduraik.. Jakina, beste testuinguru batean erresponsabilitaterik eza adierazten du... ardurátan egon, . (c). esapidea. Kezkatan egon. Estar preocupado, impaciente.. Oinddio eztoskue pagau ta arduratan gare.. Ik. armonixán egon.. ardúra izan, . (a). dio-zaio aditza. Axola izan. Importar.. Bai, asko ardura jat neri./ Berandu bazatoz be, eztotsa ardura. . NOR-NORI edo NOR-NORI NORK, bata zein bestea...
- 2. ardura, arduría. (b). izena. Interés, responsabilidad.. Fubola da mutiko orren ardura bakarra./ Ikastolako argixak emendatzia ezta nere arduria./ Neska! zelako ardura gutxi daukazun.. ardurak euki, . (c). Tener cargos, responsabilidades.. Ardura aundixak zeuzkan itxuria, ta burutik endreau zan. .. ardúrak artu, . (c). esapidea. Asumir trabajos, cargos, responsabilidades.. Kontzejal urten biozula? Ardurak artzia erreza da, baiña gero erantzun ein bia da... arduría artu, . (c). Responsabilizarse. . Esamiñak laster badauzkazu, arduria artu ta ikasi. Zuen neskatilliak badaki arduria artzen komeni danian.. Sin. arduratu..
- 3. ardura, arduría. (c). izena. Importancia.. Eztot entenditzen fubolai zela emon leikixon ainbeste ardura..
- ardúrabakokeríxa, ardúrabakokerixía. (c). izena. ARDÚRABAREKERIXA. Arduragabekeria. Despreocupación, descuido, negligencia.. Gaurko gazterixiak ardurabakokerixia besteik eztauka..
- ardúradun, ardúraduna. (b). izena. Responsable, encargado, tutor.. Keja bat daukat eta gure mutikuan arduradunakin egon nai neuke.. Azen.: ardurádun, arduradúna ere entzuten da..
- áre, aría. (c). izena. Goldatuak apurtzeko eta abar erabiltzen zen laborantza tresna. Apero de labranza. Grada de veinte dientes o púas dispuestas en cuatro maderos longitudinales.. Goldatua iru ero lau aldiz ariakin pasau ta lurra prest gelditzen zan edozer ereitteko.. Sin. artáre. aria pasau, . (b). Aretu.. Iru aldiz aria pasau arren ezta lur ona geratu. . Sin. arétu..
- aré-ortz, aré-órtza. (a). izena. Arearen burnizko ziri edo hortza. Diente del "are". . Ariak ogei bat are-ortz eukitzeittu..
