izena
- makiñetako, makiñetakua. (-). izena. (Eibar.) Obrero de máquinas. .
- 3. makur, makurra. (-). izena. (Eibar.) "Herramienta especial del culatero." (SB Eibetno) .
- malakatáe, -i,, malakatáia. (d). izena. Gari jotzeko antzinako sistema. Sagarra xehetzeko edo errementari lanerako ere erabiltzen zen. Antiguo sistema de trillar consistente en un eje, donde se encontraba el machaque, al que se giraba por medio de una pértiga tirada por una yunta o una caballería. También se usaba en en fraguas, etc.. Ganauekin erabiltzen zan zer bat, ola bueltaka-bueltaka; gero poleakin ero, eztakit nik zela, erabiltze juen matxakia. Pare bat beikin. Malakataiakin gari joten. Klem.. Sagarra jotzeko ere bai. Sagarra joteko makinia. Modu askotarakuak: batzuk eskuz eraitteko, au eskuz eraittekua da, beste batzuk motorrakin, beste batzuk e malakataia esaten jakon, ganauakin ibiltzekua. Don. Sistema hau errementariek ere erabiltzen zuten, besteak beste, taladroari eragiteko: Malakataian; arek taladruai eraitte otsan, taladrua zulatzen juate zan. Inaz.. komentario 1 Sin. malárdatz.
- 2. maláletxe, maláletxia. (b). izena. (lagunartekoa.) Jenio txarra, haserrea.. Oinddio etxat pasau malaletxia.. maláletxian egon, . (b). esapidea. Jenio txarrez egon.. Sin. letxe txarrian egon...
- malápata, malápatia. (b). izena. (lagunartekoa.) Suerte txarra. Mala pata, mala suerte.. Aspaldixan egundoko malapatia darabille beixekin. .
- malatx, malátxa. (d). izena. Gaztaigintzan esnea irabiatzeko erabiltzen den makilatxo belarriduna.. komentario 1 Sin. zákill.
- málba, malbía. (c). izena. botanika MALMA. Malva sylvestris. Malva.. Bi malba klase daude, loraduna (gehien hazten dena) eta loragabea. Sendagintzan erabilia, enplasto moduan zein infusioan hartuta. .
- malbábisko, malbábiskua. (c). izena. botanika Althaea officinalis. Malvavisco.. Luze-luze hazten den landare iletsu honek lore malba batzuk izaten ditu, eta gehienetan ur ertzetan sortzen da. Bere zuztarra katarrua biguntzeko erabiltzen da, egosi eta ura ezti apur batez hartuta. .
- maldizíño, maldiziñúa. (c). izena. MALDEZIÑO . Biraoa. Taco, juramento.. Karreteruak diñuenez irixak eztabe aurrera itten maldiziño batzuk bota barik./ Erderaz e, maldeziñon bat entzuten bagiñuan. Erderaik etzan gerra aurretik emen. Don. (AA BergEus, 343 o.). . MALDEZI. Sin. jurámentu. maldizíñoka, . (c). adberbioa. Maldizioak botatzen.. Maillukiakin atzaparra jo zebanian baztarra guztiak erre zittuan maldiziñoka.. Esaldi hau oso entzuna da: maldiziñoka «baztarra» (sic) guztiak erre. ..
- 2. máleta, máletia. (d). izena. Haurdunaldia. . Zela zan ori? Izena, ikuste ebana (Ezkioko amabirjina). Gero beintzet e maletiakin agertu zan Bilbon. Jesus barrixoi a izengo zan. Fran. (AA BergEus, 346. o.). .
- 1. máleta, máletia. (a). izena. Maleta..
- 3. máleta, máletia. (c). izena. Jokalari txarra, kirolean, adibidez; brometan eta familia giroan, batik bat; apelatibo gisa, sarri. Maleta.. Bittorren kontra partidua galdu? Maleta! Makaloi, alakuoi./ Neuk pe irabaziko neukek olako maleta baten kontra.. Gaztelerazko "malo"tik, ziurrenik. .
- málkar, malkárra. (d). izena. Aldapa zakarreko lekua. Pendiente escabrosa. /"Malkar bat: una cuesta no lisa, sino con altibajos, con saltos y maleza." (Izag Oñ). . .
- 1. maluta, malutía. (b). izena. Artaburuaren estalkia. Envoltorio de la mazorca.. Malutazko koltxoiak zien len.. Sin. artamaluta.
- 2. maluta, malutía. (b). izena. Copo de nieve.. Txapelan lakotxe malutak jausten zien.. Sin. edur-malúta, mataza.
- 3. maluta, malutia. (d). izena. Kardatutako artile multzoa. Copo de lana.. Kardau ta malutak eiñ, bolia. Kardiakin kardatzen zana atzera bueltau eskuakin kurioso-kurioso, malutak esate jakuen ari, ta gero maluta aretatik juaten zan makiñiai emoten poliki-poliki. Pedro. . komentario 1 malutia izpittu, . (-). "Desenredar, deshacer el copo de lana, hilándolo.. Malutia be izpittu ein biar izaten da. Txabillia eta goru-ardatzak erabiltzen hari-malutia askatu, izpittu... eta harixa eiñ." (SB Eibetno). ..
- mama. (-). izena. (haur hizkera.) Ura, haur hizkeran. .
- mamelo. (-). izena. (haur hizkera.) Karameloa, haur hizkeran. .
- mámin, mamíña. (a). izena. Ogiaren, frutaren, pertsonaren eta abarren barne aldea, azalez estalia dagoena; azala edo hezurra ez dena.. Txuleta onek azur asko ta mamiñ gutxi./ Sagar klase au azal gogorrekua baiña mamiñ bigunekua da./ Perikok ointxe eztauka mamiñ asko; azurra ta azala besteik ezta. . Ogi-mamina ulertzen da honelakoetan: Asko gizentzen dau mamiñak.. komentario 1 orrek dauzka mamiñak, . (c). esapidea. Horrek dauzka ipurdiak.. Ik. ipurmámiñ, ogi-mámiñ..
- mandabíde, mandabidía. (d). izena. MANDOBIDE. Camino de mulos.. Arangutxotik eta Larrosinddik Karabittara ei zuan mandabide zarra. .
