izena
- mántxa, mantxía. (a). izena. Mancha. .
- mantxarráda, mantxarradía. (d). izena. MANTXAR, MONTXOR. Obraren baten edo auzo-lanen baten ondorengo bazkari edo afari berezia. Comida o cena especial después de terminar un trabajo vecinal o una obra.. San Martzialen itte zuan mantxarradia; bakaillau-jana. Argittako asko batze zuan San Martzialen, eta lanak pe egin biar izate jittuen auzokuak, erretillak-eta, gauzak-eta, arregluak anguak, eta gero itte juen mantxarradia. Bakaillau-jana, garrafoi ardaua eruan da. Klem. .
- mantzáliña, mantzáliñia. (c). izena. botanika MANTZANILLA, MANZANILLA (GAUR EGUN ERABILIAGOAK) . Chamaemelum nobile. Kamamila. Manzanilla.. Infusioan hartzen den landare ezaguna. .
- 3. maratilla, maratillia. (-). izena. (Eibar.) Destornillador..
- 1. marátilla, marátillia. (c). izena. Egurrezko pieza birakorra, atea edo leihoa ixteko sistema. Tarabilla.. Basarriko atia oinddio be maratilliakin ixten da. Pertsona autubatzeile baten ezizena zen Osintxun. “Maratillia” esate otxen gaitzizena; atxua ipoinjakitzaillia. Pasatzen zan danai be preguntia, nun izen zan... Hil. . ateik aiña maratilla euki, . (c). esapidea. Denerako erantzuna, soluzioa euki, tranpa guztiak jakin...
- 2. marátilla, marátillia. (d). izena. "Péndulo de madera que hacen girar las hilanderas para retorcer el lino." (Azkue).. Olaxe bueltan eraittekua, laubos bat zerekin erdixen, da maratillia, lasaitzeko, da eraiñ da an batzen zan tamaiña ontaraiñoko matazia. JJp. .
- mardura, marduria. (c). izena. Jantzi baten betegarria. . marduría émon, . (d). esapidea. Soineko bati betegarri bat sartu buelo handiagoa emateko. Klem. ..
- marí lóra, marí lória. (d). izena. botanika Ezin izan dugu atera ez izen zientifikoa ez erdarazkoa. Apaingarri gisa landatzen den lore honek pitxilore nagusiaren antz handia du eta ugari egiten da. Kolore askotakoa izan daiteke eta hazi marroi beltzizka du. Berez hazitakoa denean apur bat txikiagoa eta baldarragoa izaten da. . komentario 1
- marikoi, marikoia. (b). izena. Marica, homosexual masculino. .
- marínera, maríneria. (d). izena. Barruko gona. La combinación.. Guk oiñ barruko gonia esaten jaun orri marineria esate otsen. Kamixia luziao. Aren gaiñetik, marinerian gaiñetik, eta tela bastotxuauakin einddakua; kamixia ba, gonak ibiltzen zittuen orkatilletaraiño, eta kamixia puxkat motxao. Don.. Sin. kámixa, barrúko góna.
- maríposa, maríposia. (c). izena. Bizikleta gurpilak eta abar lotzeko torloju belarriduna. Mariposa.. Zenbait goldak ere, frantzesgoldak adibidez, badu mariposa bat sakonera erregulatzeko. Mariposia; graduatzeko, goldia barruraotik eittia nai bada ero, azalaotik eittia. Don. .
- 1. márka, márkia. (b). izena. Marca, señal.. Antiajuak markia eitten doste surrian.. Ik. ankámarka. markia izan, . (c). esapidea. (adierazkorra.) MARKIA BOTA. Haundia, gogorra izan, bota.. Markia da gero beti berandu ibili biarra./ Gatzan ordez azukarra ekarri? Ik bota dok markia. .. márka txarrían, . (d). esapidea. Ibilera, jira, txarrean.. Antxe asi ei eben bizimorua lapurretati. Gero ba, etxetan sartu, txala saltzen zanian-da bidera ertenda ta, marka txarrian. Hil. ..
- 2. marka, márkia. (b). izena. Norgehiagoka bateko emaitza hoberena. Marca, record.. Perurenan markak tapatzen asitta dare.. MARKIA TAPAU edo ONDU.. Ik. ondu. markatik fuerako, markatik fuerakua. (c). esapidea. Oso ona, bikaina.. Iezko ardaua ona zuan, baiña aurtengua markatik fuerakua. . komentario 1.
- markarri, markarrixa. (-). izena. "Telak eta markatzeko arbel-harria.. Gu garotaa Pagamendira jute giñanian tia Nikolasai markarrixa ekartzen gontsan.. komentario 1
- markeríxa, markerixía. (a). izena. Ate eta leihoen armazoiak. Marquería.. Gaztaiñia, ba markerixia ta suelua. Lar. . komentario 1
- márkes, markésa. (a). izena. Marqués. .
- markí-mádari, markí-madaríxa. (c). izena. Madari mota bat, ale handikoa eta urtsua.. komentario 1 Ik. madári.
- markiñóta, markiñotía. (c). izena. alcedo atthis. Martín pescador.. Sin. martintxori, martiñeta, markiñeta, ur-makiñeta, ur-makinista..
- 1. márko, márkua. (c). izena. MARKA, -IA. Bi edo hiru hortzeko zurezko tresna, soro landuan markak egiteko erabiltzen dena, gero artoa, patatak, etab. ilaran zuzen sartu ahal izateko. Aparato para marcar labradíos.. Illaria zuzen eruateko markua pasau bia da.. MARKUA PASAU egiten da.. Ik. azátz, artámarko.
- 2. márko, márkua. (b). izena. Marco de puerta, ventana, cuadro.. Egurrezko markua ipiñi bia jako kuadro oni.. Eta ate-marko, bentana-marko, etab. .
- 2. márko, márkua. (b). izena. MALKO (D). Malkoa. Lágrima.. Malkua da, berez daonian, tanta bat daonian, malkua. Don. . Gehienetan negar-marko..
