Bergara aldeko hiztegia
oremai, oramai.
1.ori.
1.ori.
(a).
Izenordaina.
Hori. · Ese, esa, eso.
Esamoldeak:
ori be badou!.
(c).
Esapidea.
Entzundako zerbaitek atsekabetu gaituenean esan ohi den esaldia.
“Ori be badou! Zegatik eztozue leenago esan?”
ori dok eta!.
(b).
Interjekzioa.
ori dok ori!.
Aurrekoa bezala erabilia, baina baita errieta egiteko edo atentzioa emateko ere.
“Ori dok ori langintzia ein dozuena. Nora begira ibilli zate? ”
ori, ori!.
(b).
Interjekzioa.
Norbait animatzeko, kirolariak batik bat, egiten den oihua. · Grito de ánimo.
“Ori, ori, Hilario, atzera ta baztartu.”
Hau oihukatzen zitzaion Hilario Azkarate pelotari famatuari.
.
2.-ori.
(b).
-oi.
Hori. · "Elemento enfático en los vocativos." (Etxba Eib).
“Beti igual, txorimaluoi alakuoi./ Egon zaitte geldi, sorgiñoi.”
-OI ahoskatzen da. Alakuói! gehitzen zaio sarri, indartzeko.
.
1.ori.
(a).
Izenordaina.
Hori. · Ese, esa, eso.
Esamoldeak:
ori be badou!.
(c).
Esapidea.
Entzundako zerbaitek atsekabetu gaituenean esan ohi den esaldia.
“Ori be badou! Zegatik eztozue leenago esan?”
ori dok eta!.
(b).
Interjekzioa.
ori dok ori!.
Aurrekoa bezala erabilia, baina baita errieta egiteko edo atentzioa emateko ere.
“Ori dok ori langintzia ein dozuena. Nora begira ibilli zate? ”
ori, ori!.
(b).
Interjekzioa.
Norbait animatzeko, kirolariak batik bat, egiten den oihua. · Grito de ánimo.
“Ori, ori, Hilario, atzera ta baztartu.”
Hau oihukatzen zitzaion Hilario Azkarate pelotari famatuari.
.
2.-ori.
(b).
-oi.
Hori. · "Elemento enfático en los vocativos." (Etxba Eib).
“Beti igual, txorimaluoi alakuoi./ Egon zaitte geldi, sorgiñoi.”
-OI ahoskatzen da. Alakuói! gehitzen zaio sarri, indartzeko.
.
oríau.
1.oríau.
(c).
da
du
Aditza.
Haizea hartu, despejatu. · Orear(se), ventilar(se).
“Egun guztia etxezuluan sartuta gare eta goazen kanpora puxkat oriatzera./ Benidorretik buelta bat komeni jatzu apur bat oriatzeko./ Zabaldu bentania abitaziñua oriau deiñ.”
2.oriáu, oriáua.
(d).
Izena.
Oreaketa. · Acción o efecto de orearse.
“Etxetik etara eta oriau bat emon bia otsake amai./ Jubilauen bazkaixan arek artu zeban oriaua.”
1.oríau.
(c).
da
du
Aditza.
Haizea hartu, despejatu. · Orear(se), ventilar(se).
“Egun guztia etxezuluan sartuta gare eta goazen kanpora puxkat oriatzera./ Benidorretik buelta bat komeni jatzu apur bat oriatzeko./ Zabaldu bentania abitaziñua oriau deiñ.”
2.oriáu, oriáua.
(d).
Izena.
Oreaketa. · Acción o efecto de orearse.
“Etxetik etara eta oriau bat emon bia otsake amai./ Jubilauen bazkaixan arek artu zeban oriaua.”
oriñ.
oríttu.
(b).
da
du
Aditza.
Hori kolorea hartu edo eman. · Amarillear. Hablando de personas, coger mal color.
“Okanak oritzen dienian jaten die./ Gaixua sartu jakonian belaxe orittu zan.”
Hori kolorea hartu edo eman. · Amarillear. Hablando de personas, coger mal color.
“Okanak oritzen dienian jaten die./ Gaixua sartu jakonian belaxe orittu zan.”
óritz, orítza.
(c).
Izena.
Behiak txahala egin berrian ematen duen lehenengo esnea. · Calostro.
“Txala garbitzeko dala ona esaten dabe, inportantia izaten dala oritza eratia txalak. Klem.”
Beste abereena ere bai.
.
Behiak txahala egin berrian ematen duen lehenengo esnea. · Calostro.
“Txala garbitzeko dala ona esaten dabe, inportantia izaten dala oritza eratia txalak. Klem.”
Beste abereena ere bai.
.
oríxka, orixkía.
(b).
Adjektiboa.
oríka, orikara, orista.
Amarillento, tirando a amarillo.
“Mondrauen etxakixat pa ori-orixai esaten jauen ala orikiai esaten jauen be larua. Klem.”
oríka, orikara, orista.
Amarillento, tirando a amarillo.
“Mondrauen etxakixat pa ori-orixai esaten jauen ala orikiai esaten jauen be larua. Klem.”
orko izena.
ango izena.
"Asko."
“Orko jendia!/ Ango umia!/ Ango xilixua ta negarra! Udan bakaziñotan desgrazia uari. Ango jun biarra, ango ibilli biarra...” (Lar Antz).”
ango izena.
"Asko."
“Orko jendia!/ Ango umia!/ Ango xilixua ta negarra! Udan bakaziñotan desgrazia uari. Ango jun biarra, ango ibilli biarra...” (Lar Antz).”
ór kónpon!.
(b).
Interjekzioa.
or kónpon marianton!.
Ahí te las arregles!
“Gero eurixa eitten badau, or konpon, nik etzaittut tapauko.”
allákuidaos!.
or kónpon marianton!.
Ahí te las arregles!
“Gero eurixa eitten badau, or konpon, nik etzaittut tapauko.”
allákuidaos!.
órma, ormía.
(b).
Izena.
Muro, pared.
“Orma gaiñian jarritta pasatzen dau atsaldia.”
Jeneralean orma "muro" da eta pareta "pared", baina inoiz nahasian ere entzun daitezke. Zera dio Don.k. Iñoiz esaten da neurri bat danian, etxe batek e, "etxe zabala dok aura, bai orma-barruak onenbeste metro kuadrau jauzkak". Don. Leintz aldean orma erabiltzen da beti..
Esamoldeak:
orma bixak jo.
Esapidea.
Muro, pared.
“Orma gaiñian jarritta pasatzen dau atsaldia.”
Jeneralean orma "muro" da eta pareta "pared", baina inoiz nahasian ere entzun daitezke. Zera dio Don.k. Iñoiz esaten da neurri bat danian, etxe batek e, "etxe zabala dok aura, bai orma-barruak onenbeste metro kuadrau jauzkak". Don. Leintz aldean orma erabiltzen da beti..
Esamoldeak:
orma bixak jo.
Esapidea.
botanika.
