izena
- 2. áize, aizía. (c). izena. Gogoa, adorea.. Baiñe lenengotik pe haixe haundik barik juen nitzuan ta hamalau urteaz profesionalera juen nitzuan. (AA ArrasEus, 198. o.).
- 4. áize, áiziak. (b). izena. Ume txikiek, haur jaioberriek, batik bat, izan ohi dituzten aupezak, negarra edo loa galtzea ekartzen dietenak. Flatos. Ventosidades que muy a menudo tienen los niños pequeños y por las que se sienten muy molestos hasta expulsarlas.. Gure txikixak eztosku lo eitten laga aiziak bota dittuan arte./ Ola negarrez jarduteko aiziak eukikoittu..
- 1. áize, aizía. (a). izena. Viento.. Gaur eztabill aizeik.. Haizea «ibilli» egiten da.. Ik. amillan, atxbítarte égoe, gaillégo áize, matákabras áize, gose-áize, mendébal, nórde, ípar, napár-égoe. Aizia otza dago, baitta illun ere; joan ere nai nuke, baitta egon ere, . (-). esaera. "Dena egin nahi, baina ezin aukeratu zer egin." (Lar Antz). .. Aizia buruan eta ibilli munduan, . (-). esaera. (Lar Antz). Pertsona haizetsuei esan ohi zaie, umorez. .. aizía ártzera biáldu, . (b). esapidea. Mandar a tomar viento.. Aprobau zebanian aizia artzera bialdu zittuan liburuak. . Sin. kakatára bialdu.. aiziekin ibili, . (-). . 2. aiziekin ibili, . (-). esapidea. . Ik. áiziak artu.. 1. aiziekin ibili, . (c). Gogoekin ibili.. Taberna bat ipintzeko aiziekin dabil aspaldittik.... aizia emun, . (-). . 2. aizia emun, . (c). esapidea. Bidea edo adorea eman.. Lendik pe eztauka besteik buruan, eta zuk aizia emoixozu gaiñera... 1. aizia emun, . (c). esapidea. Bururatu, gogoak eman.. "'Edurra dator Naparruatik' kantatze giñuan aizia emute zoskunian." (Lar Antz)... áiziak artu, . (c). esapidea. AIZIAK ERABILI, EUKI, IZAN; AIZIEKIN IBILI. Handikeriazko edo fantasiazko asmoak buruan izan. Llenarse de veleidades, fantasiosos proyectos, etc.. Egundoko aiziak artu zittuan loterixia tokau jakonian./ Aixiak darabiz etxetik kanpora iges eitteko. (Etxba Eib)... aizía etara, . (c). du aditza. Haizea korritzen hasi.. Aizia etara dau eta bentanak ixtera noia. ..
- aize-bolára, aize-bolaría. (b). izena. Golpe de viento.. Aize bolariak kapelia aidian eruan zostan..
- aizé-búrruka, aizé-búrrukia. (b). izena. Ekaitz baten aurretxoan edo, egon ohi den haize desberdinen arteko borroka. Pugna entre vientos de dirección diferente, que se da generalmente antes de las tormentas.. Egundoko aize-burrukia dago ta danbarradan batzuk entzun biarrian izango ga..
- aize-ezkútu, aize-ezkutúa. (b). izena. Haizetik babestua geratzen den lekua. Lugar protegido del viento.. Udalaitzen aize-ezkutu baten jan giñuan amarretakua./ Aize-ezkutua izan ezkero urtero eitten die sagarrak.. Sin. aize-gorde, aizebe. Sin. áizebe, aize-górde.
- aize-górde, aize-gordía. (b). izena. Haizetik babestuta geratzen den lekua.. Sin. aize-ezkútu, áizebe.
- aize-zúlo, aize-zúlua. (c). izena. (Eibar.) AIXE-ZULO (EIB.). Poro.. Aixe-zulua dauka pieza orrek eta erreusetara botaizu (Etxba Eib)..
- aizé-zurrúmillo, aizé-zurrúmillua. (c). izena. AIZÉ-ZURRÚNBILLO. Remolino de viento.. Aize zurrumilluak papel pillia aidau zeban.. Ik. sorgin-áize.
- aizegórri, aizegorríxa. (d). izena. Mendiak elurrez zuri daudenean-eta dabilen haize izoztua. Viento helado.. Goazen sutondora, aizegorri au azurretaraino sartzen da ta..
- aizéleku, aizélekua. (b). izena. Haizeak gogor jotzen duen parajea. Lugar donde corre mucho el viento.. Elgetako arkupia, munduko aizelekuik aundiña..
- áizeri, áizerixa. (a). izena. AIZARI. Azeria. Zorro. . komentario 1 aizeri batzen, . (c). Ehizatutako azeria aldean hartu, eta etxez etxe diru eske. Antzinako ohitura.. Markiko Tomas etorri da aizeri batzen.. Azkonarrekin, basakatuekin eta beste basapizti batzuekin ere ibili ohi zen... áizerixana pasáu, . (c). esapidea. Lanbroarekin konturatu gabe busti. . Azkenian, eztiardualakuan, aizerixana pasau bia jakuk.. Badirudi antzinako azeri-ipuinen batetik datorrela... aizerixak baiño geixao korridu, . (c). esapidea. Asko korritu.. Orren ondorian ez ari jun, axerixak baiño geixao korritzen jok eta. (Lar Antz)...
- aizeri-zulo, aizeri-zulúa. (c). izena. Madriguera de zorro..
- áizete, áizetia. (c). izena. Haize sasoia, haize egunak.. Azkenengo aizetiak bota zeban arte aundixa..
- aizkoltxo, aizkoltxua. (c). izena. Aizkora txikia..
- aizótz, aizótza. (c). izena. AIÓTZ. Aiotza. Kerten luzedun igitai antzekoa, sasiak ebakitzeko erabiltzen dena. Especie de hoz con mango largo que se utiliza como machete.. Goazen aizotza artu ta arantzak ebaitzera.. Bada beste bat txikia, esku bakarrekin erabiltzekoa, podaketarako eta. Sin. marrajo (Oñ.).
- áizta, aiztía. (a). izena. Ahizpa. Hermana de mujer. .
- aiztaérdi, aiztaerdíxa. (c). izena. Guraso bat desberdina duen ahizpa. Hermanastra (de hermana) .
- aiztatzáko, aiztatzákua. (d). izena. Ahizpaordea. Hermana adoptiva (de mujer). Ezkondu dan ori aiztatzakua dau Maritxuk. (Etxba Eib).
- 2. aje, ájiak. (-). izena. Achaques (de vejez, sobre todo). . Bein edade batera ezkero, ajia ugari izaten da./ Orrek zartzaroko ajiak die.. Pluralean, batik bat..
- ajura, ajuría. (d). izena. (eufemismoa.) (Eibar.) Ayuda, lavatiba.. Ipiñixozu ajuria perrejil kertentxo batekin. (Etxba Eib)..
- akábatzaille, akábatzaillia. (c). izena. (Eibar.) Leuntzailea. Pulidor.. Akabatzailliak ezagun izaten dabe kalian be: musturra baltza. Baiña ondo irabazten dabe akabatzen. (SM).
