Sarrera nagusia
Kategoria gramatikala
Forma mugatua
aizía
Esanahia
Viento.
Jakingarriak
Haizea «ibilli» egiten da.
Esamoldeak
-
aizía ártzera biáldu.
(b).
Esapidea.
Mandar a tomar viento.
“Aprobau zebanian aizia artzera bialdu zittuan liburuak. ”
kakatára bialdu.
-
aiziekin ibili.
1.aiziekin ibili.
(c).
Gogoekin ibili.
“Taberna bat ipintzeko aiziekin dabil aspaldittik.”
2.aiziekin ibili.
Esapidea.
-
aizia emun.
1.aizia emun.
(c).
Esapidea.
Bururatu, gogoak eman.
“"'Edurra dator Naparruatik' kantatze giñuan aizia emute zoskunian." (Lar Antz)”
2.aizia emun.
(c).
Esapidea.
Bidea edo adorea eman.
“ Lendik pe eztauka besteik buruan, eta zuk aizia emoixozu gaiñera.”
-
áiziak artu.
(c).
Esapidea.
aiziak erabili, euki, izan; aiziekin ibili.
Handikeriazko edo fantasiazko asmoak buruan izan. · Llenarse de veleidades, fantasiosos proyectos, etc.
“Egundoko aiziak artu zittuan loterixia tokau jakonian./ Aixiak darabiz etxetik kanpora iges eitteko. (Etxba Eib).”
-
aizía etara.
(c).
du
Aditza.
Haizea korritzen hasi.
“Aizia etara dau eta bentanak ixtera noia. ”
Esaera
-
Aizia otza dago, baitta illun ere; joan ere nai nuke, baitta egon ere.
Esaera.
"Dena egin nahi, baina ezin aukeratu zer egin." (Lar Antz).
-
Aizia buruan eta ibilli munduan.
Esaera.
(Lar Antz). Pertsona haizetsuei esan ohi zaie, umorez.
Ikustekoak
-
amillan, amillana.
Leintz.
amillen (Eib.).
Haize klase hotza. "Fraka zarren billa" ibiltzen dala esan ohi da.
Esaerak:
Amillena, erropa zarren billa dabillena.
Esaera.
Eibar.
(SB Eibetno).
-
atxbítarte égoe, atxbítarte égoia.
(d).
Izena.
atxbítarte áize.
Udalatx-Anboto aldetik jotzen duen hego haizea. · Viento que viene de la parte de Udalatx-Anboto. Suroeste, o quizás, más bien, Oeste-Suroeste.
Anboto aizia deitzen diote Elosun..
-
gaillégo áize, gaillégo aizía.
(d).
Izena.
Mendebaletik jotzen duen haizea, Elosun.
“Mendebaletik jotzen duen haizea, Elosun Anboto aizia eta gaillego aizia gauza bera da.”
gaillego.
-
matákabras áize, matákabras aizía.
(d).
Izena.
Hala deitzen dio zenbaitek, Elosuko Bentosteko Joxek, adibidez, haize hotzenari, izotz-beltza dakarrenari.
ohar bat
Esamoldeak:
matakabras baiño okerraua.
(c).
Esapidea.
Oso okerra, bihurria.
“Zuen mutiko ori matakabras baiño okerraua dok.”
-
gose-áize, gose-aizía.
(d).
Izena.
adierazkorra
Haize lehor eta hotza, bazterrak guztiz lehortzen dituena. · Se dice del viento seco y frio.
“Joan dan egunetan azelakotxe gose-aizia dabillen.”
-
mendébal, mendebála.
(c).
Izena.
Viento del Oeste.
“Mendebalak joten dabenian, eurixa laster.gaillego aizeak baino apur bat iparralderagotik jotzen du.”
Baita dena hezetasunez blaitzen denean, etxeko lurra, frontoiko pareta edo zorua, mendebalagatik dela esaten da. Gaur ezingou pelotan jokatu; mendebalak jo dau ta lurra labana dago. Don.k dionez, gaillego aizeak baino apur bat iparralderagotik jotzen du..
-
nórde, nórdia.
(d).
Izena.
Viento del Noroeste.
“Nordiak joten dau ta laster da eurixa.”
Elosun bada auzo bat, Osintxu aldera begira dagoena, Norde-auzua edo Norde-baztarra izenekoa..
Esaerak:
Nordian argitasuna eta pobrian arrotasuna, berdintsuak.
Esaera.
Eibar, Elgeta.
Biak eskaxak. (SM Ezten).
-
ípar.
1.ipar, iparra.
(d).
Norte.
nórte.
2.ipar, ipárra.
(c).
Izena.
ipar-áize, ifar, ifar-aize.
Iparraldetik edo ipar-ekialdetik jotzen duen haizea. · Viento Norte o Noreste.
“Udan iparrak joten badau, denpora sikua.”
norte-aize, nórte.
Esaerak:
Ifarrak berorik ez, pobriak lagunik ez.
Esaera.
Dirurik eza eta lagunik eza alkarren kideko izaten ei dira. (SM Ezten).
-
napár-égoe, napár-égoia.
(c).
Izena.
naparraize.
Hego-Ekialdetik, Nafarroa aldetik, jotzen duen haizea. Oso epela eta iraunkorra izaten da. · Viento del Sureste, muy templado y duradero.
“Uberan Bergako kanpaiak entzuten die napar-egoia dabillenian.”
Aipamenak
| Aipamena bera | Egilea |
|---|
Laburpena
1.áize, aizía.
(a).
Izena.
Viento.
“Gaur eztabill aizeik.”
Haizea «ibilli» egiten da..
ohar bat
Esaerak:
Aizia otza dago, baitta illun ere; joan ere nai nuke, baitta egon ere.
Esaera.
"Dena egin nahi, baina ezin aukeratu zer egin." (Lar Antz).
Aizia buruan eta ibilli munduan.
Esaera.
(Lar Antz). Pertsona haizetsuei esan ohi zaie, umorez.
Esamoldeak:
aizía ártzera biáldu.
(b).
Esapidea.
Mandar a tomar viento.
“Aprobau zebanian aizia artzera bialdu zittuan liburuak. ”
kakatára bialdu.
aiziekin ibili.
1.aiziekin ibili.
(c).
Gogoekin ibili.
“Taberna bat ipintzeko aiziekin dabil aspaldittik.”
2.aiziekin ibili.
Esapidea.
aizia emun.
1.aizia emun.
(c).
Esapidea.
Bururatu, gogoak eman.
“"'Edurra dator Naparruatik' kantatze giñuan aizia emute zoskunian." (Lar Antz)”
2.aizia emun.
(c).
Esapidea.
Bidea edo adorea eman.
“ Lendik pe eztauka besteik buruan, eta zuk aizia emoixozu gaiñera.”
áiziak artu.
(c).
Esapidea.
aiziak erabili, euki, izan; aiziekin ibili.
Handikeriazko edo fantasiazko asmoak buruan izan. · Llenarse de veleidades, fantasiosos proyectos, etc.
“Egundoko aiziak artu zittuan loterixia tokau jakonian./ Aixiak darabiz etxetik kanpora iges eitteko. (Etxba Eib).”
aizía etara.
(c).
du
Aditza.
Haizea korritzen hasi.
“Aizia etara dau eta bentanak ixtera noia. ”
Viento.
“Gaur eztabill aizeik.”
Haizea «ibilli» egiten da..
ohar bat
Esaerak:
Aizia otza dago, baitta illun ere; joan ere nai nuke, baitta egon ere.
Esaera.
"Dena egin nahi, baina ezin aukeratu zer egin." (Lar Antz).
Aizia buruan eta ibilli munduan.
Esaera.
(Lar Antz). Pertsona haizetsuei esan ohi zaie, umorez.
Esamoldeak:
aizía ártzera biáldu.
(b).
Esapidea.
Mandar a tomar viento.
“Aprobau zebanian aizia artzera bialdu zittuan liburuak. ”
kakatára bialdu.
aiziekin ibili.
1.aiziekin ibili.
(c).
Gogoekin ibili.
“Taberna bat ipintzeko aiziekin dabil aspaldittik.”
2.aiziekin ibili.
Esapidea.
aizia emun.
1.aizia emun.
(c).
Esapidea.
Bururatu, gogoak eman.
“"'Edurra dator Naparruatik' kantatze giñuan aizia emute zoskunian." (Lar Antz)”
2.aizia emun.
(c).
Esapidea.
Bidea edo adorea eman.
“ Lendik pe eztauka besteik buruan, eta zuk aizia emoixozu gaiñera.”
áiziak artu.
(c).
Esapidea.
aiziak erabili, euki, izan; aiziekin ibili.
Handikeriazko edo fantasiazko asmoak buruan izan. · Llenarse de veleidades, fantasiosos proyectos, etc.
“Egundoko aiziak artu zittuan loterixia tokau jakonian./ Aixiak darabiz etxetik kanpora iges eitteko. (Etxba Eib).”
aizía etara.
(c).
du
Aditza.
Haizea korritzen hasi.
“Aizia etara dau eta bentanak ixtera noia. ”
