izena
- gorrittásun, gorrittasúna. (b). izena. Rojez.. Zeruko gorrittasun orrek eurixa ekarriko dau./ Ze da arpegixan daukazun gorrittasun ori? .
- 1. gorríuna, -e, gorríune. (c). izena. Ezer gabeko unea. Zona pelada, desnuda.. Bizarrian gorriunia daukazu./ Basoko gorriune baten jatxi zan elikopterua. .
- gorróto, gorrotúa. (b). izena. Odio.. Aaztuta dare gerra denporako gorrotuak. . gorrotúa izan, . (b). dio aditza. Odiar, aborrecer.. Orrek alkarri gorrotua dotse./ Zuk gorrotua dotsazu txakurrei.. Ik. gorrótau.. gorrotúa artu, . (b). dio aditza. Cobrar odio.. Soldauxkan gorrotua artu notsen izardunei. ..
- góru, górua. (c). izena. Rueca.. Gorua izete zan e, buruakin ola zer bat, makilla bat, eta buru artan batzen zan liñua, da gero andik ardatzakin, ba, arixa eiñ. Aniz./ Gorua zuan olaxe zumitzezko makilla bat, gero oso, puntan, bolatxo dotoria eitten jotsen. Makila bat ola galtzarpian artuta, nik gure amai entzuten najotsan zela ibiltzen zeben. Don. .
- górueta, góruetia. (c). izena. GÓRUTA. Goru-lana. El trabajo de hilado con rueca.. Goruetia neguan eitte zan.. Azen.: gorúeta ere bai. . Ik. ardázketa, írun. Aita guria zeruetan, ama guria goruetan, behar ez dan orduetan., . (-). esaera. GURE ANDRIA GORUETAN, BEHAR EZ DAN ORDUETAN. (Alustiza)... Goruetia olgetia eta ailketia neketia, . (-). esaera. Goru lana samurrra zela harilketaren ondoan. Juana.. gorúetan, . (c). adberbioa. GÓRUTAN. Hilando con rueca.. Goruetan, andria goruetan, da, zea, katua tximinixatik bera sartuta. Ben./ Goruetan ba izaten zan ola, goruan batzen zan, gorua izaten zan egur bat, zea izaten zan, makiltxo bat, ola puxika mouko bat; an batzen zan kerrua, ta gero gorua ta ardatza, ardatza esaten jakon ola bueltan, biurtutzeko zea, arixoi eitten, aura izaten zan ba goruetia. Goruetia olgetia eta ailketia neketia. Juana./ Errondia ba, etorten zien mutillak ero, ingurutako zerak, eta an andrakumiak egoten zien gorutan egonda, arixa eitten egonda, ta abarketa zarka ta esate jakon. Aniz. . Linu harigaia irun egiten zen; lan honi ardazketa edo goruetan egitea ere deitzen zitzaion. Emakumeen lana izaten zen. Bakoitza bere etxean baino elkarrengana bilduta nahiago izaten zuten beti ere, eta gizonezkoak ere hurbiltzen zirenez, neska-mutilek elkar ezagutzeko aukera izaten zuten; batzar hauetatik ezkontzak ere sortzen ziren. GORUETATIK ETORRI, GORUETARA JUN, GORUETAN EGIN, IBILLI, EGON, etab. Azen.: góruetan ere bai...
- gorúetako mákina, gorúetako mákinia. (d). izena. GORUETAKO MAKIÑA, GORUTAKO MAKIÑA.. Rueca mecánica.. (Goruetako) makiñan bai, baiña ola ez, eskuan ez. Gure aldian baiña arek ugeri eitten zeben orrek, e, oittutakuak. Makiñia ikusitta egongo za zu ortaikua? JJp./ Au gorutako makiñia. Etxian jak gurian. Au adelantu aundixa zuan. Don. . Artileaz ere erabili ohi da.. Sin. dornu.
- gorulári, gorularíxa. (d). izena. Goruetan jarduten duena. .
- gorutxapel, gorutxapela. (d). izena. GOROTXAPEL. Goruaren puntan kerruari eusteko jartzen zen kapelatxoa. Rocadero, cucurucho o sombrerillo de tela o cartón que se usaba para sujetar el copo de lino en la rueca.. Goruak olase makillia ero, arek burua zertuta eukitze eben. Antxe kerrua batu, gero gorutxapela be sartu goittik bera makillan ero zerien; gorutxapela ta gorua izete zan. Juana.. Gorua bezala, ahalik eta dotoreena nahi izaten zuten gorutxapela. Arreo-gurdian joaten zen eta kolore ezberdinetako hariz eta telaz apaindutakoak izaten ziren. Monjen konbentuetan egiten zituzten. . Ant. aspaldíko.
- 1. gose, gosía. (a). izena. Hambre.. Nausi askoren astua gosiak il, . (-). esaera. "Lan edo zeregin batean jende askok parte hartuz gero, inork ez du ezer egiten; edo gutxik egiten dute lan." (Lar Antz)... gosíak, . (b). adberbioa. GÓSEZ. De hambre.. Gosez bazare etorri gurera.. Ik. ógi..
- gose-áize, gose-aizía. (d). izena. (adierazkorra.) Haize lehor eta hotza, bazterrak guztiz lehortzen dituena. Se dice del viento seco y frio.. Joan dan egunetan azelakotxe gose-aizia dabillen. .
- gosé-dénpora, gosé-dénporia. (b). izena. Gosea dagoeneko garaia, azken gerra ostekoa, bereziki. . Gose-denporan basarrixan ainbestian be defendidu giñan. . Ik. gósete.
- gosepásau, gosepasáua. (b). izena. Garaiz ez jateak dakarren gogorik eza. .
- gósete, gósetia. (c). izena. Gose garaia. Epoca de hambre, hambruna.. Karlistadian ondoren be egundoko gosetia egon i zan.. Ik. gosé-dénpora.
- gox-afai, gox-afaixe. (-). izena. (Aramaio.) "Arratsaldeko zazpiak aldera egiten zen afaria (udan sorora eroaten zen)." (Orm Aram).
- gozagárri, gozagarríxa. (d). izena. Gozotzeko balio duena. Zentzu literalean zein irudizkoan. Dulcificante, dulce.. Gizon orrek beintzat eztau gozagarri aundirik eruango etxera./ Gailletak, ero karameluak ero, gozagarrin bat ekarrizu umiandako. .
- gozámen, gozaména. (d). izena. Dicha, gozo, placer.. Astotxua Santa Luziako ferixatik ekarri zebenian, aura zan umien gozamena./ Arendako eztago gozamen aundixaorik atsaldeko musaldixa baiño. .
- 4. gozatu, gozatúa. (c). izena. Gozamena, poza, satisfazioa, atseginaldia. Acción de gozar, disfrutar; gozo.. Amandría aspaldixan etxetik urtetzeke, eta gozatu bat artu zeban lengunian Zarautzera joanda./ Lenguan gozatu bat emun gontsen umiei: lenengo zinera, gero hanburgeserixara.../ Atzo Bilbok Realai irabazi. Iñigok artuko juan gozatua./ Ala, joan ari tiagana bisitta bat eittera ta emuixok gozatu bat. . gozatua artu edo emon, ia beti. Gozatua artu edo emon, ia beti. ..
- 4. gozo, gozúa. (d). izena. Gozotasuna. Lo dulce.. Eurixak gozo guztia kendu dotse pikuei./ Erliak loraik lora gozuan billa ibiltzen die.. Fruituen azukreaz, askotan. .
- gozo-gáuza, gozo-gauzía. (c). izena. Cosa dulce.. Talo asuntuan asko dakigu, gozo-gauzan ez. Don. . Postre edo erreposteria zentzuan esan du..
- gozógintza, gozógintzia. (d). izena. Pastelgintza. .
- gráda, gradía. (d). izena. Areburdinara. Laborantza tresna.. Gradia esaten gontsan ziero burdiñazkuai. Gradia ero areburdiñaria. Don.. Sin. aréburdiñara. Ik. tríllu, burdíñara.
- grádu, gradúa. (a). izena. Grado. .
- gramilla, gramillak. (c). izena. Egurra zuzen markatzeko erabiltzen den tresna. Gramil.. komentario 1
