Skip to main content

Hiztegia: bilaketaren emaitza

Errore mezua

Bilaketa azkarra Bilaketa aurreratua

éuzki bédar
éuzki bédar, éuzki bedárra. (d). Izena. botanika. Helianthus annuus. Helianthus annuus. Girasol. Soroetan olio edo pipatarako hartzen den landare ezaguna.”
éuzki, éuzkixa. (a). Izena. Eguzkia. · El sol. Euzkittan, euzkittatik, euzkittara... «Al sol», etab.. Esaerak: Euzkixa nora, zapixak ara. (c). Esaera. 1. "Komeni denaren arabera jokatzen da." (Lar Antz). 2. "Nahi duten modura erabiltzen gaituzte." (Lar Antz). Esamoldeak: euzki epeletan. (c). da du Aditza. Eguzkitan, honek oso gogor jotzen ez duenean. Ederki egoten da euzki epeletan liburua irakurtzen./ Etorri zaittez ona euzki epeletara. euzkí béro, euzkí berúa. (c). Izena. Eguzki indartsua. Jotia (garia) agostuan komeni, euzki berua komeni izeten da ta. Aniz.” éuzkixak pasáu.. (b). du Aditza. Coger una insolación. Plaian luak artu ta euzkixak pasau, itxuria, ta gaixki dago ospittalian.
éuzki lóra, éuzki lória. (c). Izena. botanika. Carlina acaulis. Eguzki lorea. · Carlina angélica, cardo rizado. Ateburuetan, oineztarriaren arriskutik babesteko, antzinatik jarri ohi den lorea. Gaur egun ez dago ohitura handirik inguru hauetan.. ohar bat content_copy kardú lóra, Azáldeittako kárdu.
euzkí-álde, euzkí-áldia. (c). Izena. Eguzkiari begira dagoen aldea. · La solana. Euzki-aldian negua bigunaua izaten da izotz-aldian baiño. feedback izotzálde.
euzkí-bégi, euzkí-bégixa. (b). Izena. Egutera, eguzkiari begira dagoen parajea. · Lugar soleado y airoso; solana. Zuen basarrixa euzki-begixan dago, paraje ederrian. Euzki-begi esanagoa da euzki-alde baino. Sarri Sin. gisa erabiltzen badira ere ez dirudi beti direnik. Euzki-alde eta izotz-alde antonimoak dira eta haran baten bi aldeez ari dira; euzki-begi eta aiñube ere antonimoak dira, baina haranaren bi aldeez baino gehiago paraje bakoitzaren orientazioaz ari dira. Sin. euzkierripa (Lein.), ibargi (Oñ.). . content_copy eútegi, euzkierripa. feedback ibargi.
euzki-galda, euzki-gáldia. (c). Izena. Eibar. Sol abrasador. EUZKI-GALDATAN, batik bat. Eguardiko euzki-galdatan etorri biar zian da. (Etxba Eib)./ Zela egon leike hor, eguzki-galdatan?! (SB Eibetno).”
euzki-gorde, euzki-gordía. (c). Izena. Eguzkiak jotzen ez duen lekua. Egualdi edarra ein juan, baiña euzki-gordietan-eta izotza kendu be etxuan eiñ egun guztian.
euzki-léku, euzki-lékua. (b). Izena. Sitio soleado. Arrate ballia, euzki-lekua. (Etxba Eib).”
euzkíarte, euzkíartia. (c). Izena. Eguzkiartea. · En los días nublados, intervalo en que luce el sol. Claros. Egun illuna gaurkua, eguardi aldera euzkiarte batzuk izan die, baiña... content_copy ostárte.
euzkierripa, euzkierripie. Izena. Leintz. Egutera. Añubekuek etxok korriruten eta euzkierripakuek, barrez, dexkoidetan baaz dana jota aidien. (AA ArrasEus, 210. o.).” content_copy euzkí-bégi.
eúzkittu, eúzkittua. (d). Izena. Eguzkitua. Berotualdia eguzkitan. Onei baboi ondo etorriko litzakixuek euzkittu bat. Klem.”
pertz, pértza. (d). Izena. Esnea egosten zen lapiko handia. · Caldero en el que se cocía la leche. Gaur egun ez da hitza apenas erabiltzen. Beheko suak kendu zirenetik ontzi txikiagoak erabiltzen dira: lapikoak edo kazuelak. . Esaerak: Euzkixa ertzian (edo istantzian), esnia pertzian, eta neskatxak etxian. Esaera. Antzinako mentalidadea eta bizimodua isladatzen duen esaera. Iluntzean, esnea egosten, eta... neskak etxean, badaezpada ere
márti, martíxa. (c). Izena. mártzo, martxo. Martxoa. · Marzo. Martixan goldatu giñuan soua. Gaur egun MARZO, -úa entzuten da gehienbat. MARTXO eta MÁRTXO ere bai.. ohar bat Esaerak: Marti geizto ematen diat ezker geizto. Esaera. Zozomikoteen ipuina kontatzen digu Jone Larrañagak: Marti geizto ematen diat ezker geizto. Api(r)il begi gorri ekatzu egun bi tt Euzkixa ta eurixa martiko egualdixa. Esaera. (Lar Antz).
éuzkixak pasáu.. (b). du Aditza. Coger una insolación. Plaian luak artu ta euzkixak pasau, itxuria, ta gaixki dago ospittalian.
ez. 1.ez. (a). No. Esamoldeak: ez zera. (b). Esapidea. Besteak esandako ezezko esaldiari aurka egiten hasteko esapidea. Eztaukala dirurik? Ez zera. Nun jauzkak pa terrenuekin etaratako milloiak? 2.ez, éza. (c). Izena. El no, la negación. Neskian eza artu zebanian burua galdu zeban./ Baezpada eskatu daixogun, eza beti daukagu. (Etxba Eib).” 3.ez, éza. (c). Izena. La carencia. Diruik eza txarra da baiña osasunik eza txarraua./ Lanik eza prolema aundixa da. Partitiboaren ondoren doa sarri, baina bestela ere bai: Diru geixegixa eztok ona izango baiña eza eztok asko obia./ Eza ezautu eztabenak etxok apreziatzen ze dan ogi zurixa. Gure aurretiko zaharrek asko erabiltzen zuten berba hau. Esamoldeak: ezera jarri. Esapidea. Ez egitera ohitu. Eguraldiaz, euririk ez egiteaz, batik bat. Trumoia eta zarraparria ugari, baiña ezera jarritta dago bai, eta gaur be eztau euririk eingo.