aditza
- 1. ezarri. (c). du aditza. Empotrar, acoplar.. Paretan ezarrittako bi armaixo dauzke./ Ixilik ezpaago paretan ezarriko aut./ Tratoriai goldia ezartzen jako. . Educación de basarri, mokuak kendu eta praketan ezarri, . (c). esaera. Kaletarrek baserritarrei esaten omen zieten burlaizez...
- 2. ezáun izan. (b). aditza. Ser notorio, evidente.. Tabernetan ezta ezaun krisisa./ Ori da tripia; ezaun dozu amanian jaten dozula./ Orrek ezaun dabe basarrittarrak eztiela. .
- ezáutu. (a). du aditza. Ezagutu. Conocer. .
- ezeztau. (-). aditza. (Oñati.) "Dejar la primera novia.".
- 1. ezin ikusi. (c). du aditza. Zerbait edo norbait begi txarrez ikusi. Aborrecer algo o alguien.. Eztakitt zegatik baiña maixuak ezin ddau gure mutikua ikusi.. Ik. gorrótau, gorrotúa izan. Au dok au, bista ona ta alkar eziñ ikusi, . (c). esaera. Esaera ironikoa. ..
- 2. ezin ikusi. (c). aditza. Ezin jasan, ezin eraman. No poder aguantar (cuando no se especifica más, por envidia o celos, normalmente).. Anai gaztiak diruak ein zittuan da nausixak ezin ori ikusi./ Beste edozer gauza, baiña semiak belarrittakua eruatia, auraxe ezin juan ikusi./ Askok bestien ona ezin izaten dau ikusi. .
- ezkerra emon. (d). aditza. Abarka-sokak egiteko, hariari bihurra ezker aldera eman. Retorcer el hilo hacia la izquierda para hacer cuerdas.. Lau ari ipini, olako distantzia batera, ta batu, olako egur baten batu, ta gero ezkerra emon, ezkertu, ta lau arikiñ bat eitten da. Orixe, or daon ori, ori ezkerra emonda, orrek gertu dare. Felipe. . Sin. ezkertu..
- 2. ezkóndu. (c). aditza. Bat egin bi gauza. Acoplar, ensamblar, juntar.. "Arrixak ondo ezkondu, ezkónketia: poner las piedras bien juntas y ajustadas." (Izag Oñ). .
- 1. ezkondu. (a). da-du aditza. Casar(se). . Txarrixa illdako astia ta ezkondutako urtia ei die onenak, . (c). esaera. ..
- ezkútau. (-). aditza. 1. ezkútau, . (a). da-du aditza. Esconder(se).. Obepian ezkutau zan polizia etorri jakonian. . Pertsonez ezkutau erabili ohi da, nekez gorde; gauzez, ostera, gorde gehiago luzarorako denean, eta ezkutau, bistatik kendu zentzuan edo momentukoa denean. Ezkutaizu txokolatia umiak ikusi eztaixen. . Ik. gorde.. 2. ezkútau, . (c). da aditza. Desagertu. Desaparecer.. Ziero ezkutau die Seizientosak./ Len beti txikiteuan ibiltze zan baiña aspaldixan ezkutauta dago. . "Desagertu" hitzaren beharrik gabe konpondu dira gure aurrekoak, nahiz eta "desaparezidu" ere erabiltzen den...
- 1. ezkútau. (a). da-du aditza. Esconder(se).. Obepian ezkutau zan polizia etorri jakonian. . Pertsonez ezkutau erabili ohi da, nekez gorde; gauzez, ostera, gorde gehiago luzarorako denean, eta ezkutau, bistatik kendu zentzuan edo momentukoa denean. Ezkutaizu txokolatia umiak ikusi eztaixen. . Ik. gorde.
- 2. ezkútau. (c). da aditza. Desagertu. Desaparecer.. Ziero ezkutau die Seizientosak./ Len beti txikiteuan ibiltze zan baiña aspaldixan ezkutauta dago. . "Desagertu" hitzaren beharrik gabe konpondu dira gure aurrekoak, nahiz eta "desaparezidu" ere erabiltzen den..
- ezpatátu. (d). du aditza. Linua jo azala kentzeko. .
- eztarri-gilíxa járri. (d). zaio aditza. Eztarria itxi. Ponerse afónico.. Eztarrixa itxitta. Gero esaten juau “eztarri-gilíxa jarri jatak” ero “afoniko najak”. Don.. Ez diot besteri entzun..
- eztárrixa itxi. (b). aditza. Ponerse ronco.. Atzo zerbeza otza eran da gaur eztarrixa itxita daukat..
- 1. eztittu. (d). du aditza. Fruta arbola bat txertatu, mentatu. Realizar un injerto en un árbol.. Joan dan neguan eztittutako madarixak kale ein ddabe.. Sin. mentáu. eztitzéke, eztitzekía. (d). adjektiboa. Eztitu, mentatu gabekoa. (Arbol) bravío, sin injertar.. Txori-keixak arbola eztitzekiak die.. Sin. mentatzéke..
- 2. eztittu. (-). aditza. "Ensamblar, juntar. Egur bi, haga edo ohol bi, josi, alkartu." (SB Eibetno)..
- 1. faillau. (b). du aditza. Huts egin. Fallar.. Barkatu zeozetan faillau badou./ Biar etorri, ez faillau gero e. .
- 3. fálta izan. (a). da-du aditza. Faltar, carecer.. Azukarra falta da ta billa noia./ Zer falta jatzu?/ Zure aittajunai bakarrik falta jakon fraille sartzia.. Aditz honek ez ditu -tu eta -tzen aspektuak hartzen; -ko, ostera bai: Oinddio be zeoze faltako jako. "Falta izango", ere bai. NOR eta NOR-NORI, batik bat, baina NOR-NORK bezala ere entzuten da: Ezer falta bozu (edo bajatzu) eskatu. Hilarik PALTA darabil. Ogixa ero gauzia ero palta zanian Elusuko Bentara jute ei zien..
- faltáu. (b). du-dio aditza. Iraindu. Faltar, agraviar.. . Behin Plazentzian gertatutakoa: badago herriko medikua tabernan kafea hartzen eta inguruan gazte-talde bat ei zebilen zarata baten. Halako baten gazte batek galdetzen dio medikuari: .
