Bergara aldeko hiztegia

plaza-gízon, plaza-gizóna. (b). Izena. Jende aurrerako balio duen pertsona. · Persona que no se achica ante el público. “Hilario Azkarate benetako plaza-gizona zuan. Pertsonaia publikoez, gehienbat: kirolari, bertsolari, hizlari...”
Plazentzia. (a). Izen propioa. Plaentzia, Plaentxia, Plazenzia. Soraluze, Debabarreneko herria. “Plazentzia ia beti.” Gaur egun Plaentzia, Plaentxia eta Soraluze entzuten da asko, baina adin batetik gorakoei Plazentzia entzun izan diegu ia beti.. Esaerak: Auts-errixa esaten jau Plazenziai. Esaera. Antzuola. (Izag Antz). Horixe dio Izagirrek bere Antzuolako hiztegian.
plé éindda. plen éindda (Izag <i>Antz</i>). ohar bat 1.ple eindda. (d). Esapidea. adierazkorra plen éindda (Izag <i>Antz)</i>. Blai, mela-mela eginda, bustita. “Zaparrariak arrapau nau eta ple eindda etorri naiz.” content_copy mela-mela. 2.ple eindda. (d). Esapidea. plen éindda (Izag <i>Antz)</i>. Mozkortuta. · Borracho. “Tabernan ple-ple eiñ, etxera joan eta andriai kristonak emoten jotsan./ Baztarra jo zabanian itxuria ple eindda joian.” Adibidean ikusten denez, PLE-PLE ere bai.. content_copy mela-mela.
plisti-plásta. (b). Uretan ibiltzean egiten den hotsaren onom. · Onom. del chapoteo. “Umiei uretan plisti plasta ibiltzia gustatzen jakue.” Don.k dio putzuan plisti-plasta dabiltzan umeei zera galdetzen zitzaiela: Zer, potzuai begixak etaratzen zabizte, ala?. ohar bat content_copy txipili-txapala. kukúrruku, kukúrrukua. (a). Izena. Oilarraren kantua. · El canto del gallo. “Basarriko despertadoria, oillarraren kukurrukua.” Esamoldeak: kukúrrukuka. (a). Kukurruku eginez. “Oillarra kukurrukuka dabill. ” kukúrrukua jo. (c). Esapidea. Desafioa bota. “Makiña bat kukurruku joten dau Oriok. ” kukúrruku eiñ. (a). du Aditza. Cantar el gallo. “Oillarrak kukurruku eiñ baiño len jaiki naiz. ” mara-mára. (c). Adberbioa. Elurra edo euria ederki eta ugari. · Se dice cuando nieva o llueve intensamente pero con placidez. “Atzo oberuzkuan edurra mara-mara zan./ An, ikusi, eurixa mara-mara.” Esamoldeak: mara-mara negarrez. Esapidea. Negar betean. “Gizato aundixa izan arren, mara-mara negarrez egon zan. (AAG Eibes).” mara-mára. (c). Adberbioa. Elurra edo euria ederki eta ugari. · Se dice cuando nieva o llueve intensamente pero con placidez. “Atzo oberuzkuan edurra mara-mara zan./ An, ikusi, eurixa mara-mara.”
plómo, plomúa. (a). Izena. Beruna. · Plomo. Oso adinekoek BERUN ere badarabilte.. Esamoldeak: plómuak erre. (b). Fundirse los plomos. “Len takian potian gelditze giñan argi barik plomuak erreta.” Irudizko zentzuan ere entzuten da inoiz: Lanian asi naizenetik ziero plomuak erreta najaok. Plomuak SALTO ere egiten dute. .
plóst!. (b). Onomatopeia. Arrautzak, esate baterako, lurrera jausi eta apurtzerakoan egiten duen hotsa. · Onom. de la rotura de un huevo, por ejemplo. “Maittik jausi tta plost!.” Antzinako berba-jolas baten agertzen da.. Esaerak: bat martin parrat, bi martin ipurdi, iru kolkua bete diru, lau sardiña bakaillau, bost kaketan plost. (d). Esaera. haur hizkera Haurren berba-jolasa. sei. (a). Zenbatzailea. Seis.
plúma, plúmia. (a). Izena. Pluma de escribir.
plumonixa.
póbre, póbria. (a). Adjektiboa. próbe. Pobre. “Beti lanian da beti probe.” PROBE, oso adinekoek bakarrik. . Esaerak: pobrian arrotasuna eta kaskarian prasia (brasa) denpora gutxikuak dia. (b). Esaera. "Ez dute irauten, desagertu egiten direlako." (Lar Antz). Pobrian arrazoia eta urriñeko suegurra alperrik galtzen die. Esaera. Antzuola. (Lar Antz).
pobréza, pobrezía. (b). Izena. Pobreza. “Pobreza aundixa dago Marruekosen.”
póda, pódak. (d). Izena. porak. PORAK. Podaketarako tenazak. · Tenazas para podar “Poraketarako porak. Don.”
podáketa, podáketia. (c). Izena. poraketa. Poda, labores de poda de los frutales. “Poraketia ondo eitteko jakiñ ein bia da. ” PORAKETA esaten da gehiago. PORÁKETAN. Podatzen. Poraketan emun dau ixa negu guztia..
podáu. (c). du Aditza. poráu. Podar un frutal. “Sagarrak porau biarrian dare.” PORÁU entzuten da gehiago..
poiál
poiál, poiála. (d). Izena. Etxegintzan, lurraren gainean doazen osagaiei (zutiko, marko, etab.) ipintzen zaien harrizko oinarria hezetasunari aurre egiteko. · Poyo. “Orri izena... poiala, poiala. Sebas.” Garaiaren harrizko hanka ere bai..
pólaiña
pólaiña, pólaiñak. (c). Izena. Edurretan edo lokatzetan ibiltzeko oinetakoen gainetik ipini ohi diren estalkiak. · Polainas. “Edurretan ibiltzeko jantzizu polaiñak.” Esamoldeak: pólaiñak jaso. (c). Esapidea. adierazkorra Hankak jaso, ospa egin. bai tokáu be astuái pólaiñak. Esapidea. bai tokáu be astuái kónfittak. Dagokiona baino jazkera dotoreagoa eramateagatik edo halako gauzengatik norbaitez adar-soinuan esan ohi den esapidea.
polea, poleia. (b). Izena. Polea.
políki. Leintz. polítto (Ub.-Ang, Lein.). 1.poliki. (a). Adberbioa. polítto (Ub.-Ang, Lein.). Despacio. “Poliki-poliki ibiltzen da.” 2.poliki. (c). Adberbioa. polítto (Ub.-Ang, Lein.). Ondo samar. · Bastante bien, lindamente. “Aura poliki bizi da jubilau zanetik./ Txopekuan poliki emuten dabe jaten./ Gurian politto ikusten da euskal telebista. ” ohar bat
pólitt. 1.politt, polítta. (a). Adjektiboa. Bonito, -a. “Zelako bizikleta politta.” 2.politt, polítta. (a). Adjektiboa. adierazkorra Ederra, handi samarra. · Hermoso, -a, bueno, -a. “Zartara politta artu najuan ate-markuan kontra./ Mozkor politta jauken arek pe./ Bei politta erosi jok Pellok.” Esamoldeak: ardao politta. (c). Esapidea. Ardo ona, bikaina izan gabe. “Leenguan ekarri giñuan Laguardiatik ardaua politta.” polítta pasáu. (b). Esapidea. Menuda la que (nos, les...) ha sucedido. “Politta pasau jakun Portugalen. ”
politto.
polizía, polizía. (a). Izena. Policía.