Adjektiboak

  • 1. ur, urra. (d). adjektiboa. Hurbilekoa.   Cercano, -a.. Ermua eta Eibar erri oso urrak die./ Orrek senide-ur gutxi dauka./ Barrenetxe ta Narbaiza gure auzo-urrak die.. Hitza soilik (lehen adibidea) gutxi erabilia, nahiz eta antzina normala izan. Konposatu moduan: senide-ur, auzo-ur, basarri-ur, eta beste banakaren bat, biziago.. úrren, úrrena. (c). adjektiboa. Hurbilena.   El más cercano.. Aralarrarera joaten ga eskiatzera urrena dalako./ Uberan daukau tabernaik urrena.. Konposizioan batik bat: auzo(ik) urren, etxe(ik) urren, senide(ik) urren... Ari danak il jakoz da Donostiako lengusuak izangoittu senide urrenak./ Auzoik urrenai tokatze jako abadiai abixatzia.. Ant. úrriñen..
  • 1. urdíñ, urdíña. (d). adjektiboa. Azul. Usado por nuestros antepasados.. Lenoko zarrak asko erabiltze juen urdiña, e; zeru urdiña dago ta. Ero koloriaaittik. Urdiña, urdiña erabiltze juen len. Klem./ Guk azula. Urdiña... geuk erropiai tta ez. Sagar urdiña, urdinsagarra. Urdiña ola esan ez. Urdinperretxikua ta... lizundutako gauza bati... aretxi be puxkat esaten jako, lizun-berdia eiñ ezkero, ño, au be urdintzen asitta jak. Don. . Bergarako gure lekukoen arabera, ilea ez da "urdinddu" egiten, "zurittu" baizik. Grisa edo definizio zaileko kolore eremu hori izendatzeko ez dute Bergara aldeko adinekoek ia erabiltzen, guk dakigula behintzat. Leintz edo Oñati aldekoek beharbada gehiago. Dena dela, urdin-perretxikua edo urdin-sagarra ez dira inondik inora azulak. Sin. azul (arrunta, eskolaren eraginez urdin pizten ari bada ere).. Sin. ázul. urdínska, urdínskia. (-). adjektiboa. "Un poco gris." (Izag Oñ) ..
  • urdínska, urdínskia. (-). adjektiboa. "Un poco gris." (Izag Oñ) .
  • úrren, úrrena. (c). adjektiboa. Hurbilena.   El más cercano.. Aralarrarera joaten ga eskiatzera urrena dalako./ Uberan daukau tabernaik urrena.. Konposizioan batik bat: auzo(ik) urren, etxe(ik) urren, senide(ik) urren... Ari danak il jakoz da Donostiako lengusuak izangoittu senide urrenak./ Auzoik urrenai tokatze jako abadiai abixatzia.. Ant. úrriñen.
  • 1. urri, urríxa. (c). adjektiboa. Escaso, que da poco de sí.. Oso urrixa geratzen da perretxikua zartaiñera botatakuan./ Lan urrixa da ieteixakin gari-ebaitzia.. Ant. ugari.
  • 2. urríñ, urríña. (d). adjektiboa. Urrutikoa.   Lejano.. Baserri arek oso urriñak die. Klem./ Orrek eta gu senide urriñak ga. . Sin. urriñéko. úrriñen, úrriñena. (d). adjektiboa. Urrutiena.   El más lejano.. Lezaso da Osintxuko etxeik urriñena./ Baserri danetara joate giñan gabon eskian baitta urriñenera be. . Ant. urren..
  • úrriñen, úrriñena. (d). adjektiboa. Urrutiena.   El más lejano.. Lezaso da Osintxuko etxeik urriñena./ Baserri danetara joate giñan gabon eskian baitta urriñenera be. . Ant. urren.
  • 6. urten, urténa. (c). adjektiboa. Saliente, tratándose de objetos.. Urtena, gauza bat bia dan lekua baiño kanporao dagonian. Klem./ Armaixo ori oso urtena dago. .
  • 5. urten, urténa. (d). adjektiboa. Jaikia, ausarta.   Atrevido, -a.. Salientia esaten dan moduan; ola zera, atrebidua ero danian. Klem./ Eskolan ola oso urtenak dienak eztie izeten maixuen gustokuak.. Ik. ténte, jaiki.
  • urzúlo, urzulúa. (d). adjektiboa. (adierazkorra.) Ur asko edaten duena, urzale amorratua.   Gran bebedor de agua.. Gure mutikua urzulo demasa da. .
  • úste aundíko, úste aundikúa. (c). adjektiboa. Bere burua inportantetzat duena, buruiritzia.   Presuntuoso.. Uste aundiko personak etxatak gustatzen.. Ik. buruirítzi.
  • 1. ustel, ustéla. (a). adjektiboa. Podrido, -a..
  • 2. ustel, ustéla. (c). adjektiboa. Sufritzen ez dakiena kirol edo lan batean.   El que no sabe sufrir o aguantar, el que se da fácilmente por vencido en un trabajo o deporte.. Pelotari ona da, baiña ustela. .
  • 3. ustel, ustéla. (c). adjektiboa. Hegoaizea eta hezetasun handia dagoeneko eguraldiaz esan ohi da.. Zelako egualdi ustela eitten daben gaur. Egonian be izardittu eitten jat galtzarpiak. .
  • ustélkor, ustélkorra. (c). adjektiboa. Erraz usteltzen dena.. Sagar klase batzuk oso ustelkorrak izeten die. .
  • 1. uts, útsa. (a). adjektiboa. Vacío, -a.. Armaixua botilla utsez beteta dago. .
  • 5. uts, útsa. (b). adjektiboa. Soila; edariez batik bat.   Puro, sin mezcla.. Esne utsa etaraidazu./ Bi uts eta iru kortau kobrau. .
  • 6. uts, útsa. (d). adjektiboa. Tortilla utsa esaten zaio Udalan "tortilla frantsesari"..
  • 2. xe, xéia. (c). adjektiboa. Txikia.   Menudo, -a, pequeño, -a.. Eskaillu asko arrapau dou, baiña oso xeia./ Oso xeia dago aurten sagarra.. Ant. larri.
  • 1. xe, xéia. (b). adjektiboa. Xehetua, txiki-txiki egina.   Troceado en trozos muy pequeños.. Artaxeia gustora jaten dabe txalak. . xe-xe eiñ, . (b). aditza. Xehetu, zati txikiak egin.. Patatak xe-xe eiñ ezian eztittu jaten umiak. ..
  • xélba, -e, xelbía. (d). adjektiboa. ZELBE. Inorekin amistaderik ez duen pertsonaz, inorengana arrimatzen ez denaz esana.   Se dice de la persona desconfiada y que rehuye a la gente.. Ain zan persona xelbia eze, mezia akabau ta etxera bueltatzen zan iñokin berberdi be ein barik.. Juan San Martinek "impertinente" esanahia ematen dio: An eban Konejua zelbekeriz uezabari nundik kejak eruango. (SM Zirik)..
  • xélebre, xélebria. (c). adjektiboa. Pertsona arraro edo bereziez esan ohi da. Zentzu despektiboa du. ZELEBRE, ostera, barre eragiten duena da, grazia handia duena.   Persona rara, especial. Tiene matiz despectivo.. Pako xelebre samarra izan zan bere denpora guztian. Etzeban ardaorik eraten, animia beltzitzen zebala ta.. Ik. zélebre.
  • xestroso, xestrosua. (d). adjektiboa. XESTRERO. Istiluzalea, apostuzalea, drogosoa.. Sin. drogóso.
  • 1. ximel, ximéla. (c). adjektiboa. "Entre verde y seco, hablando de plantas.  " (Azkue).. Gaztaiña edo sagar ximelak: ximurtzen hasiak daudenak. Zutik dauden landareak IGARTU egiten dira eta ez XIMELDU..