Bergara aldeko hiztegia
papeláda, papeladía.
(b).
Izena.
Simulación, comedia.
“Asarre papeladia ein ddau, baiña barrutik pozik dago./ Badatoz Gabonak, eta urteroko papeladak ein biakoittugu.”
Simulación, comedia.
“Asarre papeladia ein ddau, baiña barrutik pozik dago./ Badatoz Gabonak, eta urteroko papeladak ein biakoittugu.”
paputz, paputza(k).
Izena.
Papo.
“Lanai laga zotsanetik orri azi jako paputzak.”
Pluralean sarriago.
.
Papo.
“Lanai laga zotsanetik orri azi jako paputzak.”
Pluralean sarriago.
.
paráda.
1.parada, paradía.
(c).
Izena.
Txakurrek jaikitako animaliari —erbiari, basurdeari edo azeriari, adibidez— ehiztariak itxoiten dion lekua. · Lugar donde el cazador espera a la pieza que han levantado los perros.
“Paradan egotia, erbixa ta pasatzeko lekuan, paradan, kazarixa egotia dok. Klem./ Paradara aillegauta gero akordau nitzuan kartutxuak aaztuta joan nitzala.”
PARADAN EGON, batik bat.
.
2.parada, paradie.
(c).
Izena.
Leintz.
Hazitarako idiskoak behiak estaltzen dituen lekua.
“Gu hogei urtien paradie eukitte gaz eta hemen inguruetatik asko etorten zien behixaz zekorrana. (AA ArrasEus, 234. o.).”
kastétxe, puésto.
3.parada, paradía.
(a).
Izena.
Autobusa gelditzen den lekua.
“Autobusan paradan etxoingotsut.”
4.parada, paradía.
(a).
Izena.
Futbolean, atezainaren geldiketa.
1.parada, paradía.
(c).
Izena.
Txakurrek jaikitako animaliari —erbiari, basurdeari edo azeriari, adibidez— ehiztariak itxoiten dion lekua. · Lugar donde el cazador espera a la pieza que han levantado los perros.
“Paradan egotia, erbixa ta pasatzeko lekuan, paradan, kazarixa egotia dok. Klem./ Paradara aillegauta gero akordau nitzuan kartutxuak aaztuta joan nitzala.”
PARADAN EGON, batik bat.
.
2.parada, paradie.
(c).
Izena.
Leintz.
Hazitarako idiskoak behiak estaltzen dituen lekua.
“Gu hogei urtien paradie eukitte gaz eta hemen inguruetatik asko etorten zien behixaz zekorrana. (AA ArrasEus, 234. o.).”
kastétxe, puésto.
3.parada, paradía.
(a).
Izena.
Autobusa gelditzen den lekua.
“Autobusan paradan etxoingotsut.”
4.parada, paradía.
(a).
Izena.
Futbolean, atezainaren geldiketa.
paraguéro, paraguerúa.
(c).
Izena.
Etxez etxe guardasolak eta metalezko ontziak konpontzen jarduten zuen langile ibiltaria. Gailegoak (Orense aldekoak) izan ohi ziren. · Paragüero, artesano ambulante que arreglaba recipientes de metal y paraguas. -Paragueruak zer konpontzen zeben?
“—Paragueruak zer konpontzen zeben? —Guardasolak eta lapiko ipurdiak. Kerten barrixak pe baitta; lapiko ipurdiak konpontzen eukitzen juen lan geixao kasik; petatxuak ipiñi, ipurdi barrixak bota ta. Klem./ Zartaiñ-ipurdixa zulatuta dago ta paragueruai etara bia jako urrengo datorrenian.”
Etxez etxe guardasolak eta metalezko ontziak konpontzen jarduten zuen langile ibiltaria. Gailegoak (Orense aldekoak) izan ohi ziren. · Paragüero, artesano ambulante que arreglaba recipientes de metal y paraguas. -Paragueruak zer konpontzen zeben?
“—Paragueruak zer konpontzen zeben? —Guardasolak eta lapiko ipurdiak. Kerten barrixak pe baitta; lapiko ipurdiak konpontzen eukitzen juen lan geixao kasik; petatxuak ipiñi, ipurdi barrixak bota ta. Klem./ Zartaiñ-ipurdixa zulatuta dago ta paragueruai etara bia jako urrengo datorrenian.”
páraje, párajia.
(b).
Izena.
Paraje, lugar.
“Oso paraje politta da Aralar./ Kiruak udaberrixan loria ori-orixa etaratzen dau. Eta eitten da paraje euzkialdetan, da lur onian, lur fiñian. Don.”
Paraje, lugar.
“Oso paraje politta da Aralar./ Kiruak udaberrixan loria ori-orixa etaratzen dau. Eta eitten da paraje euzkialdetan, da lur onian, lur fiñian. Don.”
paranden gixoi, paranden gixoia.
Izena.
coccothraustes coccothraustes.
Eibar.
Picogordo.
Sin. pikolodi..
Eibar.
Picogordo.
Sin. pikolodi..
parápo, parapúa.
(c).
Izena.
paparo, pipiro (Eib.).
Paparoa. · Buche de aves.
“Arri-koxkor mordua zeukan parapuan.”
paparo, pipiro (Eib.).
Paparoa. · Buche de aves.
“Arri-koxkor mordua zeukan parapuan.”
paráu.
1.paráu.
(c).
da
Aditza.
Txakurra geldi-geldi eta adi geratu oilagorra edo beste ehizagairen bat somatzen duenean. · Quedar quieto y atento el perro cuando barrunta la becada u otra pieza.
“Txakurra parauta egoten dok oillagorra ikusittakuan-da. Klem./ Txakurra neure aurrian parau jatan.”
Sin. geratu (gutxiago erabilia)..
2.parau.
(c).
Aditza.
Leintz.
Gelditu.
“Beti leku batetik bestera, nun parau be eztakixela.”
1.paráu.
(c).
da
Aditza.
Txakurra geldi-geldi eta adi geratu oilagorra edo beste ehizagairen bat somatzen duenean. · Quedar quieto y atento el perro cuando barrunta la becada u otra pieza.
“Txakurra parauta egoten dok oillagorra ikusittakuan-da. Klem./ Txakurra neure aurrian parau jatan.”
Sin. geratu (gutxiago erabilia)..
2.parau.
(c).
Aditza.
Leintz.
Gelditu.
“Beti leku batetik bestera, nun parau be eztakixela.”
páre.
1.pare, pária.
(a).
Izena.
Par, conjunto de dos.
“Egunian pare bat pakete erretzen dau.”
Esaerak:
Au dok paria, karakola ta baria.
(b).
Esaera.
Biak antzerakoak direla.
2.pare.
(b).
Juntagailua.
Bezala, moduan. · Como, igual que.
“Txarrixan pare jaten dau./ Aberatsen pare bizi aiz i.”
ZEREN pare, beraz, zerbaitekin edo norbaitekin konparatzen denean. Ezin da esan "ildda pare zeuan", ilda bezala edo ilda moduan esateko..
3.páre, pária.
(c).
Izena.
Aurrez aurre edo alboan dagoen unea. Lekuzkoetan, batik bat.
“Gure etxe paria piñuz beteta dago./ Gasolinera parian izan da akzidentia./ Kendu zaitte paretik./ Parera aillegau zanian preguntia ein zostan.”
Esamoldeak:
parian pareko.
parian parekua.
"Garaiari edo une bakoitzari dagokiona.
“—Ibiltze giñan ba gu olako gonekiñ, e. —Parian pareko." (Lar Antz).”
Sasoian sasoiko gauzak.
bere parian.
Adberbioa.
"Garai edo une hartan.
“Ilaturia bere parian ona izen zan." (Lar Antz).”
1.pare, pária.
(a).
Izena.
Par, conjunto de dos.
“Egunian pare bat pakete erretzen dau.”
Esaerak:
Au dok paria, karakola ta baria.
(b).
Esaera.
Biak antzerakoak direla.
2.pare.
(b).
Juntagailua.
Bezala, moduan. · Como, igual que.
“Txarrixan pare jaten dau./ Aberatsen pare bizi aiz i.”
ZEREN pare, beraz, zerbaitekin edo norbaitekin konparatzen denean. Ezin da esan "ildda pare zeuan", ilda bezala edo ilda moduan esateko..
3.páre, pária.
(c).
Izena.
Aurrez aurre edo alboan dagoen unea. Lekuzkoetan, batik bat.
“Gure etxe paria piñuz beteta dago./ Gasolinera parian izan da akzidentia./ Kendu zaitte paretik./ Parera aillegau zanian preguntia ein zostan.”
Esamoldeak:
parian pareko.
parian parekua.
"Garaiari edo une bakoitzari dagokiona.
“—Ibiltze giñan ba gu olako gonekiñ, e. —Parian pareko." (Lar Antz).”
Sasoian sasoiko gauzak.
bere parian.
Adberbioa.
"Garai edo une hartan.
“Ilaturia bere parian ona izen zan." (Lar Antz).”
páreko.
1.páreko, párekua.
(b).
Izena.
Parean dagoena edo bizi dena.
“Gure pareko tabernan kriston zaratia egoten da./ Gure parekuak bentania beti itxitta eukitzen dau.”
2.páreko, párekua.
(b).
Izenlaguna.
Maila berekoa.
“Bergan ezta sortu Zezeagan pareko pelotaririk./ Topau daben nobixua eztok bere parekua.”
1.páreko, párekua.
(b).
Izena.
Parean dagoena edo bizi dena.
“Gure pareko tabernan kriston zaratia egoten da./ Gure parekuak bentania beti itxitta eukitzen dau.”
2.páreko, párekua.
(b).
Izenlaguna.
Maila berekoa.
“Bergan ezta sortu Zezeagan pareko pelotaririk./ Topau daben nobixua eztok bere parekua.”
paréta, paretía.
(a).
Izena.
paret.
Pared.
“Pareta senduak dauzka gure basarrixak./ Paretan kontra ezpok ipintzen eztosk ezer esango.”
Etxekoari pareta eta sorokoari orma edo soorma, argitzen digute Bergarako gure lekukoek. Frontoian EZKER PARETA, ATZEKO PARETA eta AURREKO PARETA bereizten dira. Ezker-pareta jo ta pelotia kanpora joan zuan aurreko pareta ikutu barik.
.
Esamoldeak:
pareta bixak jo.
(b).
Esapidea.
Pelotan, lehenengo ezkerreko pareta eta gero aurrekoa jo.
Leintz aldean ia beti orma erabiltzen da, ez pareta. Sin. orma bixak jo (Lein.)..
paret.
Pared.
“Pareta senduak dauzka gure basarrixak./ Paretan kontra ezpok ipintzen eztosk ezer esango.”
Etxekoari pareta eta sorokoari orma edo soorma, argitzen digute Bergarako gure lekukoek. Frontoian EZKER PARETA, ATZEKO PARETA eta AURREKO PARETA bereizten dira. Ezker-pareta jo ta pelotia kanpora joan zuan aurreko pareta ikutu barik.
.
Esamoldeak:
pareta bixak jo.
(b).
Esapidea.
Pelotan, lehenengo ezkerreko pareta eta gero aurrekoa jo.
Leintz aldean ia beti orma erabiltzen da, ez pareta. Sin. orma bixak jo (Lein.)..
- proba
- págo
- paketeríxa
- pándero, -u
- papeláda
- pareta bédar
- parrokiáno, -a
- pasai
- Paskúa Maietzeko
- patata-koko
- páuso
- pélla
- peora
- perráu
- péste
- piezakuan
- pikukára
- piña
- piñubúru
- pipárrauts
- pitxarkára
- pláia
- plaza-gízon
- polizía-txakur
- porrokátu
- póstura
- potro bédar
- póztu
- prénsa
- priméro sáltoka
- prófeta
- pujáu
- púntale
- púrrut
- putzézko pélota
