Leintz

talobero. (c). izena. (Leintz.) Bateko urrea, karta-jokoan. .
talobero
2. teki, tekixe. (-). izena. (Leintz.) Txakurraren txabola. .
teki
tirátu. (-). (Leintz.) TIRETU (LEIN.). 1. tirátu, . (b). dio aditza. Tirar, estirar.. Ezidazu praketatik tiratu.. Ik. tira eiñ.. 2. tirátu, . (b). aditza. TIRETU. Motor bat indartsu ibili. . Ostera tiretu, lauen zerbaitt baiñe aldatz goran bapez, astuaz be hareaz baiño aguruau. (AA ArrasEus, 208. o.) .. 3. tirátu, tirétu. (b). du aditza. Tximiniak kea kanpora atera. Tirar una chimenea.. Ze moduz tiratzen dau zuen tximinixiak?.. 4. tirátu, . (b). du-dio aditza. Tiroa bota. Disparar.. Txantxangorrixei be tiratzen dotse azkenian./ Anporretatik pe tiratzen oskuen guri. Fran./ Tiratu neban ilunetara ta basurdia jo.. Sin. tirua bota, tiro eiñ.. 5. tirátu, tirétu. (d). aditza. Errementaritzan, tresna bati ahoa atera.. Galtzairuzko llanta bat pegatze akon aixkoriai, tta a gero a tiratu mallukiakin jota, ta gero tenplau. Inaz. .. 6. tiratu, tirétu. (-). aditza. (Eibar.) "Materixala zulo batetik pasau eragiñez, luzetu, mehetu edo neurrixan jarri. Hotzian zein beruan egin leike." (SB Eibetno). .. 7. tiratu, tiratúa. (b). izena. Cansancio debido un esfuerzo intenso, matada.. Kriston tiratua artu najuan muebliak etxetik etaratzen./ Azelakotxe tiratua artu giñuan Aixkorri igotzen.. TIRATUA ARTU, gehienbat. .. 8. tiratu, tiratúa. (c). izena. Zantiratua.. Sorbaldan daukat tiratua.. Ik. zantirátu..
tirátu
to berba eiñ. (-). esapidea. (Leintz.) Hika berba egin.. Orrek to berba itten dau.. Ik. íka.
to berba eiñ
topalan. (-). (Leintz., Oñati.) Pilan.. Umiak be ortxe gustora topalan..
topalan
tornilladie emon. (c). esapidea. (Leintz.) Lehenago egiten zena: umeei burutik heldu, hatz koskorrekin sakatu eta bueltak eragin..
tornilladie emon
trabes edo kurtzez. (c). esapidea. (Leintz.) Ondo edo gaizki, zela edo hala.. Ta oin ba trabes edo kurtzez ba moldau eitten jittuat [bertsoak]. (AA ArrasEus, 199. o.). .
trabes edo kurtzez
tremendo, tremendue. (b). (Leintz.) TREMÉNDAKO (OÑ.). Oso handia. . Konpetentzia tremendue eukitten juen eta gure aittek Arrantxeroi ein jutzan hor Kurtzetxikin txabola bat. (AA ArrasEus, 203. o.). / Tremendako zartaria artu xuan. . Oñatin asko erabiltzen da tremendako..
tremendo
truke-ezkontza, truke-ezkontzie. (-). (Leintz.) "Igualmente existió la llamada 'truke-ezkontza': doble matrimonio entre hermanos de dos casa o caseríos. Algunos indicaban que la razón de ser de estos matrimonios era fundamentalmente económica, ya que suponía un ahorro de gastos y de molestias, pues en estas ocasiones ambas bodas se celebraban el mismo día con un único ceremonial litúrgico-gastronómico. Sin embargo, la verdadera razón parece radicar en la dificultad con la que los padres tropezaban a la hora de 'colocar' a sus hijos, especialmente, segundones." (Aran Gatz, 145. o.)..
truke-ezkontza
txapitxula, txapítulie. (-). izena. (Leintz.) Teilatuko leihatila. .
txapitxula
txíki. (-). (Leintz.) TXIKIÑ (OÑ., LEIN.). 1. txiki, txikíxa. (a). adjektiboa. TXIKIÑA, -E (OÑ., LEIN.). Pequeño, -a. . . txikittatik artu, . (c). esapidea. Umetatik hasi trebatzen.. Dantzari ona izateko txikitatik artu bia da personia./ Txikitatik artzeittue Bergan igerilarixak. .. . txikíttan, . (a). adberbioa. Umetan. En la infancia.. Diabru galanta intzan i txikittan.. Asko erabilia. .. . txiki-txiki eiñ, . (c). esapidea. Triturar, despedazar.. Liburua galtzen bostak txiki-txiki eingo aut.. Amenazu gisa erabilia. ... 2. txiki, . (-). posposizioa. Zenbait santu izenen atzean jarrita, herri edo auzo festa baten hurrengo eguna. San Paulo-txiki, San Roke-txiki, etab. Meza, salda, eta antzina zenbait lekutan erromeria ere egin ohi zen festa biharamunean.. San Paulo-txiki egunez izan zan edurte aundi aura. ..
txíki
txiko, txikue. (-). izena. (Leintz.) Moxala. . Ik. móxal.
txiko
txikol, txikola. (-). izena. (Leintz.) Txirikila.. Ik. txiríkill.
txikol
txirkora, txirkoria. (-). izena. (Leintz.) TXISKORA (OÑ., LEIN.). Elur pikor gogor eta hotza. .
txirkora
3. txirrinka, txirrinkía. (d). izena. (Leintz.) Rueda.. Adineko zenbaitek gurpilaren adiera guztietan darabil hitza. .
txirrinka
txirritola, txirritolie. (-). izena. (Leintz.) Kiribildutako argizari mehea.. Ik. argízai.
txirritola
txorroki, txorrokixe. (-). izena. (Leintz.) Arte-orria, neguan beste jakirik ez zenean ardiei ematen zitzaiena.. Ik. orróillo.
txorroki
txu, txúa. (a). izena. (Leintz., Oñati.) Txistua. Saliva.. Sin. txístu.
txu
1. ulu, ulue. (b). (Leintz.) Oihua.. Ulu baten jabitzen. . uluka, ulúeka, ulúez. (-). adberbioa. ULÚEKA, ULÚEZ. Oihuka. Bergaran txakurraren alarauez ia bakarrik.. Gure txakurrak uluka emon dau gau guztia./ Txakurra ulueka dao, uluez dao. Don.. Pertsonak diarka edo txilíxoka ibiltzen dira Bergaran; Leintz aldean, ostera, pertsonak ere uluka. ..
ulu
upan baino illunago. (d). esapidea. (Leintz.) Oso ilun.. Upa: barrika..
upan baino illunago
xaxatu. (b). du aditza. (Leintz.) Azuzar.. Ik. áxaxa émon.
xaxatu
xirrita. (-). (Gatzaga., Leintz.) "Juego consistente en poner dos alfileres en el suelo y tratar de montar uno sobre el otro con la ayuda de un tercero." (Aran Gatz)..
xirrita
zapue zirixen baiño igerraue. (c). esapidea. (Leintz.) Oso igarra.. Lehenago zapoa zirian sartu eta ortuan lehortzen uzten omen zuten, auskalo zergatik edo zertarako. .
zapue zirixen baiño igerraue
zekor, zekorra. (-). izena. (Leintz.) Idiskoa.. Sin. íxko.
zekor
zenbatgure. (-). zenbatzailea. (Leintz.) Nahi adina, ugari. . Lana zenbatgure egoten ei zan, baiñe dirurik ez. (AA ArrasEus, 233. o.). .
zenbatgure

Subscribe to Bergarako euskara