Skip to main content

du

  • soltáu. (a). da-du aditza. Soltar(se).. Atzo detenidu zabena soltau dabe./ Orrek eztau pezetaik soltatzen./ Ganaua soltau zanian ipursaltoka asi zan. . Ik. librau, jaraiñ, eskátu. gérrikua soltau, zintturóia soltau. (d). esapidea. (eufemismoa.) GÉRRIKUA. Kaka egin.. Etxoingo dau puxkat berorrek, gerrikua soltatzera joan biarra daukat eta. . Baina guretzat txikitan aittajunak zintturoia soltatzia beste gauza bat zen: praketatik zinturoia kentzea, gogait eragiten genionean, siesta denporan ohean saltoka-eta, zinturoiaz guri emateko...
  • somáu. (c). du aditza. Somatu.   Sentir, barruntar, intuir.. be asko zuan, baiña oiñ eztittut somatzen. Don. .
  • 1. sorginddu. (c). da-du aditza. Sorgin bihurtu.. Zuen txikixa ziero sorgindduta dago aspaldixan. .
  • 2. sorginddu. (c). da-du aditza. Sorginkeria baten menpe jarri edo egon. Hechizar. Eztakitt kotxe au sorgindduta dagon ala zer, baiña berak nai dabenian bakarrik arrankatzen dau. .
  • 1. sórtu. (b). da-du aditza. Nacer, surgir, crear.. Oinddio ezta olako gizonik sortu./ Eztakigu zetatik sortu jakon gaitz ori./ Peñafloridak sortu zeban Bergako Seminaixua. .
  • soségau. (b). da-du aditza. SOSÍAU. Sosegar(se), calmar(se).. Oinddio gaztiak die, baiña gure edadera orduko sosegauko die./ Semeik gaztena sosegau ezindda naikua lan ei dauke. .
  • sospétxau. (a). du aditza. Sospechar. .
  • 1. su eiñ. (b). du aditza. Prender.. Bustittako egurrak nekez eitten dau su. .
  • sua eiñ. (a). du aditza. SU EIÑ. Hacer un fuego.. Lenengo armozau ta gero sua egin. . SUA PIZTU, SUA EMENDAU, SU edo SUA ARTU, SU edo SUA EMON, eta abar..
  • 1. suberátu. (d). du aditza. Errementaritzan, lehenagotik ere forjatua dagoen altzairu zatia edo altzairuzko tresna sutegian berotu berriro forjatzeko.   Destemplar.. Suberatu dok ba materiala gogorra baldin bada berotu tenplia kentzeko, suberatu. Jen. . suberatua artu, . (-). esapidea. (Eibar.) "Lotsaren eraginez gorri-gorri jarri.. Guzurra atara detsanian, suberatu ederra artu dau...
  • suertía jo. (d). du aditza. Echar a suertes.. Ortaikua il bia zanian, jo suertia; suertian ertetze ebanak, bueno, zuk auraxe il biozu, auraxe il biar. Hil. .
  • sufátau. (b). du aditza. Sulfatar.. Tomatiak sufatau biarrian dare. .
  • 1. sufridu. (a). du aditza. Sufrir..
  • 2. suskittu. (d). du aditza. Harriak baratza hondatu.   Estropear el pedrisco las hortalizas..
  • sustáu. (a). da-du aditza. Asustar(se).. Umia sustau eindda txakurrakin./ Kazarixak etorri baiño len sustau ein dittut txorixak.. Sin. billúrtu.
  • 1. sutu. (c). du aditza. Su eman.. Atzo atsaldian sutu giñuan txendorra. .
  • 1. tajutu. (c). du aditza. Itxuratu, ondo jarri.   Acondicionar, arreglar.. Lokal au, puxkat tajutu ezkero, ederki geratuko da.. Sendatu zentzuan jaso diogu Hilariri: Errejimena ipiñi otxen, baiña errejimena ipiñi tta tajutu zanian e... .
  • takártu. (c). da-du aditza. Takar bihurtu. .
  • tantíau. (c). du aditza. Tantear.. Etxakixat naiko daben baiña ik tantiaik disimuluakin./ Ori gu tantiatzen dabill. . tantiúan ibilli, . (c). esapidea. Tantiatzen jardun.. Nundik erren itten doten tantiuan dabill. ..
  • 1. tapáu. (a). da-du aditza. Tapar(se).. Ik. apurtu, estali.
  • tatxáu. (c). du aditza. Tachar.. Bigarren berbarako tatxau zittuan alkatiok, kontzejalok eta iñundienok. .
  • 3. tenpláu. (c). da-du aditza. Epeldu.   Templar.. Gaur asko tenplau dau egualdixa./ Gatzarixa bota aurretik tenplatzen laga bia jako esniai. .
  • tentáu. (b). du aditza. Zirikatu.   Tentar.. Etzaitte umiak tentatzen ibilli.. TENTÁUTA EGON. Ameriketara joateko tentauta nago. .
  • 3. tirátu, tirétu. (b). du aditza. Tximiniak kea kanpora atera.   Tirar una chimenea.. Ze moduz tiratzen dau zuen tximinixiak?.
  • 4. tirátu. (b). du-dio aditza. Tiroa bota.   Disparar.. Txantxangorrixei be tiratzen dotse azkenian./ Anporretatik pe tiratzen oskuen guri. Fran./ Tiratu neban ilunetara ta basurdia jo.. Sin. tiro eiñ, tirua bota.