du
- 3. urtu. (d). da-du aditza. Erretako kararria hauts bihurtu, desegin.. Lelenguan bai, baiña eonian urtzen da. Bai, bai, urtzen da, edo bestela ur pixkat bota. Felix. .
- usáiña artu. (b). du aditza. Oler algo.. Txakurrak usaiña artu dau ta ezta urriñ basurdia./ Usain txarra artzen dotsat asunto oni. .
- 2. usainddu. (b). du aditza. Oler, barruntar.. Bart gure txakurrak usainddu dau zeozer, zaunka baten jardun dau ta./ Arek laster usaindduko dau dirua nun dauan. .
- 1. usáu. (a). du aditza. Usar.. Bizikleta au usau barik dago.. Norbait —gizon edo emakume— sekula harreman sexualik izan gabea dela adierazteko ere bai. Au sekula usatzekia da ero. Gizonai be ola esango jako. Gizon au oinddio bustitzeke jak, au sekula aprobatzeke jak, au oinddio eskapullatzeke jak. Je, je, ori be esan oi da. Don. .
- 2. úste izan. (a). du aditza. USTEN. Opinar, pensar.. Uste dot ibillaldi politta izengo dala.. USTEN ere entzuten da: Zuk ze usten dozu?.. Ezer ez izan eta bai uste, . (c). esaera. EZ IZAN DA BAI USTE, MIERDA PA USTÉ. (Lar Antz)...
- ustéldu. (a). da-du aditza. Pudrir(se). . Ik. antsittu. Sagar ustelak ondoko guztiak usteldu, . (-). esaera. (Lar Antz).. . ságar, sagárra. (a). izena. botanika malus domestica. Manzana, manzano.. Zuhaitzari SAGAR ARBOLA ere bai. Bitan bereizten dira: gezak (dultzeak) eta garratzak. Zenbait sagar mota: agostu sagarra, boskantoia, esnaolia, frantzesa, guenetxe s., ipurberdia, kamusia, libra s., madari s., merkaliña, reineta zurixa eta beltza —edo errezil edo errege sagar zurixa eta beltza—, santiago s., san juan s., txori s., urdin s., urtebete s., zulote s., zuma s. ...
- 1. ustu. (a). da-du aditza. Vaciar(se)..
- 9. utsa. (c). da-du izenordaina. Mal menor.. Berak esandakua ein biar izaten da, eta utsa aintzen baleki./ Tia dator egunak pasatzera, ta utsa bakarrik baletor./ Etzan ixildu be eiñ, da utsa arrazoia baleu. .
- xeétu. (a). du aditza. Trocear, hacer pedazos.. Xeetuiozu okelia umiai./ Aupa mutill, xeetu pelotia! .
- 2. zabaldu. (b). du aditza. Esparcir, extender.. Satsak zabaltzen diardu Julianek./ Oso zabalduta dago erderaz eitteko joeria. .
- záinddu. (a). du aditza. ZAINTTU. Cuidar(se).. Zaindduizu zeure burua./ Ezta bape zaintzen. . eskúa záinddu, . (c). esapidea. Kaminoan, dagokion aldetik joan.. Kamiñuan zoiazenian zeure eskua zainduizu...
- zalétu. (b). da-du aditza. Aficionar(se).. Asi zan tontamentian txistua joten da ziero zaletu zan. .
- zapáldu. (a). du aditza. Pisar, aplastar. .
- 1. zapinddu. (d). du aditza. Astindu, jo; zibita edo makila batez, batik bat.. Zibitta batekin zapinddu zeban neskatillia. .
- 1. zapuztu. (c). du aditza. ZAPOZTU. Txoriak bere kabiko umeak edo arrautzak abandonatu. Abandonar el pájaro en el nido sus huevos o crías.. Txikittan sarri entzuten giñuan txori apixak etziela ikutu biar, bestela amiak zapuztu eingo zittuala ta.. Batzuetan abandonatu beharrean hil egiten ditu ameak; hau ere zapuztea da. Zera diosku Klementak: Txorixana, zapoztu eitte zittuala umiak, ba ori esate zeben e, amiak kaixola baten... apixan ekarritta gobernatzen diardualakuan e, benenua ero, zapoztu itte zittuala, perrejilla emonda ero eztakit zer be. .
