izena
- éspillu, éspillua. (a). izena. Espejo.. éspillua etara, . (d). esapidea. Errementaritzan, oso akabera fina eman piezari, ispilua bezala utziz.. Da orduan an berotze nittuan, da martilluan tirotu ta lenengo agua etara, da gero espillua etara. Bix. ..
- espírittu, espírittua. (c). izena. Espíritu, idealismo.. Izotza eiñ arren egunero bañatze zan errekan; arek zeukan espirittua, arek./ Orrek daukan espirittuakin oinddio demasak eingo jittuk. .
- espírittu sántu, espírittu sántua. (b). izena. El Espíritu Santo.. Ze itten dok ik or Espirittu Santuan arpegi orrekin?.
- espírittu-púru, espiríttu-purúa. (d). izena. (eufemismoa.) Alcohol de farmacia.. Orrek erango leukek espirittu-purua be.. Hitz ia galdua. Goikoaren gisako umorezko esaldiren baten entzun daiteke. Ik. alkól.
- esplikazíño, esplikaziñúa. (b). izena. Explicación.. Ori baiño esplikaziño geixao barik ezin dabe kalera bota. .
- espúela, espúelia. (d). izena. Espolón de ave. Don. .
- espúmadera, espúmaderia. (b). izena. Espumadera. .
- estáiñu, estaiñúa. (c). izena. Estaño. .
- estalgárri, estalgarríxa. (c). izena. ESTALKI (ANTZ.). Estaltzeko balio duena: gabardina, jaka, manta... Cualquier prenda que sirva para guarecerse.. Estalgarrin bat artuizu, eurixa eitten dau ta/ Otza dator eta beste estalgarri bat bota jat oiai. .
- éstanpa, éstanpia. (d). izena. Forjaketa mekanikoan metala konprimatzeko erabiltzen den moldea, eta molde-erdi bakoitza. Troquel, matriz.. Estanpaziñua, trokela be bai, estanpia bai. Eusebio. . Goiko estanpa edo mailua prentsaren orgari lotzen zaio, eta beheko estanpa edo ingudea mahaian finkatzen da..
- éstata, éstatia. (b). izena. ÉSTRATA, ESTRETA, ESTATARRO, ESTRADA (LEIN.). Lurraren nibela baino beheragotik, sakonagotik, doan bidea. Uraren eta gurdien eraginez, batik bat, sakontzen ziren. Estrada; dícese de los caminos que transcurren . Len baserri guztietara zeuan estatia, baiña oiñ sasiz eta anabasaz beteta dare./ Mutikua estatara jausi zan muturrez aurrera./ Urak lurrazala eruan eruan, olaxe einddakuak (estatak). Klem. . Zakarrak botatzeko leku bihurtu ziren estatak bere izatea galdu zutenean. Orain ia guztiak estalita daude.. komentario 1
- estátarro, estátarrua. (d). izena. Ik. estatazulo.
- estatazulo, estatazulúa. (c). izena. Estata, honelako esaldietan:. Estatazulora jausi nitzuan muturrez aurrera. . Sin. estátarro.
- estátu, estatúa. (d). izena. Estado, antigua medida de superficie. Zera dio M. Moliner-ek: "Estado. Medida de superficie equivalente a 49 pies cuadrados".. Guk e, neurrixa gaur ibiltzen douna, areia, metrua, eta etareia. Lenao esan eitte zeben, baiña neuk ola ibili ola, neuk ezautu ta zenbat dien eztakitt: estatúa. Izengo zan laixan eitten zana ero. Don. .
- éste, estía. (a). izena. Intestino.. Esteko gaitzen bat dauka, itxuria. . komentario 1 Gaztiak buruan be estiak eukitze ittue, . (-). esaera. (Antzuola.) "Gaztea beti goseak." (Lar Antz) ..
- este-áundi, este-aundíxa. (d). izena. Esófago?. Tubua aurretik, este-aundittik, gargantatik sartuta. Don.. Ik. estegórri.
- este-nausi, este-nausixa. (d). izena. (Eibar.) Heste lodia. "Intestino grueso.. Gure erraietako este nausixa..
- estegórri, estegorríxa. (c). izena. Esófago.. Eta goma bat estegorrittik, estegorrira barik, brantzara sartu, zaku-aundira aiziak etaratzeko, ori be eitten jakon. Don. .
- 1. estériko, estérikua. (d). izena. Nerbiotako gaitza. Mal de nervios.. Gerra denporan Amatiñoko andra gaztiai gure etxe aurretik pasatzerakuan amak preguntia: -Ze esan dotsu medikuak? -Esterikua daukatela.. Etim.: "histérico" agian; edo "heste" (?).
- estério, estériua. (c). izena. ESTÉREO. Apeak neurtzeko unitatea, metro kubikoa neurtzen duena. Apeak pilan neurtzen dira: pilaren luzeera, zabalera eta altuera biderkatu eta hainbeste esterio. Unidad para medir las apeas, generalmente de pino o eucalipto, destinadas a la papelera, equivalente al metro cúbico.. Lenengo kamioikaran amar esterio joan die eta bigarrenian amabi./ Esteriua bi milla pezeta inguruan jabik.. Materialetarako egurra, enbor handia, metro kubikotan neurtu ohi da eta apeak, berriz, esteriotan. . Ik. ápea, material.
- estésobre, estésobria. (d). izena. Apéndice.. Estesobretik operauta dago.. Sobratzen den hestea, alegia. .
