izena
- 2. arbi, arbixa. (d). izena. (Eibar.) "Hueva del pescado. . Bakillauan arbixa artakotzat saltzen da..
- arbígara, arbígaria. (c). izena. Arbiari, gora egiten duenean, sortzen zaion kirtena. Pámpano, escapo de nabo. . Gailleguak arbigarak jateittue gustora asko; “grelos” esaten dotse..
- arbitxíki, arbitxikíxa. (d). izena. Pertsonak jatekoa den arbi mota..
- arbóla-búru, arbóla-búrua. (c). izena. Gorakoa moztutako arbolak alboetara adarrak ateratzen dituen unea. Copa de árbol.. Arbola buruan adarrak mozte ako, ta burua eitte ako. Da aura, arbola-buru aura, korapillo asko eoten da, da aura zela tornuan bueltaka etaaten daben, txapa ori, ba an urteten dau korapillua, eitten dittu dibujo oso polittak. Martin.. Intxaurrondoaren arbola-burua eta arbola-zuztarra ei dira gehien ordaintzen direnak, oso loratsuak direlako. .
- 1. arbóla-ipurdi, arbóla-ipurdixa. (b). izena. Arbola ondotik moztu ondoren gelditzen dena. La base y las raíces de un árbol, después de talarlo.. Arbola ipurdixan jarri tta meriendia jan neban./ Goimendira Santiagotan juate giñanian, gure ilusiñua, arbola ipurdixak aldapan bera botatzia izate zan.. Ik. ánpor.
- arbola-perretxiko, arbola-perretxikua. (-). izena. "Yesquero. Zuhaitz enborretan hazten diran perretxiko klasiak." (SB Eibetno). . Sin. iéska.
- árbola-sústar, árbola-sustárra. (b). izena. Zuhaitz-sustraia. Inguru horretako zura oso estimatua da.. Adarren juntetan arbola-burua, da arbola-sustarra. Intxaurrian-da geixen paatzen dienak die. Oso dibujo onakin tokatzen danak ixa prezioik eztauka. Ori paatzen dabe, bueno, disparatia! Martin. . Ik. arbóla-búru.
- ardanzopa, ardanzopak. (c). izena. Ardao-zópa, ardao-zopak. iz. Ardo beroa ogi zopekin; antzina jan ohi zen zenbait familiatan. Vino caliente con sopas. "Sopa borracha".. Ikezgintzan beti ezautu naban ardaua garrafoi baten erun, eta goizien ardanzopia esate gontxen. Katillu batea ardao puxkat bota, basokaa pare bat eo, eta azukarra bota dezente eta ogixa erdi-tostau... Mateo./ Entzun izan juat aintziñan umiei be ardao-zopak emote zotsela familixa batzuk Naparruan. .
- ardáo, -u, ardáua. (a). izena. Vino. Norbaitek edan ondoren botaka egiten duenean, iruzkin umoretsu hau entzun izan da:. Itxuria danez, toki diferentetako ardauak eran jittuan. . Ardau gozuak lau begi eta oiñik ez., . (-). esaera. (SM Ezten)... ez ur eta ez ardau izan, . (c). esapidea. Norbait ganorabakoa izan, proiektu edo gauza batek funts gutxi eduki.. Zuen sindikatua ez ur eta ez ardau... ardau-jana eiñ, . (c). esapidea. (adierazkorra.) Ardoz bete belarrietaraino.. Atzo guk ein giñuan ardau-jana... .. ardáo zúri, ardáo zuríxa. (a). Vino blanco. .. ardáo gózo, ardáo gozúa. (b). ARDAO GOXO. Vino dulce, moscatel.. Abadian ezkutuan monagilluak trago ederrak joten jotsen ardao gozo botilliai... ardáo górri, ardáo gorríxa. (a). Vino claro. .. ardáo beltz, ardáo béltza. (a). Vino tinto. ..
- 1. ardatz, ardátza. (b). izena. Eje de un carruaje o, simplemente, eje.. Burdixai ardatza apurtu jako.. Ik. burtárdatz.
- 2. ardatz, ardátza. (c). izena. Iruten ari den haria biltzeko tresna. Madariaren forma du. Huso.. Kerrua irun esate jakon; goruan ipiñi, sartu gerrixan da ardatzakin arixa eiñ. Hil./ Liñua ezaututa nao ni Eizal-en, amak gurian ardatzian, emen erretratuan dauan moduko ardatz orretan eitten zuan. JJp.. Egurrezkoak, burdinazkoak, eskuz edo makinaz erabiltzekoak, eta forma ezberdinekoak izan arren, oso antzerakoak dira. Ardatzek ziri baten antza dute; alde baten punta bat kiribilatuta izaten dute haria biltzeko, eta beste aldean tope bat, biltzen den hariari eusteko. . Barriketia balitza gorua eta mingaña ardatza, nere andriak egingo leuke etxia bete mataza, . (d). esaera. Klem... ardatzían eiñ, . (d). ARDAZKETAN EIÑ. Haria egin ardatzez.. Ni entzunda nao —beeko sua izengo zan, beste surik ez— gabian amaikak amabixak aldera artian ardatzian eitten onek andra zaarrok —geruaokua da makiñia— da an ardatzian eiñ da gizonak albuan jarri tta suai puxkat argi eraiñ, da ostian kosta eitten zala petroliua ta. Da suan argixakin iruten. Jjp. . Ik. ardázketa..
- 4. ardatz, ardatza. (b). izena. (Eibar.) Burdina hariztatzeko erreminta. Macho de roscar.. Orrek ardatz txikixak dira eta kontuz ez bazabiz errez apurtuko jatzuz. (SM Burdin). .
- ardatz-étxe, ardatz-étxia. (d). izena. (Eibar.) Hariztatzeko ardatzak birarazteko erreminta. Volvedor, porta-machos. .
- ardatz-nagusi, ardatz-nagusixa. (d). izena. (Eibar.) Eje principal de la máquina herramienta, husillo patrón.. Onen tornuonen ardatz-nagusixak ari biborra (Withworth) dauka eta ari metrikua emoteko gaizki be gaizki ibiltzen naiz. (SM Burdin). .
