adjektiboa
- odólbero, odólberua. (c). adjektiboa. Impetuoso, -a, impulsivo, -a, irascible.. Bixak odolbero samarrak izan, da burrukan ein zeben. .
- okerréko, okerrekúa. (b). adjektiboa. Confundido, -a, errado, -a.. Gauzia konpontzeko, okerreko bidia artu dau./ Okerreko atia jo giñuan. .
- ókerren, ókerrena. (c). adjektiboa. Txarrena. Lo peor.. Okerrena ezta ori, okerrena betiko asarretzia da. .
- on, óna. (a). adjektiboa. Bueno, -a. . On billa, on billa, bonbilla, . (c). esaera. On-onaren bila ibiltzeak ezer gabe gelditzea dakarrela. Refrán que indica que en la búsqueda ansiosa de lo mejor puede ocurrir que nos quedemos sin lo normal.. Ezkontzari buruz, batik bat. Bonbilla hitzak badirudi garrafoia edo botila handia esan nahi duela. .. onían, . (b). adberbioa. ONEZ-ONIAN. A buenas.. Onian ona da, baiña txarrian./ Onian artu ezkero ogi puxketian modukua da baiña bestela zittal utsa. . ONÍAN edo ONEZ-ONIAN konpondu, artu, berba eiñ... Ia onez-onian konpontzen daben erentzian asuntua./ Onez-onian berba eixozu bai, ta ikusikozu zela naiko daben . Ant. gogorrían, txarrían.. onenian egon, . (-). esapidea. Estar en el mejor momento.. Onenian zeuanian erretirau zan. .. on biarrez, . (-). . Ik. obé bíarrez.. on eiñ, . (b). dio aditza. On egin. Aprovechar, hacer bien la comida.. Zuri danak on eitten dotsu, neri berriz urak pe biotzerria. .. on eiñ daizu(e)la, . (-). esapidea. ON EIÑ. Que aproveche. . . ON EI. Ik. kaprobétxe!.. onak, . (c). adberbioa. Gutxienez. . Iru ordu onak dare Muruako deposittotik Gorbea puntara... ónenak emonda egon, . (c). esapidea. Gauza edo pertsona batek sasoirik onena pasatua izan.. Praka orrek pe onenak emunda jarek./ I be onenak emundakua aiz. .. onenera jota be, . (c). esapidea. ONENIAN BE. En el mejor de los casos.. Orrekin, onenera be, eztozue parraik eingo./ Aurten onenera jota be eztou iezko erdirik irabaziko. .. ónenian pasáutakua, . (c). esapidea. Adin onena pasatua duena.. Aitta re, onenian pasautakua beintzet ordurako re ta. JJp. .. onik eiñ ez, . (c). Kalte egin.. Euzkixa larregi artziak ez dotsa onik eiñ... onéra etorri, . (c). esapidea. Recuperar la normalidad personal después de un mareo, momento de nerviosismo, etc.. Ondoeza eiñ da orduerdixan etzan bere onera etorri./ Alabia atian sartzen ikusi neban arte enintzan nere onera etorri.. NERE, BERE, ZURE... ONERA ETORRI.. Sin. oneratu.. oneráko, . (c). Mesederako. Para bien de.. Oiñ errezau daigun protestantien onerako./ Ikasteittuzunak zeure onerako izango die. .. onétik, . (b). De (lo) bueno.. Asko eztau jaten, baiña beti onetik./ Onetik bakarrik dago gure dendan./ Etxe aretan danetik eta onetik dago... onétik etára, . (c). esapidea. Pazientzia galdu eragin.. Onek umiok nere onetik etaratzen najuek.. NERE, BERE, ZURE... ONETIK .. onétik úrtenda, . (c). esapidea. Kontrolatu ezinda. . Egun orretan nere onetik urtenda nenguan. .. onían egon ez, . (c). esapidea. Lasai, kezkarik gabe egon ez.. Orduak aurrera ta etzala agiri ikusitta enenguan nere onian. Nere, bere, zure... . Ezezko esaldietan beti. NERE, BERE, ZURE..... béstien ona eziñ ikusi, . (c). esapidea. Besteen zoriona edo ongizatea ikustean gizatxartuta, bekaizti geratu.. Anaiak diruak ein zittuan dendiakin da arrezkero ezotsan arpegira begiratzen. Bestien ona eziñ ikusi. ..
- ondo berba egiña. (c). adjektiboa. Gozo hitz egiten duena, inor mindu gabe.. Oso ondo berba egiña zuan zuen aittajuna. .
- ondubako, ondubakua. (-). adjektiboa. (Eibar.) Inmaduro, sin curar..
- 1. osasuntsu, osasuntsúa. (b). adjektiboa. Osasun onekoa. De buena salud.. Oso osasuntsua zuan zuen aittajuna. .
- 2. oso, osúa. (a). adjektiboa. Entero, -a.. Egun osua barriketan botatzen dau./ Ze nai dozu, osua ala erdixa. . OSOS. osó(r)ik, . (b). adberbioa. Osorik. Entero.. Piñatelak osoik erreta die gozuenak./ Kontuz ibilli tta osoik etorri.. OSOS.. oso(r)ik egon, . (-). esapidea. Haurdun dagoen andrea oraindik umea egin gabe egon.. Zela dago Maria, oinddio osoik dago? .. Emakume birjinari OSORIK DAGONa esan izan zaiola dio Don.k: Osorik dagona, loria, neska-loria.. Ik. neska-lóra..
- osóko, osokúa. (c). adjektiboa. Pieza batekoa. De una pieza.. Mai bat ol batekua danian, osokua. Klem. . oso osokúa ez izan, . (c). esapidea. Pertsona bat guztiz normala ez izan. No ser normal del todo, tener cierta deficiencia mental.. Semeik gaztena ezta oso osokua./ Ezixok kasoik eiñ orri eztok oso osokua ta. ..
- ostikalári, ostikalaríxa. (c). adjektiboa. Ostikadak ematen zalea den aberea. Coceador.. Bei ona da, baiña ostikalari amorratua.. Futbolistei ere hala esaten zitzaien antzina giro garbizaleetan. Aranegik zera dio Gatzagako esaerak aipatzerakoan: "Tampoco son recomendables ni mando ostikalarixa eta andra txistularixa (ni la mula coceadora ni la mujer silbadora)". (Aran Gatz)..
- 2. otz, otza. (a). adjektiboa. Frio, -a.. Esne otza eran dot. . San Bizente otza, neguan biotza, . (c). esaera. San Bizente eguna (urtarrilak 22). Parteittiko jaiak...
- ótzan, otzána. (d). adjektiboa. ÓTXAN. Manso, -a, pacífico, -a.. Katakuma au otzan-otzana da.. Katuei, abere txikiei eta eta pertsonei buruz esana, gehienbat. Abere handiei, mantso. .
- ozmíñ, ozmíña. (c). adjektiboa. "El frio muy agudo. Aizia ozmiña dao: muy frio." (Izag Oñ).. Bergarako Donatorentzat, ostera, hotza bai baina ez hainbeste: Egualdixa ozmiña, aize ozmiña jarri da. Otz aundi aura ez, baiña otz. Don..
