du
- 2. moltsotu. (c). du aditza. Pilatu. Aglomerarse.. Jente guztia ataixan moltsotu zan, atiak itxita eren da. .
- motroillótu. (d). da-du aditza. Motroillo bihurtu. Hacer(se) un revoltijo.. Mantak, izarak, erropak danak lurrian zeuzkan motroillotuta. .
- mozolótu. (b). da-du aditza. Mozolo bihurtu. .
- 3. mudáu. (c). du aditza. Aldatu. Mudar, cambiar.. Subak udabarrixan mudatzen dabe narruz./ Noiz mudau biaittuzu izarak? .
- 2. múrgill éiñ. (c). du aditza. Uretara salto egin. Zambullirse, tirarse al agua.. Presa gaiñetik murgill eitte zeban buruz bera. . Gaur egun nahastua badago ere, gure mutikotan behintzat, murgill eiñ edo murgilddu uretara salto egiteari (buruz behera bazen, gehienbat) deitzen genion, eta murgillian eiñ urazpitik igeri egiteari. Dena dela, azkenengo honi murgill eiñ ere esaten zioten batzuek..
- mustáu. (d). du aditza. MOSTAU. Abere-kumea bere amarengana eraman titia har dezan. Hacer que la cría mame la leche de su madre.. Billotxak mustau. Ardixak etxera joaten dienian esnia eratia, errepera botatzia, mustatzia. Billotxak mustau dittut. Txala be bai. Klem.. NOR-NORK larrau bezala. .
- mutútu. (b). da-du aditza. Mutu bihurtu.. Gerra denporan mututu zan.. Isildu zentzuan ere bai, zabalkundez. Radixua mututu jaku ta konpontzera eruan bia da./ Zeoze esaten asten bada laster mututukot. .
- mutxúrtu. (d). du aditza. Mutxurrak egin, meta txikiak egin.. Gaur lotutako garixa mutxurtu ein biako da lanbrua egiñenan be. .
- naástu. (a). da-du aditza. NAASTAU. Mezclar(se), revolver(se).. Len ardauai ura naasten zotsen tabernarixak./ Batidoriakin ondo naastu ta zerbidu. .
- 2. nái izan. (a). du aditza. Querer.. Zeuk pe eztakizu ze nai dozun.. Nai izan zeban./ Nai zeban./ Nai dau./ Nai izango dau edo naiko dau. Angiozar eta Uberan gura gehiago, adinekoek, batik bat.. Sin. gúra ízan. nai dabenak nai dabena esango dau, . (b). esapidea. GURA DABENAK GURA DABENA ESANGO DAU. Digan lo que digan.. Nai dabenak nai dabena esango dau, baina Riojako ardauan modukoik etxaok. .. nai aiña, . (-). zenbatzailea. Nahi adina.. Orrek nai aiña diru dauka. . Sin. nai ainbat, nai beste...
- naixáo izan. (a). du aditza. Nahiago izan. Preferir.. Naixao dau etxian gelditzia pezetia gastatzia baiño. . NAIXAGO NEUKE: ojalá. Naixao neuke edurra eingo baleu. . naixao neuke: ojalá, . Naixao neuke: ojalá.. Naixao neuke edurra eingo baleu. ..
- ñan-ñan eiñ. (a). du aditza. (haur hizkera.) NÁNA EIÑ, NANAN EIÑ (EIB.). Jan. Comer.. Ale, ñan-ñan eiñ da lolo eittera. .
- 1. narrastu. (c). da-du aditza. Narras bihurtu. Volverse desaliñado, viejo.. Oso narrastuta topau dot zuen aittajuna./ Gripiak ziero narrastu dau koittaua. .
- 2. narrastu. (c). du aditza. Eguraldia eskastu. Volverse desapacible el tiempo.. Goizian alako egualdi ona zeuan da atsalderako ziero narrastu dau.. Lanbroa sartzen denean erabiltzen da, batik bat. .
- 1. narrúa jo. (b). du-dio aditza. Hacer el amor, follar.. Narrua joteko ezkondu ero pagau ein bia dala ziñuan lenguan batek etsitta.. Sin. txórtan eiñ, narrútan eiñ, txortía jo, jo.
- 2. narrutu. (b). du aditza. Desplumar en el juego.. Azkoittiar batzun kontra asi giñan musian da narrututa urten giñuan.. Gehienetan NARRUTUTA URTEN, baina beste forma batzuk ere bai: Ikusikok, akordau orduko narrutuko abe..
- 3. narrutu. (c). du aditza. Norbait gogor kritikatu. Despellejar, criticar duramente.. Zenbat aldiz narrutu ete gaittue gure ezjakiñian... .
- 1. nasaittu. (b). du aditza. Lasaitu. Aflojar, ensanchar.. Prakak estugi neuzkan da nasaitzera eruaittut. . zintturóia nasáittu, . (-). esapidea. (eufemismoa.) ZINTTURÓIA ESKATU, PRAKAK NASÁITTU. Kaka egin.. Zintturoia nasaitzera noia ta belaxe nator.. Fintasunez hitz egiten denean erabiliak. ..
