aditza
- 2. usainddu. (b). du aditza. Oler, barruntar.. Bart gure txakurrak usainddu dau zeozer, zaunka baten jardun dau ta./ Arek laster usaindduko dau dirua nun dauan. .
- 1. usainddu. (b). da aditza. Oler mal, heder.. Arraiña belaxe usaintzen da frigorifikotik kanpora./ Atzo ekarri ziñuan frigorifikua usaindduta dago.. Sin. usáiña egin.
- 1. usáu. (a). du aditza. Usar.. Bizikleta au usau barik dago.. Norbait —gizon edo emakume— sekula harreman sexualik izan gabea dela adierazteko ere bai. Au sekula usatzekia da ero. Gizonai be ola esango jako. Gizon au oinddio bustitzeke jak, au sekula aprobatzeke jak, au oinddio eskapullatzeke jak. Je, je, ori be esan oi da. Don. .
- 2. usáu. (c). da aditza. Ohitura izan. Ser costumbre.. Gaiñera len gurian usatzen zan, kuadrilla aundixa be bai, ni gaztia nitzanian gurian pare bat mirabe be bai, da beratzi bat lagun, zortzi-beratzi bat lagun, beti. katillu lurrezkuak, aundixak izete zien, lelengo danak saldia. Hil./ Neu be sekula kafian egoteke ezkondutakua naiz. Ez zan usatzen. Hil./ Lenao asko usatzen zan asun-blastiuak emutia./ Gustatzen jat puxkat (sagardoa). Ezkare usauta. Puxkat erango neuke, baiña asko ez. Mertz./ Jeneralmente guk usatzen giñuan astian lelenguan iltzia (txerria). Don. Siestia nik beti usatzen juat. Don.. Usatzen da, zan, giñuan, ez gare usauta... Adin handikoen artean normalak, baina bestela ez dira ia erabiltzen. .
- 2. úste izan. (a). du aditza. USTEN. Opinar, pensar.. Uste dot ibillaldi politta izengo dala.. USTEN ere entzuten da: Zuk ze usten dozu?.. Ezer ez izan eta bai uste, . (c). esaera. EZ IZAN DA BAI USTE, MIERDA PA USTÉ. (Lar Antz)...
- ustéldu. (a). da-du aditza. Pudrir(se). . Ik. antsittu. Sagar ustelak ondoko guztiak usteldu, . (-). esaera. (Lar Antz).. . ságar, sagárra. (a). izena. botanika malus domestica. Manzana, manzano.. Zuhaitzari SAGAR ARBOLA ere bai. Bitan bereizten dira: gezak (dultzeak) eta garratzak. Zenbait sagar mota: agostu sagarra, boskantoia, esnaolia, frantzesa, guenetxe s., ipurberdia, kamusia, libra s., madari s., merkaliña, reineta zurixa eta beltza —edo errezil edo errege sagar zurixa eta beltza—, santiago s., san juan s., txori s., urdin s., urtebete s., zulote s., zuma s. ...
- 1. ustu. (a). da-du aditza. Vaciar(se)..
- 2. ustu. (a). aditza. (lagunartekoa.) Korritu, isuri.. Sartuaz bat ustu nintzuan. . Sin. gaiñezka eiñ.
- xeétu. (a). du aditza. Trocear, hacer pedazos.. Xeetuiozu okelia umiai./ Aupa mutill, xeetu pelotia! .
- 2. zabaldu. (b). du aditza. Esparcir, extender.. Satsak zabaltzen diardu Julianek./ Oso zabalduta dago erderaz eitteko joeria. .
- 2. zailddu. (c). da aditza. Lanerako edo kirol baterako gogortu, kurtidu. Curtirse, hacerse fuerte o hábil para un trabajo o deporte.. Ze uste dok pa, korredore ona izateko gaztetatik zailddu biok; parranda gutxi ta entrenau asko./ Ondo zailddutakuak izengo zien bai, lengo andrak eta gizonak erak e. JJp.. Ik. kúrtidu.
- záinddu. (a). du aditza. ZAINTTU. Cuidar(se).. Zaindduizu zeure burua./ Ezta bape zaintzen. . eskúa záinddu, . (c). esapidea. Kaminoan, dagokion aldetik joan.. Kamiñuan zoiazenian zeure eskua zainduizu...
