Skip to main content

aditza

  • aillégau. (a). da aditza. LEGÁU. Iritsi, heldu.   Llegar.. Ubera aldean LEGÁU ere entzun daiteke. .
  • áinddu. (-). aditza. 1. ainddu, . (a). du aditza. Agindu.   Mandar, ordenar.. Zeiñek aintzen dau Españan?.. 2. ainddu, . (b). du aditza. Agindu. Egingo duela esan.   Prometer.. Aprobatzen bazeban, bizikletia erosiko notsala ainddu notsan./ Zapateruak biarko eindda eukiko zittuala ainddu zostan.. Ik. berbía emon.. 3. ainddu, . (c). dio aditza. Indarrez gauzaki astun bat mugitu.   Forzar, hacer fuerza.. Zuek ainddu ortikaldetik./ Palankia sartu ta ainddu bekaldetik. . Harri handi bat mugitzerakoan, ate bat forzatzerakoan eta horrelakoetan erabilia...
  • 2. ainddu. (b). du aditza. Agindu. Egingo duela esan.   Prometer.. Aprobatzen bazeban, bizikletia erosiko notsala ainddu notsan./ Zapateruak biarko eindda eukiko zittuala ainddu zostan.. Ik. berbía emon.
  • 3. ainddu. (c). dio aditza. Indarrez gauzaki astun bat mugitu.   Forzar, hacer fuerza.. Zuek ainddu ortikaldetik./ Palankia sartu ta ainddu bekaldetik. . Harri handi bat mugitzerakoan, ate bat forzatzerakoan eta horrelakoetan erabilia..
  • 1. ainddu. (a). du aditza. Agindu.   Mandar, ordenar.. Zeiñek aintzen dau Españan?.
  • áinka eiñ. (a). dio aditza. Haginka egin.   Morder.. Txakurrak ainka ein zotsan neskatilliai.. Ik. eldu.
  • aintzakótzat artu. (b). du aditza. AINTZAKÓTZAT EUKI. Aintzat hartu, kontuan hartu, eduki.   Dar importancia a algo, prestar atención.. Nik esandakua etziñuan aintzakotzat artu eta oin ikusi ze pasau dan./ Gaztetan urtero joaten giñan Urkiolara; eurixa ta kilometruak ez giñuzen aintzakotzat artzen./ Arek bere burua, beste iñor eztauka aintzakotzat..
  • aittátu. (a). du aditza. Aipatu.   Citar, mencionar, mentar.. Eztau soldau juan bia danik aittatu./ Ez idazu aittatu fubol kontuik, leporaiño nago ta..
  • aittiaren egin. (a). aditza. Santiguarse.. Sin. siñátu. Ik. Kurútze Santuáren.
  • 1. aittu. (c). du aditza. Aditu. Entzun eta ulertu, aldi berean.   Oir y entender al mismo tiempo.. Aittu dok zer esan daben telebisiñuak?/ Altutxuago berba eidak, etxuat ezer aitzen da.. Hitz hau Bergaran baino, inguruetako herrietan erabiltzen da gehiago..
  • áitzen émon. (b). du aditza. Aditzen eman, jakinarazi.   Avisar, advertir, hacer saber.. Aitzen emoixok ire anaiai biar afaixa dagola./ Iru aldiz aitzen emon notsan ixilik egoteko, baiña kasoik pe ez..
  • aixkirátu. (b). da aditza. Adiskidetu. Bakeak egin, edo lagun egin berriro, haserrealdi baten ondoren.   Amigarse después de un enfado, reconciliarse.. Itxuria Mikel da bere nobixia aixkiratu die, alkarrekin ikusittut beintzat eta./ Umiak, aserretu eta aixkiratu belaxe eitten die.. Sin. lagundu. Ik. aixkíre. aixkiratuko da oilluak txixa eiñ orduko., . (-). esapidea. (Lar Antz). Nahi eta nahiez adiskidetu beharko duela...
  • 2. aizáu. (c). du aditza. Notizia bat, -jakitea komeni ez dena, gehienetan,- barreiatu.   Aventar alguna noticia o asunto, generalmente cuando ésta convendría ser silenciada.. Ik ixilik gordetzeko esaixok eta ikusikok; laster aizauko jok erri osuan..
  • 1. aizáu. (b). da aditza. Haizatu. Haizez bete ganadua eta lehertzeko zorian jarri.   Hincharse el ganado.. Beixai arbi-atala trabau jako eztarrixan da aizau ein dda. Betenaixuai diar ein biako jako./ Aizautakuan emoten jakon, jaboia urtu balde baten ero ta sartu aotik jaboi-ura, al danik kargauena. Bikarbonatua ta geruao etorriko zien. Eta goma bat estegorrittik, estegorrira barik brantzara sartu, zaku-aundira aiziak etaratzeko, ori be eitten jakon. Don.. Jaboi-ura, bikarbonatoa eta tuboaz gain beste laugarren sistima bat ere erabiltzen zen haizatutako ganadua oneratzeko: béixa zúlatzekua: (tubo bat zuan punta zorrotzakin. Don.) urdailetik sartzea. Gurean beixak zulatzeko eztena deitzen zitzaion..
  • aizía etara. (c). du aditza. Haizea korritzen hasi.. Aizia etara dau eta bentanak ixtera noia. .
  • ajáu. (b). da aditza. Kolorea joan. Itxuratxartu.   Ajarse.. Alkondara ori oso ajauta daukazu ta ezizu jantzi./ Gaztetan ni be ederra nitzuan baiña oiñ majo ajauta najaok..
  • ajústau. (c). aditza. Doitu.   Ajustar. .
  • akáau. (a). da-du aditza. Animalia bat berez hil edo norbaitek hil.   Morirse o matar un animal. Ixilik ezpaago jota akaau eingo aut. . Iru eguneko txala akau jakue./ Atxurrakin buruan jota akau juan txakurra. Ixilik ezpaago jota akaau eingo aut. . Pertsonez ere esaten da lagunarteko hizkeran. Ixilik ezpaago jota akaau eingo aut.. akáauta, . (-). . 1. akaauta, . (a). adberbioa. Hilda (abere bat).. Txakur bat akaauta zeuan kamiñuan... 2. akaauta, . (a). adberbioa. Oso nekatuta, lehertuta.   Cansado, derrengado. . Mendixan izan nitzuan atzo, ta gaur jota akaauta najaok....
  • 2. akabau, akabaua. (b). aditza. Pulir.   Metalezko piezei azala leunduz akabera eman.. Aixkoria zorroztu ta akabau. Jen./Joan zaittez Txopanera ia akabau dittuen nere piezak. (Etxba Eib). .
  • 1. akabau. (a). du aditza. Bukatu, amaitu. Terminar, concluir.. Lanak akabautakuan, pelotan eittera joango naiz.. Amaitu inguruetan esan ohi da baina ez Bergaran.. Ik. buka(t)u.
  • 1. akordau. (a). zaio aditza. Oroitu, gogoratu.   Acordarse.. Zure izena etxat akordatzen./ Akordau jatzu ogixa ekartzia?. akordauta be, . (c). esapidea. Akordatzen naizen bakoitzean; hura zen hura.. Guk pasau giñuzen gosiak. Akordauta be..... akordau eraiñ, . (b). aditza. Oroitarazi.. Akordau eraixozu biar dentistia daukala...
  • 2. akordau. (c). da aditza. Konturatu, ohartu.   Darse cuenta. Oinddio akordau barik zare Beeko estaziñoko etxiak botaittuena?/ Gaur be andik pasau naiz baiña enaiz akordau..
  • akordau eraiñ. (b). aditza. Oroitarazi.. Akordau eraixozu biar dentistia daukala..
  • akordúa artu. (c). aditza. Gauza jakin bat egiteaz oroitu.   Acordarse de hacer algo concreto.. Bakaziñotara joan bai, baina telefonua jotiakin be akordua artu./ Ibiltzia komeni jako baiña eztau sekula orren akorduik artzen.. Zeren edo Zerekin akordua artu..
  • akordua euki. (c). aditza. Zerbaitetarako oroitzapena izan. Gehienetan zerbait egiteko burutazioa, detailea.   Tener el detalle, la ocurrencia.. Errittik pasau eta ama bisittatzeko akordua be etxuan euki./ Erromara joan zanian postal bana bialtzeko akordua euki zeban..