izena
- neskálaguntza, neskálaguntzia. (b). izena. Neskari mutilak etxera laguntzea, baserrira batik bat, erromeria ostean eta. Dícese de la costumbre . Ordubeteko bidian joan neskalaguntzera ta ordaiña, deskidau ezkero, belarrondokua izaten zuan./ Beiñ neskalaguntzatik etxerakuan estatara jausi nitzuan. .
- neskama, neskamia. (-). izena. (Eibar.) "Criada, sirvienta, chacha." (SB Eibetno)..
- neskámotz, neskámotza. (d). izena. Neska-koskorra. Muchachita (se dice en tono cariñoso).. Nun ete dabill gure neskamotza..
- neskáta, neskatía. (c). izena. El ligue, o su intento, por parte del hombre.. Zuen aittak gazte denporan neskatia besteik etxeukan buruan./ Makiña bat neskata einddakua zuan. . ANDRATA, ANDRATAN, eta abar ere erabiltzen dira, gizon nagusiagoen artean eta emakume nagusiagoez aritzerakoan, batik bat. MUTILLETA, MUTILLETAN, GIZONETA, GIZONETAN eta abar ere, oso gutxi, baina entzun daitezke.. andráta, andratía. (-). izena. El ligue, o su intento, por parte del hombre.. NESKATA, NESKATAN, eta abar ere erabiltzen dira, gizon gazteagoen artean eta emakume gazteagoez aritzerakoan, batik bat. MUTILLETA, MUTILLETAN, GIZONETA, GIZONETAN eta abar ere, oso gutxi, baina entzun daitezke.. Ik. mutilléta.. neskátan, . (b). adberbioa. Ligatzen, edo hartan saiatzen, bederen.. Neskatan gogorra zuan Kaximiro. . NESKATÁRA. Ligatzera. Goldenera joaten giñuztan neskatara. NESKATATIK. Neskatan ibilita gero. Neskatatik etxeruzkuan estatara jausi tta saietsa apurtu najuan...
- neskátilla, neskátillia. (b). izena. Muchachita (13 bat urte artekoa, gutxi gorabehera).. Boluko neskatillia ta guria lagun aundixak die.. Ik. néska.
- neskatxiki, neskatxikixa. (d). izena. (eufemismoa.) (Eibar.) Prostituta (euf.).. I, mutiko. Mesedez esango al deskuk . Sin. tortola.
- 2. néskazar, néskazarra. (d). izena. Gelatzaren hiru hankakoa. .
- 1. néurri, néurrixa. (b). izena. Medida.. Artu neurrixak armaixua eitteko. . néurrixan, . (b). adberbioa. Con mesura, con moderación.. Neurrixan eran ezkero ardauak on eitten dau./ Gure taillerrian neurrixan pagatzen joskuek da lana be neurrixan eitten juau. .. néurrixak artu, . (b). aditza. Tomar medidas, tanto en su significado real como en el figurado... néurrira, . (b). adberbioa. A medida.. Len trajiak neurrira eitte zien. ..
- neurtzaille, neurtzaillia. (c). izena. Medidor. .
- nezesidáde, nezesidadía. (b). izena. Beharra. Necesidad.. Ze nezesidade dauka orrek jai egunian lanera juateko.. Adinekoek asko erabilia. Biarek ez dituen ñabarduraren batzuk aurkitzen zaizkio, nonbait. Gure aita-zanak errefrau hau esan ohi zuen: "La nesesidá es la mejor universidá". . nezesidadía pasáu, . (c). esapidea. Pobre bizi aro batean.. Orrek gaztetan nezesidadia pasautakuak die bai, eta oiñ errez urtengo dabe aurrera. .. nezesidadíak emon, . (c). esapidea. Behar gorrian aurkitu.. Nezesidadiak emun ezkero badakitt dirua nundik etara. ..
- níngunu, -o, níngunua. (d). izena. INGUNO (LAR ANTZ). Erreparua, eragozpena, aitzakia. Impedimento, reparo, excusa.. Gauza bat itteko ningunua ipiñi dau arek; zera, erreparuak ipiñi dittuala. Ero eztau ningunuik ipiñi. Klem.. NINGUNUA IPI. Ik. erreparu.
- nobedáde, nobedadía. (b). izena. Novedad, noticia.. Ze nobedade dago Eibar aldian?/ Egundoko nobedadia izan zan telebisiñua.. Ik. barri. nobedadia egin, . (c). esapidea. (eufemismoa.) Konortea galdu, zorabiatu.. Nobedadia ein jako elixan. (AAG Eibes) .. nobedádiak egon, . (c). esapidea. NOBEDÁDIAK EUKI. Berri handiak: haurduntza, ezkontza, banaketa, hilketa... Solemnitatez esan ohi da.. Zer, nobedadiak dare ala?/ Eztabe deitzen da itxuria nobedaden bat badauke. ..
- nóbixo, -a, nóbixua, -ia. (a). izena. Novio, -a. . Sarri NOBIXOTXO edo NOBIXATXO forma adierazkorra esaten da. Neska-gazte kuadrillia, ta nobixotxuak ero i euzken. Ben./ Oiñezkero eukikok nobixatxon bat.. nóbixotan, . (c). adberbioa. Nobio garaian.. Akordatzen naiz bein nobixotan joan giñala Donostiara... nóbíxo-nóbixak, . (c). Parejas de novios.. Len nobixo-nobixak Espoloira joaten zien pasiatzera.. Bikote bakarraz ere bai: Nobixo-nobixak il die akzidentian.. Ik. ándragei, gízongei..
- noiz. (-). izena. 1. noiz, . (a). adberbioa. Cuando... 2. nóiz ero nóiz, . (b). adberbioa. De cuando en cuando, muy de vez en cuando.. Noiz ero noiz joaten ga zinera, baiña gutxittan.. Noizian bein baino maiztasun gutxiagoz edo. ..
- nono, nonúa. (d). izena. (haur hizkera.) (Oñati.) Ardia. (haur)..
- norberanísmo, norberanismúa. (c). izena. Frankismoaren amaierako eta ondorengo urtetan asko eztabaidatzen zen sozialismoa, kapitalismoa, komunismoa, eta horrelako gauzez. Baina askok zion hemen zegoena "norberanismua" zela: "Lenengo norberana aurrera etara eta bestiak allakuidaos". Término humorístico surgido en la época de la transición para denominar el sistema o tendencia vigente: el egoísmo.. Sozialismua, ta sindikalismua ta kristua; amen dagona norberanismua dok, norberanismua, lenengo norberana eiñ eta bestiak izurrau daittiela.. Baliteke gaur egun ia ahaztua egotea, sortzen den argota eta gisa honetako hitzak galtzera egiten dutelako giro faltaz. .
- nórde, nórdia. (d). izena. Viento del Noroeste.. Nordiak joten dau ta laster da eurixa.. Elosun bada auzo bat, Osintxu aldera begira dagoena, Norde-auzua edo Norde-baztarra izenekoa.. Ik. ipar. Nordian argitasuna eta pobrian arrotasuna, berdintsuak, . (-). esaera. (Eibar., Elgeta.) Biak eskaxak. (SM Ezten). ..
- oazal, oazala. (d). izena. Oheko koltxaren funda. Funda de la colcha.. Gero ari oazal ari tamaño olako franja bat eitteutsen, añil koloreko aproposko arixakin. Hil.. Ehunezkoak ziren, eta alde batean hari urdinez egindako bordadu bat zeramaten; bordadu honi alkatona deitzen zitzaion. Borlak ere jartzen zitzaizkion zintzilizka. .
- óbari, óbarixa. (-). izena. "La cantidad u objeto que se da en un contrato además de la cosa cambiada." (Izag Antz)..
