Skip to main content

aditza

  • 1. kosta. (a). aditza. KOSTAU. Aditz berezi samarra aspektuaren aldetik. Dirua bada kostatzen dena, edo esfortzua bada, desberdintasunak agertzen dira aspektuan. Saia gaitezen zehazten.. 1. kosta, . (a). da aditza. KOSTAU. Costar dinero.. KOSTAU (bukatua), KOSTA edo KOSTATZEN (bukatu gabea), eta KOSTAUKO (etorkizunekoa). Diru asko kostau jakue etxia erostia, eta geixao kostauko jakue ipintzia./ Preguntaizu zenbat kosta (edo kostatzen) dan treneko billetia... 2. kosta, . (a). zaio aditza. Costar esfuerzo, tiempo. zaio ad.. KOSTA edo KOSTAU bukatua, KOSTA edo KOSTATZEN bukatu gabea, eta KOSTAKO etorkizunekoa. Kosta (edo kostau) jakun tabernia topatzia./ Gure neskiai kosta (edo kostatzen) jako etxera etortzia./ Kostako jatzue berriz aiñ ondo jatia. Hau guzti hau gero eta nahastuago dago.. kostía kósta, . (c). esapidea. Cueste lo que cueste.. Lasanera joan biou bazkaltzera, kostia kosta./ Kostia kosta, aretxekin ezkontzia nai juan. . Gure lagun artean zera esan ohi da udan: Goazen kosta aldera egun pasa, kostia kosta....
  • 2. kosta. (a). zaio aditza. Costar esfuerzo, tiempo. zaio ad.. KOSTA edo KOSTAU bukatua, KOSTA edo KOSTATZEN bukatu gabea, eta KOSTAKO etorkizunekoa. Kosta (edo kostau) jakun tabernia topatzia./ Gure neskiai kosta (edo kostatzen) jako etxera etortzia./ Kostako jatzue berriz aiñ ondo jatia. Hau guzti hau gero eta nahastuago dago.. kostía kósta, . (c). esapidea. Cueste lo que cueste.. Lasanera joan biou bazkaltzera, kostia kosta./ Kostia kosta, aretxekin ezkontzia nai juan. . Gure lagun artean zera esan ohi da udan: Goazen kosta aldera egun pasa, kostia kosta...
  • krak!. (a). du aditza. Zerbait apurtu dela adierazten duen onomatopeia.. KRAK EIÑ. Quebrarse, romperse. Bi ume puntan zebitzela krak ein zeban keixa adarrak.. Ik. klak.
  • kristála eiñ. (b). aditza. KRISTALDU. Ura izoztu.. Gaur goizian kristala eindda zeuan abergia./ Ura kristalduta dago bidian. .
  • 1. kubridu. (a). du aditza. Estali.   Cubrir(se).. Elusuko frontoia kubridu dabe./ Belaxe kubridu dau zerua. . Sin. estali.
  • 2. kubridu. (c). da aditza. Frontoian eta abar apostua egindakoan, galtzeko arriskua ikusten denean, edo irabaziak ziurtatzeko, beste lehiakidearen alde dirua jokatu, hala diru gutxiago galtzeko.   Cubrirse en una apuesta.. Galartzan alde jokatu giñuan, da eskerrak partidu erdixan kubridu giñana, bestela bost milla duro galtzen jittuau. .
  • kukúrruku eiñ. (a). du aditza. Cantar el gallo.. Oillarrak kukurruku eiñ baiño len jaiki naiz. .
  • kukútu. (c). aditza. (Oñati.) "Encogerse.  Kukútuta: encogido, envejecido, inutilizado." (Izag Oñ)..
  • 1. kunplidu. (b). du-zaio aditza. NOR-NORK. Cumplir.. Makiña bat lan dauka danekin kunplidu ezindda. Kortatxon, dauke tio zar bat, larogetamar urte kunplidu jakon. Hil. . Urteak bete edo kunplidu egiten dira. Gazteek NOR-NORK darabilte: Ogei urte kunplidu dittu, baina adinekoei NOR-NORI ere entzun dakieke. Kortatxon, dauke tio zar bat, larogetamar urte kunplidu jakon. Hil..
  • 2. kunplimentuak eiñ. (c). aditza. Agur harremana egin.. Kunplimentuak eitten joan jakun denporia, ta ixa ezkiñuan izan berbetarako astirik. .
  • 1. kuráu. (b). da-du aditza. Curar(se).. Etorri, heridia kuraukotsut.. Ik. saníau, osátu.
  • 2. kuráu. (c). da aditza. Curar o secar jamones, chorizos, etc.. Emen eztie urdaiazpikuak kuratzen Kastilla aldian moduan.. Sin. ondu.
  • 1. kurtídu. (b). da-du aditza. Curtir(se).. Narrua kurtidu ein biar izeten da./ Majo kurtiduta dare korredoriak./ Basuan lanian dabizenak ondo kurtidutakuak izeten die.. ZAILDDU eta KURTIDU Sin. dira irudizko zentzuan, baina "narrua zailddu" ez dut sekula entzun.. Ik. zailddu.
  • 2. kurtidu. (d). du aditza. "Amasar la masa del pan en la artesa.". Kurtidu. Amasau, masia eiñ ero kurtidu. Zenbat eta geixao erabili tta. Don.. Sin. amásau.
  • 1. kuskilddu. (c). da aditza. KOSKÓITTU (OS.), KOSKITTU (OÑ.); OSKITTU. Gauza mikatz edo garratz bati, intxaur edo laranja bati, adibidez, azal eta guzti koska egiten bazaio haginak edo ahoa kuskilddu egin zaizkigula esaten da.   Dícese del sentir dentera, del efecto que producen en la boca las cosas muy agrias o amargas al morderlas.. Pomelua lenengoz probau nebanian ao guztia kuskildduta geratu jatan./ Intxaur moskanai ainka eitten bajak jakingok ze dan agiñak kuskiltzia./ Gaztaiña zuritzen ondo agiñak koskoittuta ibilitta gare beti. Mertz..
  • 2. kuskilddu. (-). aditza. (Antzuola.) "Pertsona hotzak dagoenean uzkurtu." (Lar Antz). .
  • kuxkúrtu. (d). da aditza. KIXKÚRTU, KIZKURTU. Kokildu; hotzez edo beldurrez, batik bat.   Acurrucarse o encogerse de miedo o frio, principalmente.. Negu guztia otzak ziero kuxkurtuta pasau jonat.. komentario 1 Ant. kokílddu.
  • lában eiñ. (a). du aditza. Labandu. Resbalar.. Bedarretan laban ein dda estatara jausi naiz.. Sin. írrist eiñ, labandu.
  • 2. labandu. (c). da aditza. Laban bihurtu.   Volverse resbaladizo.. Mendebala zeuan eta frontoia partidu erdirako ziero labandu zan. .
  • 1. labandu. (a). da aditza. Laban egin. Resbalar.. Miñ artu dau eskillaratan labanduta.. Sin. lában eiñ, írrist eiñ.
  • 1. labráu. (b). aditza. Lurra landu..
  • 2. labrau. (b). aditza. Egurra landu. Labrar.. —Korapillua bistarako dotoria da? —Bai; aura labratzen danian oso edarra urtetzen jok. Sebas.. Sin. landu.
  • lafíau. (c). da aditza. (lagunartekoa.) LAPÍAU. Mozkortu.   Emborracharse.. Sardaua probau bia giñuala-ta, asi giñuztan tonto-tonto, ta azkenerako danok lafiauta./ Gaur majo lapiauta jak ori. Don.. komentario 1 Ik. atxurtu.
  • 1. laga. (a). du-dio aditza. Dejar.. Sukaldian laga dot poltsia.. ZERI laga, horrelakoetan: LANÁI, ERANÁI, . Nun artu, an laga, . (-). esaera. "Gauzak hartutako lekuan laga behar dira." (Lar Antz)... laga egin bia jako, . (c). esapidea. Ona, kalitate onekoa, trebea... dela.. Riojako ardauai laga egin bia jako./ Orri txistiak kontatzen laga egin bia jakok. .. lagía laga, . (c). esapidea. Behin gauza bat . Illuna zetorrela-ta, urrengo egunian batzekotan laga giñuzen bi sagar arbola, baiña badakizu, lagia laga, ta bertan usteldu die. .. lagaixok/n!, . (c). Ez ezak pentsa.   Déjate.. Lagaixok. Eriotza beti dok bildurgarrixa. (Etxba Eib)..
  • lágun artu. (c). du aditza. Ekintza bat egiteko norbaitekin elkartu.. Beran moduko bi kalamidade lagun artuta ein juan atrakua./ Mendira joateko ezizu erozeiñ lagun artu.. Ik. aixkíre.