Skip to main content

aditza

  • 2. lardaskatu. (d). du aditza. Kakanahastu, gauza nahastu eta gauza formalik egin ez.   Embrollar, desordenar.. Iñoiz umiak eta be platerian dana lardaskatu ta jan ez. Klem. . Gutxi erabilia..
  • 1. lardaskatu. (d). du aditza. Zikindu kakaz edo lokatzaz.   Ensuciar de excremento o lodo.. Kakaz ero zikinez lardaskatu ziero. Klem. "Nahastu." Lardastuta laa zeban plater guztia.. «'Nahastu'. Lardastuta laa zeban plater guztia. Sin. kakalardastu.» (Lar Antz).
  • lardiau. (-). aditza. (Antzuola.) Zikindu. "Lardioa egin". (Lar Antz).. Etxe guztia lardiauta laga zeban.(Lar Antz).. Sin. lardaskátu.
  • larráu. (d). du aditza. LARRATU (OÑ.).. Larratu, abereak bazkatzera eraman.   Apacentar alguien los animales.. Ardixak larratzera goizian. Bere martxan ipintzera berak nai daben lekuan pastoriak. Ardixak larrau. Eske diferentzia aundixa egoten dok nun ipintzen dittuan goizian. Klem./ Atzo zuen zelaixan larrau nittuan ardixak./ Ganauak larrau jittuat. Don./ Bazkalostian ardixak larratzera noia.. NOR-NORK. Norbaitek abereak larrau. Gaur gutxi erabilia. Larrera etara edo larrera eruan entzuten da. Eta zelaian belarra jaten dabiltzala esateko: larrian ibili. Behiak ere LARRAU daitezke, norbaitek basora eramanez gero.. Ik. mustáu, lárre.
  • 1. larrittu. (a). da-du aditza. Apurar(se), angustiarse.. Ori, daukan narruakin, ezta puxka bateaittik larrittuko.. Ik. estutu.
  • 1. laskittu. (d). du aditza. Igurtzi..
  • lástuak eiñ. (d). aditza. Gari lastoa xehetu eta fardotan jarri saltzeko.. Aurten eztabe bape lastoik eiñ Rioja aldian./ Lastuak eitten ziarduen kosetxadora aundi batekin.. Barregarria da lastodun euskaldun bati Araban gertatu zitzaiona, «Pisto»k kontatzen duenez: Lastodunak ikusi juan basarrittarra garisoluan lanian, da kamioia geldittu, ta preguntau jotsan diarka: «—Este año hases pajas!? —Si!! —Pues háseme un camión!!».. Ik. gáltzu.
  • lausótu. (d). da aditza. Kristal bat lurrundu edo zikindu.   Empañarse o ensuciarse un cristal.. Lapiko lurrunakin ziero lausotu die kristalak./ Kristala zikiñakin be egon leike lausotuta. .
  • lausúa eiñ. (d). zaio aditza. Nublarse la vista.. Eztakitt ze pasatzen jatan; ointxe be lausua ein jat bistan.. Ik. gandu.
  • láutu. (b). da-du aditza. Berdindu.   Allanar(se).. Oingo makinekin mendixak pe lautu eitteittue. . Ik. berdinddu.
  • laztan emon. (-). aditza. LAZTANA EMON, LAZTAN EIÑ. Besar.. Zegaittik ein dotsu laztan neska arek?. Sin. laztándu.
  • laztándu. (c). du aditza. Laztan eman.   Besar.. Enazu laztandu be eiñ.. Laztan (edo laztana) emon da erabiliagoa. .
  • láztu. (b). da-du aditza. Latz bihurtu.. Otzakin eskuak laztu eitten die./ Illia laztu ein jatzu aspaldixan. . komentario 1
  • legáu. (a). da aditza. (Elgeta.) Ailegatu.   Llegar.. Enaiz sasoiz legau gaur lanera./ Udazkenian da, legatzen da ta, illuntzen dau goizao. Enr. . Sin. aillégau.
  • leídu. (a). du aditza. Leer.. Leitzen oso erreza jarri nitzen ni. Oso leitze erreza ta... . Esan léi-du edo le-í-du. Bitxia da Juana Joxeparen esaldia. Ik. irakúrri.
  • léku eiñ. (b). aditza. Hacer sitio.. Leku eidazue, neu be zuekin nator da. . Baita leku batean, lantoki batean, adibidez, sustraitu. Ori errekauak eitten asi zan da ikusi; bera da aintzen dabena. Laster ein ddau leku. .
  • 1. lelatu. (b). da aditza. Lelo bihurtu (emak.).. Lelatuta dago gure neskatila au.. Ik. lelótu.
  • 2. lelatu. (b). da aditza. Gehiegi beratutako bakailauaz lelatu egin dela esan izan da. .
  • lelótu. (b). da aditza. Alelar(se).. Lelotu eiñ aiz, ala?/ Azkenian mutikua lelotu bia dau.. Ik. lelatu.
  • lepátu. (d). aditza. Zuhaitz baten erdiko punta ebaki aldameneko adarrak hazi daitezen.   Desmochar. "Lepáatu: operación de cortar la guía del árbol, con el fin de que no crezca sino que engorde." (Izag Oñ).. Lepatutakuak esate xako, altura tamaiño modu baten erdittik ebai tta geo. Orduan gorakua itxi, tta aldamenetako abarrak, eta orduan eitten da pagua. Andres.. Garai batean haritza, pagoa edo artea lepatzen ziren, ikatza eta su-egurra egiteko. .
  • lepóra jáso. (b). aditza. Bizkarrera jaso.. Ezetz eun kiloko arrixa lepora jaso. .
  • lepúan artu. (a). du aditza. Besoetan edo bizkarrean hartu.. Umia lepuan artuta zebillen konprak eitten./ Jertsia lepuan artu ta Urkiolara. .
  • léundu. (b). da-du aditza. LEGÚNDU. Alisar(se), suavizar(se).. Artuizu ezti puxkat eztarri ori leuntzeko./ Limiakin leundu neban eskulekua.. Azen.: leúndu ere bai.. Ant. láztu. Ik. lisotu, lakártu.
  • 1. librau. (b). du aditza. Askatu, libre utzi.   Dejar en libertad, desatar.. Beixak libratzera noia./ Librau dittue presuak. . Ik. jaraiñ, eskátu.
  • 2. librau. (c). da-du aditza. Librarse de, librar.. Atsaldian, lanak ein dda libratzen giñanian. Eli./ Ederretik librau nok./ Jo atzera, puxkat geixao. Libratzen dau! . Kamioiari buelta ematen laguntzen dihardutenei entzuna. Eta erderaz denean: "Pega, pega patrás, dale todo. Ya libra!".