aditza

lotsátu. (a). da-du aditza. Lotsa sentitu edo sentierazi.   Avergonzar(se).. Ez aiz i puxka bateaittik lotsatuko./ I neikua aiz inguruko guztiak lotsatzeko. .

1. lotu. (a). du aditza. Atar.. Lotuizu txakurra.. Ant. eskátu. Ik. katanlótu, dantza-lótu, librau, jaraiñ.

2. lotu. (d). aditza. Zerra trabatu, entrama gaizki duelako.. Gero zerratzen dozu, eta etxatzu lotzen egurrik, egurrian lotu barik, samur ebaten dozu. Martin.. Zerra egurrari lotuta gera ez dadin, zerra ezker-eskuma mugituz joan behar da. .

lúarrixa eiñ. (d). du aditza. Lur berria egin. Roturar una tierra por primera vez.. Luarrixa eitten jardun da, ba luarrixa labrau. Lanbarrixa esate jako leku berrixan luarrixa eiñ danian. Lanbarrixa ein dda. Don.. Sin. lanbarríxa eiñ.

1. lumatu. (b). du aditza. Desplumar.. Kazarixei arrapatzia gustatzen jakue, baiña lumatzia ez..

2. lumatu. (c). du aditza. Desplumar en el juego.. Bingotik lumatuta urten giñuan.. Sin. narrutu.

3. lumatu. (c). da aditza. Lumaz jantzi.   Emplumarse, llenarse de plumas las aves.. Joan zan astian jaiotako txorikumak lumatzen asitta dare. .

lurméndu. (d). du aditza. LURBANDU. Elurra kendu une batean, inguruan oraindik zuri dagoenean. Baita elurra kendu, besterik gabe.   Derretirse la nieve en un espacio rodeado de nieve. También desnevar.. Lurmendutako leku baten ein zeben lo./ Lurmendu zaiñ egoten zittuan zaldixak larrera botatzeko.. Ik. lurmen.

2. lurra artu. (b). aditza. Lurreratu; hegazkiñak, batik bat.   Aterrizar.. Lurra artzerakuan izan zan akzidentia. .

lúrra emon. (c). dio aditza. Hildakoa hilobiratu, lurperatu.. Atzo lurra emon zotsen da gaur da funerala.. Enterrau da erabiliagoa. .

lurrakin artu. (-). aditza. Lurrarekin estali.. Da geo lurra bota gaiñea, da lurrakin artu bittarte danak. Cand. .

1. lurrundu. (b). da aditza. Lurrun bihurtu.   Evaporarse.. Ura lurruntzen danian gatza geratzen da./ Lapikoko ur guztia lurrundu da. .

2. lurrundu. (b). da aditza. Lurrunez estali.   Empañarse.. Sukaldeko kristalak lurrunduta dare./ Antiajuak lurruntzen jat tabernan sartzerakuan.. Ik. lauso.

luzátu. (b). da-du aditza. LUZÉTU. 1. luzatu, . (b). da-du aditza. LUZETU. Luzetu.   Alargar(se) tanto en el tiempo como en el espacio, estirar.. Matrikulatzeko plazua luzatu ein ddabe./ Guazen kanpora ankak luzatzera./ Eguna luzatzen asitta dago.. Biak entzuten dira, baina pertsona handi egiteari buruz LUZETU gehiago, eta denborari buruz LUZATU. Zela luzetu dan zuen mutikua. .. 2. luzatu, . (d). da-du aditza. Erraminta baten ahoari, altzairatu ondoren, mailukarekin forma eman.. Beiñ pegaitten danian ba geo aiketa aixkorian formia emun arte, aiketa luzetu arte, ta gero azkenian desteran. Jen. ..

1. luzatu. (b). da-du aditza. LUZETU. Luzetu.   Alargar(se) tanto en el tiempo como en el espacio, estirar.. Matrikulatzeko plazua luzatu ein ddabe./ Guazen kanpora ankak luzatzera./ Eguna luzatzen asitta dago.. Biak entzuten dira, baina pertsona handi egiteari buruz LUZETU gehiago, eta denborari buruz LUZATU. Zela luzetu dan zuen mutikua. .

2. luzatu. (d). da-du aditza. Erraminta baten ahoari, altzairatu ondoren, mailukarekin forma eman.. Beiñ pegaitten danian ba geo aiketa aixkorian formia emun arte, aiketa luzetu arte, ta gero azkenian desteran. Jen. .

lúze izan. (c). da aditza. Medir de largo.. Uberako frontoia ogei metro da luze eta bost zabal. .

1. luzídu. (b). du aditza. Lucir(se).. Armaixo orrek eztau bape luzitzen baztar orretan./ Gaur luzidu biakozu soiñeko barrixa./ Familixa guztian aurrian majo luzidu zan. .

2. luzídu. (d). du aditza. Igeltseroak azken ikutua eman paretari planaz eta eskaiolaz.   Enlucir paredes.. Planiau igeltsuaz egiten da eta luzidu eskaiolaz. Azkar ibili beharra omen dago luzitzen, eskaiola berehala gogortzen delako.. Ik. sarpíau, rasíau.

maatsa zapaldu. (c). aditza. Prensar la uva. . zapáldu, . (a). du aditza. Pisar, aplastar. ..

2. madarikatu. (d). du aditza. Maldecir. Aditz gisa. Egun guztia danagaittik madarikatzen pasatzen dau. . Aditz gisa MADARIKATZEN forma besterik ez dut entzun. Maldiciendo. Egun guztia danagaittik madarikatzen pasatzen dau.. komentario 1

1. maillatu. (b). da-du aditza. Abollar(se), magullar(se).. Atzo ekarrittako kotxia gaur maillatu dau./ Sagarrak agiakin eretxi ezkero maillatu eitten die. . Ik. aputxúrrau, mazpílddu.

1. maittatu. (c). du aditza. Pertsonei buruz, maitte izan erabiltzen da ia beti. Animalia edo gauzez entzun daitezke inoiz maittatzen eta horrelakoak.   Amar.. Eztakitt ama ala amak jartzen dotsan bazkaixa maittatzen daben geixao./ Orrek alkar maittatzen eztabe lan aundirik izango (pertsonak). .

2. maittatu. (d). du aditza. MAITTATU ERAGIN. Abere-amak, ardiak batik bat, bere kumeaz arduratu, erroa edaten utziz, etab.   Hacer caso la oveja u otro animal a su cría.. Izateittuk ardixak umia maittatze eztabenak; derriorrian eutsitta esnia artu erain biar izate jakuenak. Billotxa maittatze eztaben ardixak izateittuk. -Eta zer egiten jakue? -Ba elduta derriorrian eran eraiñ. Beixak pe tokau izan dittuk txalai ostikoka ein izan jauenak pe. Klem./ Kostata baiña azkenian maittatu dau bere umia.. MAITTATU ERAGIN ere bai, beraz. Honetarako modu bat omen da txakurra tartean sartzea.. Ik. máitte izan.

3. máitte izan. (a). du aditza. Amar.. Maitte (bukatua), maitte (bukatugabea), maitteko edo maitte izango. Amar. Seme-alabak paiño geixao maitte dau txakurra. . Ik. nai izan. máitte eztáben, maitte eztabéna. (c). MAITTATZEN EZTABEN. Bere umeari erroa hartzen uzten ez dion ardia.. Egoten badia dozenerdi ardi maitte eztabenak, da beste dozenerdi bikixak eittuenak, akabo. Luis.. Baita, amak maite ez duen bildotsa, maite ezaren pairatzailea, alegia.. Ik. maittatu..