Bergara aldeko hiztegia
a
.
(a).
Izenordaina.
Angiozar, Eibar, Leintz, Oñati, Ubera.
Hura. · Aquel.
“A da nere anaia.”
ohar bat
Sin. áura.
áaittik
.
(c).
Juntagailua.
ágaittik.
Hargatik, hagatik. Por ello, por aquella razón.
“Dirua zor notsan eta aaittik eneban nai berakin kalian trink eitterik./ Gerra denboran frentian erdixan geratu giñan, da aaittik alde egin biar izan giñuan etxetik. ”
Gaur egun orregatik edo orregaittik da esanagoa..
ohar bat
aalizate
, aalizatie.
(c).
Izena.
Leintz.
Ahal izatea, ahalmena. · Capacidad, poder.
“Goñik aalizatie bai galanta baiñe burue falta.”
áardi
, áardixa.
(d).
Izena.
Txerri emea. · Cerda, marrana
“Igel jartzen zien, da orregaittik kapau itte zan, naiz aardixa ta naiz ordotza, bixak. ”
Ant. ordótz.
aarrosinka
.
Ik. arrósinka.
aasa
.
Izena.
Eibar.
"Zestogiñak otzarak eta antzerakuak egitteko darabillen erreminttia, helduleku bikua.
“Zestogiñak eta zumitzak refinatzeko erabiltzen dabe, zepillua moduan. Oiñ piñuak zuritzeko be bai". (SB Eibetno).”
aáta
, aatía.
(b).
Izena.
anas s..
aráta, -ía.
Ahatea. · Pato. Tanto el silvestre como el doméstico.
“Paseko aata bat bota dau Julianek./ Aatak euki giñuzen aspaldi./ Aata-arrautzak eztie oilluanak bezin gozuak.”
Etxekoari paitta esaten zaio gehiago. Eibarren etxekoei, bili.
.
Sin. páitta, bili.
aáztu
.
(a).
du
zaio
Aditza.
araztu.
Olvidar.
Bi a ahoskatzen dira garbi. ARAZTU ere badio zenbaitek Bergarako kalean.
.
abáde
, abadía.
(a).
Izena.
abare.
Apaiza. · Cura.
Ik. kúria, máixu.
Esaerak:
Nolako abade, alako elizalde
.
Esaera.
Antzuola.
(Lar Antz).
Abadian lapikua txikixa baiña gozua; ikazgilliana aundixa baiña bastua
.
Esaera.
(Lar Antz).
Abadiak ainketan daben errixa, andrak manejetan daben etxia eta auntzak mozketan daben minteixa txarto
.
Esaera.
(Aran Gatz).
Abadiak aintzen daben errixan eta auntzak dabitzen txaran gauza onik ez
.
Esaera.
(Lar Antz).
abáde-estudiante
, abáde-estudiantia.
(c).
Izena.
estudiante.
Apaizgaia. · Seminarista.
“ Artizko abade-estudiantia egon da mezetan.”
abádegei
, abádegeixa.
(a).
Izena.
abadegi.
Apaizgaia. · Seminarista.
“Len abadegeixak pillan ibiltzen zien beren sotana beltzekin./ Neu be gaztetan abadegi ibilittakua naiz ba.”
abádetar
, abádetarra.
(d).
Adjektiboa.
Eibar.
Elizkoia. · Clerical.
“Abadetar amorratua izan zan beti. (Etxba Eib).”
abádetxe
, abádetxia.
(a).
Izena.
Abadearen etxea. · Casa cural.
“Uberako abadetxia utsik dago aspalditik.”
Azen.: abadetxía ere bai zenbait lekutan..
abádetza
, abádetzia.
(b).
Izena.
Abade ofizioa. · La profesión de cura, sacerdocio.
“Abade geixenak abadetziai laga ein dotse./ Abadetzan zebillen asko oiñ maixutzan dabill.”
- a
- abandónau
- abáro
- ábeto
- abuéntau
- adarkári
- adúrra dárixola
- agaittik
- ágorte
- aiba!
- áinbeste
- aiotz
- aittiaren egin
- aixkíre
- aizé-búrruka
- aiz-zulo
- aketixen
- alába bákar
- albándorratz
- aldámen
- álderdi
- aleka
- álkaso
- almuáda
- altúra
- ámaiñ emon
- amatau
- ámetz
- amots
- andadora
- andrakúme
- aníma
- ankágaiñ
- ankáutsik
- antton
- antzittu
- aózabalka
- apártau
- apópillaje
- aprotxau
- aráe, -i
- arápo
- arbílora
- ardatz-nagusi
- ardí-txábola
- areoplano
- argíoillar
- arilketa
- árkiri
- armeríxa
- aroztegi
- arraiñ gorri
- arranbaltz
- arraska
- arrautz-ópill
- arrebulluan
- arríjasotze
- arrixan
- artabúru
- artanpero
- artétsu
- arto-txakur
- asakan ibili
- askomodutáko
- astakiñerra
- asté sántu
- astopotxotxo
- atabal
- ate-losa
- átsalde
- atxurkilla
- átzen
- aukerátu
- auntz-eztul
- áurrerako izan
- auspotu
- áuzo
- Azáldeittako kárdu
- azi-buru
- ázkor
- aztárren