Bergara aldeko hiztegia

txarri-ágiñ, txarri-agíña. (c). Izena. Beste baten gainetik irteten duen hortz okerra. · Diente torcido que sale encima de otro. “Ola iñoiz gaiñetik eta urten izan dabe, orrek txarri-agiñak. Klem./ Iñoiz ortzak okerrak izateittuk, ola albotik berai gaiñetik urten beste batek: txarri-agíña ori. Don.” "Letagin" zentzuan esaten duenik ere bada..
txarri-banku, txarri-bankua. (c). Izena. Txerria zatitzeko egurrezko banku luzea.
txarrí-bélarri, txarrí-bélarrixak. (c). Izena. Orejas de cerdo, plato típico de Carnavales. “Ondo gertau ezkero gozuak izateittuk txarri-belarrixak eta ankak. Karnabaletan jate zittuan lenao. Tipikua arek eta torradak. Txarrankia be ondo gertau ezkero gozua dok. Klem.”
txarrídun, txarridúna. (c). Izena. Txerri saltzailea. · El que se dedica a la compraventa de cerdos. “Gure mutikotan Julen-txarri zan inguru onetako txarriduna.”
txarri-égal, txarri-egala(k). Izena. Hirugiarrea duen txerriaren alboetako haragi zatia. “Egaletan eukitzen jok, txarri-egalak, arek apartauta ia jateko preparatzen danian: irugiarria. Don.”
txarri-erregalo, txarri-erregalua. (c). Txerria hildakoan familiartekoei edo auzokoei egiten zaien txerriki erregalua. “Aurten be txarri-erregalua bialdu dabe, odolostiak eta urdaixa.” content_copy errégalo, -u.
txarri-galdara, txarri-galdaria. (c). Izena. Txerri-jana gertatzen den galdara.
txarri-gántxu, -o, txarri-gantxúa. (c). Izena. Txerria hiltzeko gantxu bikoitza, punta bat alde batera eta bestea bestera duena. · Gancho de matar el cerdo. “Txarrixa iltzeko txarri-gantxua. Lepotik sartu aura, ta karnazeruak iztarrian katiatze jok ies eiñ eztaixon txarrixak, bata lepuan da bestia iztarrian; alde bittatik eukitze jok arek; alde baten eukitze jok aundixa, bestian zorrotza; da zorrotzakin txarrixai eltze jakok eta bestia iztarrian katiatze jok karnazeruak, kutxillua sartzeko ies eiñ eztaixon. Klem.”
txarri-gántz, txarri-gántza. (d). Izena. Txerriaren saihetsetan izaten diren koipe multzo lodiak. · Manteca.
txarri-iltze, txarri-iltzia. (b). txarriboda (Eib.). La matanza del cerdo.
txarri-ján, txarri-jána. (b). Izena. Comida para cerdos, bazofia. “Kuarteleko bazkaixak txarri-jana emute zeban.”
txarrikeríxa. 1.txarrikerixa, txarrikerixía. (a). Izena. Zerrikeria, ekintza edo jokaera zikina. · Cerdada, acción o comportamiento sucio. “Olako txarrikerixaik ezidak neri eiñ.” 2.txarrikerixa, txarrikerixía. (a). Izena. Zikinkeria. · Porquería. “Etxe aretan jeuan txarrikerixia.”
txárriki
txárriki, txárrikixa. (b). Izena. Txerri gauza. · Carne u otro alimento derivado del cerdo. “Kastilla aldian txarrikixa ta ardikixa jaten dabe ugari.”
txarri-kóipe, txarri-koipía. (c). Izena. Manteca derretida de cerdo.
txarríkorta, txarríkortia. (b). Izena. Ubera. Pocilga. “Onek txarrikortia emute jok.” content_copy txarrítoki.
txarrikúma, txarrikumía. (b). Izena. Cría de cerdo, cochinillo. “Txarrikumia jan giñuan labian erreta.”
txarri-kurruxka.
txarrítoki, txarrítokixa. (b). Izena. Zerritegia. Pocilga. “Txarritokixa emute juan etxe arek.” content_copy txarríkorta.
txarrítta, txarrittia. (c). Izena. Piper egitea, eskolara ez joatea. · El hacer novillos. “Makiña bat txarritta einddakuak gaittuk mutikotan./ Txarrittia besteik ezkeunkan buruan.” Esamoldeak: txarríttan eiñ. (b). Esapidea. Piper egin. · Hacer novillos. “Txarrittan eiñ da bein baiño geixaotan joate giñuztan Mari Justai keixak arrapatzera.” Sin. eskuela martxando eiñ (Elg.), kalba eiñ (Oñ.).. content_copy pípar eiñ.
txarríttu. 1.txarrittu. (c). da du Aditza. adierazkorra Zikin-zikin egin. · Ensuciar(se) mucho. “Ziero txarrittuta etorri die ikastolatik.” 2.txarríttuta. (d). Adberbioa. eufemismoa Lafiauta, atxurtuta, mozkortuta. Don.