izena
- sébo, sébua. (b). izena. Sebo.. Emon dotsuen okeliak sebua besteik eztauka./ Pelotei, ondatu eztaittien, sebua emuten jakue. .
- seboliñ, seboliña. (-). izena. (Leintz.) Antzinako mutiko txikiak erabiltzen zituzten praka bereziak.. "'Fraka arratedunak' o 'seboliña'. Estos 'pantalones' tenían la gran virtud de abrise automáticamente y dejar libres las posaderas en el preciso momento de agacharse el sujeto que los llevaba." (Aran Gatz, 73. o.). .
- seda, sédia. (a). izena. Seda. .
- séga, ségia. (b). izena. Guadaña.. Segia pasau bia da etxeaurrian.. Ik. kodáiñ. . ségia zorroztu, . (a). aditza. Afilar la guadaña.. Sin. arráiztu.. . ségia pikáu, . (b). izena. Arek etxok sekula ikasiko segia pikatzen.. Arek etxok sekula ikasiko segia pikatzen. .. . segan eiñ, . (a). aditza. Segarekin lan egin.. Majo eitten dau zuen mutillak segan... . ségan, . (b). adberbioa. Segando.. Artistia da Tomas segan./ Segan pasau dou goiz guztia...
- segá-ánillo, segá-ánillua. (d). izena. Anillo de guadaña.. Don.k sega-uztau edo sega-uztai deitzen dio..
- segá-igétai, segá-igétaixa. (d). izena. SEGA-IGITAI, SEGA-IETAI, SEGA-ITEI. Garia, garoa, etab. ebakitzeko erabiltzen den igitai haginduna. Hoz de siega.. Garixa ebaitzeko ietaixa esaten jakon, da gero artua ebaitzeko ero arbixa etaratzeko sega-igetaixa. Bat izeten da agindduna, garixa ebaitzeko, da bestia izeten da agin baria, zorroztutakua, arrixakin zorroztutakua. Don.. Ik. igétai.
- sega-joku, sega-jokua. (b). izena. Segalarien arteko apustua edo lehiaketa. .
- segá-kérten, segá-kértena. (b). izena. Mango de guadaña. .
- sega-uztau, sega-uztai. (-). izena. Ik. segá-ánillo.
- segámaillu, segámaillua. (c). izena. Sega pikatzeko mailu zabal kirten-motza. Martillo de picar guadañas.. Junguria ta segamaillua. Don.. Junguria eta segamailluak osatzen dutena: pikamailluak. . Ik. pikámaillu.
- segápote, segápotia. (b). izena. SEGÁPOTO. Segarria gordetzen den potea.. Beteizu urez segapotia./ Guk adarrakin einddakuai be segapotua esaten jau. Don. .
- ségia pikáu. (b). izena. Arek etxok sekula ikasiko segia pikatzen.. Arek etxok sekula ikasiko segia pikatzen. .
- ségida, ségidia. (c). izena. Jarraipena. La continuación.. Kantuen asieria badakitt, baiña segidia ez./ Lanak errez asten die; segidia emutia da zailla.. SEGIDIA EMUN, batik bat. . Sin. segímen. ségidan, . (c). esapidea. A continuación.. Lenengo afaixa eingo da ta segidan bersolarixak./ Danok alkarren segidan gare listan. ..
- segúrantzia, segúrantzia. (c). izena. Seguridad, fiabilidad, confianza, certeza.. Udan eztago bape segurantziaik egualdixakin./ Uste dot pagaukoskuela, baiña eztaukau bape segurantziaik.. Ik. seguridáde.
- seguridáde, seguridadía. (a). izena. Seguridad, protección física.. Opela seguridade aundiko kotxia da./ Seguridade neurri aundixak artuittue bankuetan.. Ik. segúrantzia.
- 1. séiñale, séiñalia. (b). izena. Ezaugarria. Señal.. Ori diru faltan dabillen seiñalia da./ Seiñale txarra da oingoz suspensuekin astia./ Jateko gogua badaukazu behintzat, eta ori seiñale ona da.. Adinekoek mugagabean diote horrelakoetan: Ez bada agiri, kalian gustora dabillen seiñale./ Illan azkenian Lasanera badoia, neikua diru daukan seiñale. .
- 2. séiñale, séiñalia. (b). izena. Rótulo, señal.. Bideko seiñalia jo zeban autuakin./ Seiñaliak jarrittue basobidetan. .
- 3. séiñale, séiñalia. (b). izena. Erosketa bat edo apustu bat berbatzerakoan jartzen den dirua kopurua.. Oia enkargatzerakuan bost milla duro jarri giñuan seiñale moduan./ Postura egunian presentatzen ezpada seiñalia galtzen jok. .
- sékretu, -o, sékretua. (a). izena. Secreto. .
- sekula-bédar, sekula-bedárra. (a). izena. botanika trifolium pratense. Ganajatekotarako ereiten den belar ezaguna, ebakialdi ugari ematen dituena. Trébol.. Zelaian berez etortzen direnak: irukotx (hosto txikikoa), trebola (hosto zabalagokoa). Sin. alpaje zabal.. Sin. frantzes-bédar, bergára bédar. Ik. álpaje.
