Azkeneko ekarpenak

Honako hauek dituzu bisitariek erantsitako berba berriak, onespen zerrendan daudenak.

errége-errégiñak. (-). 1. errege-erregiñak, . (c). izena. Erregea eta erregina... 2. errege-erregiñak, . (d). izena. Antzinako San Martzial jaiak presiditu ohi zituen bikotea, urtean ezkondutako ezkonberriak. Gerra aurrean galdutako usadioa.. Jarri die errege-erregiñok, paiña txokolateik ez. Arek Lapatzara armozatzera. Klem./ Akordatzen nok zeintzuk zien errege-erregiñak. id.. Ik. Erregetxe..
1. errege-erregiñak. (c). izena. Erregea eta erregina..
erregútu. (c). dio aditza. Rogar, suplicar.. Diru puxkat emuteko erregutu notsan, baiña alperrik. .
érreja, érrejia. (c). izena. Reja.. Eskolako bentanan errejak ipiñittue umeik jausi eztaiñ. .
érrekan pasáutakua. (d). esapidea. (eufemismoa.) Birjintasuna galdutakoa, larrutan egindakoa. Emakumeez.. Errekan pasautakua zala-ta, olakuak esaten zittuan. Don./ "Errekaan pasauta xaok?: esta violada?" (Izag Oñ) .
errémat. (-). 1. erremat, erremáta. (d). izena. Azken ikutua.   El remate final.. Erreumiakin izurrauta zebillen, da gaiñetik pulmonixia arrapau zeban, da aretxek emun zotsan erremata./ Kalera bizi izatia izan zan aren erremata. . Normalean "golpe de gracia", azken txarra zentzuan erabiltzen da, baina ez beti: Etxia ixa akabauta dago, baiña oinddio eztotse emon erremata. Mugatuan batik bat. .. 2. erremat, erremáta. (d). du-dio izena. ERROMAT. Enkantea.   Subasta, remate.. Aintziñan sarri izate zittuan errematak; esate baterako erribasotako egurrak subastan ero errematian urtetze juan. Alako egunian erremata dagola anunziatzen zuan. Klem. . Errematak pospoloak beste irauten omen zuen: Poxpolua piztu eta aura emendau bittartian: nik ogei duro pagauko juat, bestiak ogetamar. . errematían úrten, . (d). du aditza. Subastarse, salir en subasta....
érreka. (-). 1. érreka, érrekia. (a). izena. Río.. Errekara goiaz bañatzera.. Ubera-errekia, Anguzar-errekia, Antzuela-errekia, Abraiñ-errekia... Deba-ri ostera ibai-xa esaten zaio. . . érrekan pasáutakua, . (d). esapidea. (eufemismoa.) Birjintasuna galdutakoa, larrutan egindakoa. Emakumeez.. Errekan pasautakua zala-ta, olakuak esaten zittuan. Don./ "Errekaan pasauta xaok?: esta violada?" (Izag Oñ) .. . érrekiak úrten, . (c). Desbordarse el rio.. Errekiak urten dau Plazentzian. ... 2. erreka, errekia. (d). izena. (Oñati.) Araotzen, lixiba-lekua edo labaderoa esateko ere erabiltzen da; auzunetan orain dauden puxeta-lekuak jaso aurretik garbiketok errekan egingo zirelako, agian.. —Nora zoiaz? —Aizkorbeko errekara, zuen alkondarak garbiketara. ..
erréjisto, erréjistua. (c). izena. Registro.. Orduan basarrittan da errejistuan ibiltzen zien, da topau ezkeo ba, artuta entregau ein biar. Ben./ Errejisto demasa ein zoskun poliziak. .
errejístau. (c). du aditza. ERREKISTAU. Arakatu.   Registrar.. Etxe guztia errejistau zoskuen./ Maixan badiardue, da aren zestua errejistatzen batzu batzuk. Ben.. Azen.: erréjistau ere bai. .
errekadísta, errekadistía. (a). izena. Recadista. .
1. érreka, érrekia. (a). izena. Río.. Errekara goiaz bañatzera.. Ubera-errekia, Anguzar-errekia, Antzuela-errekia, Abraiñ-errekia... Deba-ri ostera ibai-xa esaten zaio. . érrekan pasáutakua, . (d). esapidea. (eufemismoa.) Birjintasuna galdutakoa, larrutan egindakoa. Emakumeez.. Errekan pasautakua zala-ta, olakuak esaten zittuan. Don./ "Errekaan pasauta xaok?: esta violada?" (Izag Oñ) .. érrekiak úrten, . (c). Desbordarse el rio.. Errekiak urten dau Plazentzian. ..
errekako txinbo. (-). Ik. txínbo.
errekako buztanikara. (-). Ik. buztanikara ori.
errejidóre, errejidoría. (d). izena. REJIDÓRE. Antzinako kargua, oraingo auzo-alkatearen parekoa edo.. Aura errejidore euan, Gomezkortan, errixan, erriko gizonekin bat, da erriko gizonak pa, preguntau ari, arek esate zittuanak eitten. Hil./ Nik Elusuko ori entzuten neban kapiakin juten zala, da zala auzo-alkatia, auzoko rejidoria. Don. .
erréjilla, erréjillia. (c). izena. Rejilla.. Sukaldeko keiak urtetzen daben zulua errejillatxo batekin tapau giñuan. . Uberako eskoletxeko aterpean zeuden zurezko baranda-zutikoei errejilla deitzen genien..
errékaide, errékaidia. (c). izena. Erreka airea, errekak botatzen duen lurruna edo hezetasuna.   Humedad o vapor que despide el río. Se consideraba nocivo para la salud. Bada txiste bat hitz honen kontura:. Beiñ ardauzale amorratu bat joan da medikuana gaixua pasau barri, tta onek esaten dotsa: —Txikiteo dezentia eingok ik egunero, ezta? —Ez, aundi-aundixa ez. Pare bat dozena, asko jota. —Ba gaurtik aurrera txikiteua ziero ebitau biok, errekaidian ("recaída") arriskua daukak eta—. Bai gure gizonak ondo entendidu be: erreka aidia txarra zala ta, txikiteua be ebitau bia zala ta, errekatik urrin, Gorla aldera joaten zan egunero bixkarrian botia artuta. .
1. ikara eindda egon. (c). Eraikuntza bat mugitua egon.   Estar movido el esqueleto o la base de una construcción.. Etxia desalojau dabe, ikara eindda dago itxuria ta..
1. gorri, gorríxa. (a). adjektiboa. Rojo, -a, encarnado, -a.. Jertse gorri bat zeroian./ Tintia bota zeben da gorri zoian errekia. . piparra baiño gorrixao, . (c). esapidea. Gorri-gorri.. Orduan morenatu in bi eben neska gaztiak; pareta kontra jarri ta piparrak paiño gorrixao jarri zien. (Lar Antz) .. górrixak ikusi, . (b). esapidea. GÓRRIXAK PASAU. Pasarlas moradas.. Gose denporan gorrixak ikusi giñuzen./ Emakumia gorrixak pasautakua da. Ez mediku bat etxian, familixia izen. Sin. beltzak ikusi.. Ik. misérixa..
1. gízaldi, gízaldixa. (d). izena. Mendea.   Siglo.. Gure aittajuna joan dan gizaldixan jaixua zuan.. Gutxi erabilia. Siglo da arrunta. .
gogúan euki. (b). du aditza. Recordar.. Goguan daukat oinddio zer esan zostazun Urkiolako pagopian. . Sin. burúan euki.
gárratz. (-). adjektiboa. 1. garratz, garrátza. (b). adjektiboa. Agrio, -a.. Limoiak garratzak izaten die./ Sagar klase batzuk garratzak eta beste batzuk gezak.. Ik. gazi-géza, geza, gazi.. 2. garratz, garrátza. (d). adjektiboa. Sasoi onekoa.   Fuerte, robusto, -a.. Irurogei urte euki arren oinddio gizon garratza dago. . Adin puxka bateko pertsonez esaten da. Gordiñ ere bai, esanahi beretsuan. GARRATZ EGIN, JARDUN. Indartsu, ganoraz jardun euria, elurra... Bota-ahalian jiharduk [eurixa], eta atzo be garratz ein juan. (SB Eibetno)...
frente emon. (b). dio esapidea. FRENTE EGIN. Aurre egin.. Gure katuak frente emoten dotsa txakurrai.. Sin. aurre egin.
2. emonála. (c). adberbioa. A medida que se da.. Nik emonala arek kolokau eitte zittuan bere tokixan./ Amak, nik emunala, bankuan sartze zeban dirua. . Ik. egiñala.
enbarazáda. (b). adberbioa. Haurdun.. Ik. estadúan, áurdun.