Azkeneko ekarpenak

Honako hauek dituzu bisitariek erantsitako berba berriak, onespen zerrendan daudenak.

1. argi, argíxa. (a). izena. Luz.. argiz, . (d). izena. A la luz del día. . Ik. egun argiz.. argixa sartu, . (c). du aditza. Argia, instalazio elektrikoa jarri.. Gerra aurretxuan sartu zan argixa basarri askotan... argixa bota, . (d). du aditza. Argia piztu. Hona hemen gure txikitako pasadizo bat, betiko gogoan geratu zitzaiguna:. Andramaixetan bazetorren gabaz Elgetatik baserrirutz Sagastitxo zarra, atxur dezentiakin, da sasi artera jausi zan. Orduan diarka asi zan: “Maria! bota argixa!”. . Oso adinekoek bakarrik... árgi égon, . (a). da aditza. Eguna zabalduta egon.. Gaur, goizeko bostetarako argi zeuan. .. árgi eiñ, . (a). du aditza. Alumbrar.. Argi eidazu linterniakin./ Bonbilla onek eztau argirik eitten.. Ik. argittu..
árgi. (-). 1. argi, argíxa. (a). izena. Luz.. . argiz, . (d). izena. A la luz del día. . Ik. egun argiz.. . argixa sartu, . (c). du aditza. Argia, instalazio elektrikoa jarri.. Gerra aurretxuan sartu zan argixa basarri askotan... . argixa bota, . (d). du aditza. Argia piztu. Hona hemen gure txikitako pasadizo bat, betiko gogoan geratu zitzaiguna:. Andramaixetan bazetorren gabaz Elgetatik baserrirutz Sagastitxo zarra, atxur dezentiakin, da sasi artera jausi zan. Orduan diarka asi zan: “Maria! bota argixa!”. . Oso adinekoek bakarrik... . árgi égon, . (a). da aditza. Eguna zabalduta egon.. Gaur, goizeko bostetarako argi zeuan. .. . árgi eiñ, . (a). du aditza. Alumbrar.. Argi eidazu linterniakin./ Bonbilla onek eztau argirik eitten.. Ik. argittu... 2. argi, argíxa. (a). adjektiboa. Azkarra.   Inteligente, espabilado, -a. . Oso seme-alaba argixak dauzkazu... 3. árgi!, . (b). interjekzioa. Erne, kontuz.   Atento. Mutillak, argi! . Nik iru kontautakuan asiko da karreria.. Ezer eztauan lekuan eskuak garbi, dagon lekuan begixak argi, . (d). esaera. .. . erbixa beziñ argi, . (-). esapidea. Oso argi, zoli.. Gu Antiguan jarritta eote giñan, da serenua erbixa bezela, argi, etortze zan. (Lar Antz). .. . argi-argi, . (c). esapidea. Erdi mozkortuta.. Gaberako erdi txilibrizkauta, .. . árgi ibílli, . (b). esapidea. Arretaz ibili.   Andar con cuidado.. Argi ibili mendixan, izotza ein ddau ta./ Italiara bazoiazte argi ibili lapurrekin.. Elkarrizketan erantzun gisa ere erabili ohi da, besteari arrazoi emanez bezala. —Baietz aurten Zarrabeitiak irabazi. —Ba... argi ibilli. (Bigarren erabilera honen antza du, guztiz berdina ez bada ere). . Ik. lárri ibílli.. . árgi égon, . (b). esapidea. Erne egon.. Zuen txakurra ni jaikitzen naizenerako argi egoten da.. Sin. zoli egon, erne egon... 4. argi, argíxa. (a). adjektiboa. Claro, -a, tratándose sobre todo del color.. Jertse argi bat zaroian.. . argi eta garbi, . (b). esapidea. Clarísimo.. Argi eta garbi esan notsan... . argi egon, . (a). esapidea. Bistan egon, nabarmena izan.   Estar claro.. Argi dago gizurretan dabillena./ Argi zeuan ze nai zeban.... 5. argi, argíxa. (c). adjektiboa. Paraje ageri eta eguzki-begiez esaten da.   Dícese de los parajes soleados. . Elusuko Norde-auzua paraje argixa da izan, aldapatsua izatia eze./ Zuen etxia toki argixauan dago guria baiño... 6. argi, argíxa. (d). adjektiboa. Janariari gatza, piperra, ozpina, alkohola edo beste edozein bizigarri asko botatzen bazaio prestatzeko orduan, argixa dagola esan ohi da gero.   Dícese de la comida que ha sido aderezada con mucha sal, pimienta, vinagre, alcohol, etc.. Mazedonia argi-argixa dago. Zer, Cointreau botillia jausi jatzu ala?/ Ensaladia argi samarra dago, baiña ez jan ezinddakua./ Ara, don Karlos; nik e gauza argixa jateko gogua eukitzen dot. (SM Ezten). ..
arénarri, arénarrixa. (d). izena. ARAEARRI. Hare harria.   Piedra arenisca.. Karia eitteko arrixa ifintte baldin bozu, bera funditten da, osea ke bea erreten da. Arenarrixa da obia, arenarrixa ezta erreten. Andres.. Karobi-zuloaren barruko horma arenarrizkoa komeni omen da, hau ez baita erretzen. . Ik. zorróztarri.
argamailla, argamaillia. (-). (Antzuola.) "Iskanbila.. Aura zan argamaillia." (Lar Antz). . Sin. ardailla.
argáluna, argálunia. (d). izena. (Eibar.) "Punto débil, punto flaco.. Danok daukagu geure argalunia nunbaitten eta zuk aguan.. Sin. bigúnuna.
areoplano. (-). Ik. arióplano.
aretx. (-). Ik. áitz.
aré-ortz, aré-órtza. (a). izena. Arearen burnizko ziri edo hortza.   Diente del "are". . Ariak ogei bat are-ortz eukitzeittu..
arestoi, arestoixe. (-). izena. (Leintz.) Hariztia. . Sin. áizti.
aretots, aretotsa. (-). "El ruido lejano del pedrisco." (Izag Antz). .
arénau. (c). du aditza. Zorua espartzuz eta hondarrez garbitu.   Arenar el suelo.. Neska sasoekua be bazan, da arek e sukaldia arenau ero, etxeko jiria eiñ. Hil. .
aremaittáko, aremaittakúa. (c). izena. Abemariatakoa.   La hora del rezo del Avemaría . Sankristauak soiñua jo ta dantzan eiñ. Anjelusa illuntzian jote ebanian, laga dana dagon lekuan da etxera. Aremaittakua. Goizian eguna argitzen eban denporan, gero eguardixan da gero illuntzian. Beratzi kanpanada, irunan. Aniz.. Iluntzean aremaittakua elizako kanpaiak jotzen zuenean denak etxera erretiratzeko ordua izaten zen. Erremeixia e... guk, aremaittakuan geratzen zanian, guk etxera etorri biar izeten giñuan, baiña gizakume ta kanpotik etorte zien mutill-da ia maiorrak, jokuan. Hil. Goizekoari albakua edo egunalbakua ere esaten zaio.. Ik. draun, egunalbáko, kera.
aréburdiñara, aréburdiñaria. (d). izena. Apero de labranza, totalmente de hierro, de nueve o diez púas curvas, que sirve para remover superficialmente la tierra.. Gradia esaten gontsan ziero burdiñazkuai. Gradia ero areburdiñaria. Don. . Sin. gráda. Ik. burdíñara.
ardurak euki. (c). Tener cargos, responsabilidades.. Ardura aundixak zeuzkan itxuria, ta burutik endreau zan. .
ardúrak artu. (c). esapidea. Asumir trabajos, cargos, responsabilidades.. Kontzejal urten biozula? Ardurak artzia erreza da, baiña gero erantzun ein bia da..
2. ardura, arduría. (b). izena. Interés, responsabilidad.. Fubola da mutiko orren ardura bakarra./ Ikastolako argixak emendatzia ezta nere arduria./ Neska! zelako ardura gutxi daukazun.. ardurak euki, . (c). Tener cargos, responsabilidades.. Ardura aundixak zeuzkan itxuria, ta burutik endreau zan. .. ardúrak artu, . (c). esapidea. Asumir trabajos, cargos, responsabilidades.. Kontzejal urten biozula? Ardurak artzia erreza da, baiña gero erantzun ein bia da... arduría artu, . (c). Responsabilizarse. . Esamiñak laster badauzkazu, arduria artu ta ikasi. Zuen neskatilliak badaki arduria artzen komeni danian.. Sin. arduratu..
arduraik euki ez. (c). esapidea. Bakarrik baliatzeko gauza izan.. Zuen neskiak oiñezkero eztauka iñora joateko arduraik./ Orrek eztauka etxeko lanak eitteko arduraik.. Jakina, beste testuinguru batean erresponsabilitaterik eza adierazten du..
ardurátan egon. (c). esapidea. Kezkatan egon.   Estar preocupado, impaciente.. Oinddio eztoskue pagau ta arduratan gare.. Ik. armonixán egon.
3. ardura, arduría. (c). izena. Importancia.. Eztot entenditzen fubolai zela emon leikixon ainbeste ardura..
ardúra izan. (a). dio-zaio aditza. Axola izan.   Importar.. Bai, asko ardura jat neri./ Berandu bazatoz be, eztotsa ardura. . NOR-NORI edo NOR-NORI NORK, bata zein bestea..
1. ardura, arduría. (b). izena. Kezka.   Preocupación.. Zapatutan klasia eukitzen dau, ta sarrittan arduriak eztotsa lo eitten be lagatzen./ Etziñan agertzen da arduratan neuan.. arduraik euki ez, . (c). esapidea. Bakarrik baliatzeko gauza izan.. Zuen neskiak oiñezkero eztauka iñora joateko arduraik./ Orrek eztauka etxeko lanak eitteko arduraik.. Jakina, beste testuinguru batean erresponsabilitaterik eza adierazten du... ardurátan egon, . (c). esapidea. Kezkatan egon.   Estar preocupado, impaciente.. Oinddio eztoskue pagau ta arduratan gare.. Ik. armonixán egon.. ardúra izan, . (a). dio-zaio aditza. Axola izan.   Importar.. Bai, asko ardura jat neri./ Berandu bazatoz be, eztotsa ardura. . NOR-NORI edo NOR-NORI NORK, bata zein bestea...
ardúra. (-). 1. ardura, arduría. (b). izena. Kezka.   Preocupación.. Zapatutan klasia eukitzen dau, ta sarrittan arduriak eztotsa lo eitten be lagatzen./ Etziñan agertzen da arduratan neuan.. . arduraik euki ez, . (c). esapidea. Bakarrik baliatzeko gauza izan.. Zuen neskiak oiñezkero eztauka iñora joateko arduraik./ Orrek eztauka etxeko lanak eitteko arduraik.. Jakina, beste testuinguru batean erresponsabilitaterik eza adierazten du... . ardurátan egon, . (c). esapidea. Kezkatan egon.   Estar preocupado, impaciente.. Oinddio eztoskue pagau ta arduratan gare.. Ik. armonixán egon.. . ardúra izan, . (a). dio-zaio aditza. Axola izan.   Importar.. Bai, asko ardura jat neri./ Berandu bazatoz be, eztotsa ardura. . NOR-NORI edo NOR-NORI NORK, bata zein bestea.... 2. ardura, arduría. (b). izena. Interés, responsabilidad.. Fubola da mutiko orren ardura bakarra./ Ikastolako argixak emendatzia ezta nere arduria./ Neska! zelako ardura gutxi daukazun.. . ardurak euki, . (c). Tener cargos, responsabilidades.. Ardura aundixak zeuzkan itxuria, ta burutik endreau zan. .. . ardúrak artu, . (c). esapidea. Asumir trabajos, cargos, responsabilidades.. Kontzejal urten biozula? Ardurak artzia erreza da, baiña gero erantzun ein bia da... . arduría artu, . (c). Responsabilizarse. . Esamiñak laster badauzkazu, arduria artu ta ikasi. Zuen neskatilliak badaki arduria artzen komeni danian.. Sin. arduratu... 3. ardura, arduría. (c). izena. Importancia.. Eztot entenditzen fubolai zela emon leikixon ainbeste ardura...
arditxákur, arditxakúrra. (b). izena. Perro pastor. .
ardí-txábola, ardí-txábolia. (b). izena. Chabola de ovejas. . Ik. pastóre-txábola.