esapidea
- 1. aundíxa izan. (c). esapidea. Harritzekoa izan, ironiaz, alderantzizkoa adierazi nahiz.. Aundixa dok pa beti igual izatia./ Aundixa da ba ori be zuri pasau biar izatia. . Ik. gogorra izan.
- 2. aundíxa izan. (c). esapidea. Haundiustekoa, harroskoa izan. Se dice, con cierta sorna, de los que se creen superiores.. Orrek bere denpora guztian izan die aundixak./ Oiñ il ddan Gaiñeko Bitor, da Laudazko Julianan gizona, aandixak orrek! Aaltuak! Jarri eskillara armailletan, elizpekuan kanpora begira ta, ogixa jan danba-danba, ta mutill galantak. .
- áundixak eiñ. (c). esapidea. Matrakakeriak, parrandak, etab. egin.. Urte ederrak pasau giñuzen guk an, aundixak eindda e. Eli. .
- auntzak aiña ardixak. (-). esapidea. (Antzuola.) "Ojo por ojo. Norbaiti bengaiz modura egiten zaiona.. Ik iñ dostak, baiña nik e bai iri, auntzak aiña ardixak." (Lar Antz).. Ik. antxúme.
- aurre egin. (c). esapidea. Frente eman.. Kreditua eskatzia erreza da, baiña gero ainbeste milloiri aurre egin biajako./ Arek aurre egingo loskio baitta aitta santuai be. . Sin. frente emon.
- aurrekalde ona egin. (c). esapidea. Ondo-ondo berba eginez engainatu.. Arek amandriai aurrekalde ona eitten jao pagia artzeko orduan. .
- áurrenengo dala. (c). esapidea. Lehenengo dela, lehenengo ilaran.. Familixa guztia zan garo batzen, aittajuna aurrenengo zala./ Gaur etxian-etxian dao erropia sobre, geurian aurrenengo dala. Hil. .
- áurrera joan. (c). esapidea. Azken gerratean Bizkai aldera, errepublikak kontrolatzen zuen aldera, joan. Irse a zona republicana durante la última guerra civil.. Nazionalak Bergan sartu zienian aurrera joan zan familixa asko./ Bajakixan gure ama, anaiak-eta aurrian zittuana, ezta. Klem. .
- aurreraokuak euki. (c). esapidea. Beste lehentasun batzuk izan.. Gure neskiak ezkontzia baiño aurreraokuak badauzkala diño. .
- aurretiko lanak euki. (c). esapidea. Beste lehentasun batzuk izan.. Aura eztator ama bisittatzera, arek aurretiko lanak dauzka. .
- aurrian bialdu. (c). esapidea. Pikutara bialdu. .
- aurrian etara. (c). esapidea. Norbait indarrez kanpora atera.. Kamareruak artu eta aurrian etara zeban..
- áurrian ibilli. (c). esapidea. Buru izan. Ser cabecilla, dirigente.. Iñaki PNVian, oso aurrian ei dabill./ Seme, beintzat ez ari aurrian (edo aurreregi) ibilli. .
- ausíxan mobidu, etara.... (d). esapidea. Objektu astun bat arrastaka mugitu, esker-eskuin bultza eginez edo tiratuz. Mover un objeto pesado oblicuamente arrastrándolo ahora hacia un lado, ahora hacia el otro.. Probarri ori ia lauron artian, ausixan trabatik kentzen doun./ Ausixan etara giñuan armaixo zarra ganbaratik./ Lau milla kiloko harrixakin ikusitta nagok probak. Orduan izaten zuan arrada txiki bat egin eta gero hausixan ultze bi ein eta probia irabazi. (SB Eibetno).. Ik. arradan.
- auzuen barregarri izan. (-). esapidea. Ridikulua egin.. I, urrenguan andriakin laztanka abillenian bentana ondotik erretirau eike, auzuen barregarri izaterik nai ezpok beintzat. (SM Zirik) .
- áxaxa émon. (c). dio aditza. Azuzar al perro para que muerda y, por extensión, incitar a alguien a algo.. Txakurrai axaxa emon zotsan./ Badakitt mutiko orrei zeiñek emoten dotsen axaxa guri kartelak apurtzeko./ Orregaitik ez ei ziran falta zirikatzailliak diskursua ein zeixan axaxa emonaz. (SM Ezten).. Sin. xaxatu (Lein.), xaxau (Eib.). Sin. xaxatu.
- azak emon. (d). esapidea. Kalabaza eman.. Markiko alaba gaztenan atzetik ibilli zuan amorratuta, baiña azak emon jotsan itxuria neskiorrek. . Sin. kulape emon, kalábazia emon.
- azián bárrenengo ostrúa ez ízan. (c). esapidea. Pertsona bat, bere ustez, oso inportantea izan, buruiritzixa izan.. Ez pentsau ori bere ustez azian barrenengo ostrua dala.. Esapide honetan azaren barrenengo hostoa gauza ezdeustzat hartzen da. . Sin. txori-káka ez izan.
- azkeixa dirudi. (-). esapidea. (Antzuola.) "Parece clase de crecer mucho." (Izag Antz). .
- azkena ipurdi gizena. (a). esapidea. "Baten batek esaldi hori esan ezkero danak korrika hasiko dira, azkena ez ailegatzeko." (SB Eibetno). Ik. azken putz!.
- azkenak emoten egon, azkenetan egon. (-). esapidea. Estar en las últimas.. Felipe Gonzalez be ointxe azkenak emoten dago ba./Ointxe kursua azkenetan dago. .
