esapidea
- naikua ta geixegi. (b). esapidea. Gehiegi. más que suficiente.. Ixildu zaittez. Naikua ta geixegi daukazu orrekin..
- nárru sendúa euki. (c). esapidea. NARRUA EUKI. Tener muchísima cara, pocos escrúpulos.. Politiko geixenak narru sendua dauke. . "Sendo"-k "lodi" esan nahi du Bergaran. Baita NARRU BELTZA EUKI. Baiña orrek narru beltza euki, tta ezek inporta ez. NARRUA EUKI soilik ere bai: Ik daukak narrua ik./ Ire narruakin abarkak pe ein leizkek..
- narrúa emon. (c). esapidea. (lagunartekoa.) Larrua jotzen "utzi" emakumeak. Gizonartean erabilia. Hacer el amor la mujer, o más bien "dejarse hacer el amor".. Barriketia ta leunkerixia ugari baiña ez i jok narruik emoten./ Beti Paotxan ikuste juat; itxuria nobixiak etxotsak narruik emoten.. EMON bakarrik esanda ere ulertzen da.. Ik. emon.
- narrúa eskatu. (c). esapidea. Larrutan egitea eskatu. Solicitar sexualmente.. Ordurarte dana ondo joan zuan baiña narrua eskatu notsanian belarrondokua. . ESKATU soilik ere bai. Emen eskatu in biok; emuten bajok bien eta bestela tanbien. Gizonartean erabilia.. Ik. eskatu.
- 2. narrua jo. (c). esapidea. Danborra jo.. Kalerik kale narrua joten, alkate jaunan pregoia irakorteko. (AAG Eibes). .
- nárruetan kabidú ézindda. (d). esapidea. Gizen-gizen eginda.. Zuk segi ola jaten da laster izango za narruetan kabidu ezindda./ Ipiñi neban aiztia narruetan be kabidu ezindda, gizenduta. Eli. .
- narrukúa artu. (b). esapidea. Zartada hartu.. Nik artu najuan narrukua eskillaratik jausitta. . Sin. ortzetakua artu.
- narrutik pagau. (c). esapidea. Pagar a precio de oro.. Narrutik pagauta ekarri giñuzen angulak. . NARRUTIK KOBRAU: Narrutik kobrau dosku bazkaixa. NARRUA KENDU. Narrua kendu zoskuen Arzak-en..
- naturala dan moduan. (c). esapidea. Normala den bezala. Formula oso erabilia. . Naturala dan moduan kokoteraiño jeuan iñon bendian egoten..
- naturala ez izan (norbait). (-). esapidea. Zentzun gutxikoa, gizalegean jokatzen ez duena izan.. Aura ziero naturala dok olako gauzak eitteko?/ Arek erozer gauza, eztok persona naturala ta. .
- 1. nausi izan. (b). esapidea. Onena izan. Ser el, la o lo mejor, el amo.. Pelotan Retegi da nausi oinddio./ Janakin artzeko ardaua nausi. .
- 2. nausi izan. (c). esapidea. Agindu (irudizkoa).. Gure gazte denporan lana zan nausi, etzan beste kontuik egoten./ Gaur, sekula baiño geixao, dirua dok nausi. .
- negarguriak egon, negarguria euki. (a). esapidea. Negar egiteko gogoa izan.. Negarguriak nago ta eztakitt zegaittik..
- négarrez úrtu. (c). esapidea. Negar asko egin.. Nere bisabuelok eta, garbi esaten dotxut, bisabuelak eta, onek gauzok ikusi balittue negarrez urtu eingo zien..
- negu eta uda. (c). esapidea. UDA ETA NEGU. Beti, etengabe.. Gero jantzixa be izaten zan ba, abarketak eta galtzak, negu ta uda, ez gero kanbixatzeko zerik. Udan einddako soiñekua Gabonzarko ferixakuan be, jertsiakin. Hil. .
- nékez etórri. (c). esapidea. Berandu etorri.. Autobusa gaur nekez dator./ Aurten nekez etorri da negua./ Bagatoz, nekez baiña seguru. .
- nere artian. (b). esapidea. Nere baitan.. Nere artian esan neban: emen zeoze rarua pasatzen dok pa..
- nere ázkenak ízan. (d). esapidea. Heriotza hurbil izan.. Esan i eban aittorrek e, errezau daigun erresaixua, nere azkenak izango die ointxe ta. Hil. .
- nezesidadía pasáu. (c). esapidea. Pobre bizi aro batean.. Orrek gaztetan nezesidadia pasautakuak die bai, eta oiñ errez urtengo dabe aurrera. .
- nezesidadíak emon. (c). esapidea. Behar gorrian aurkitu.. Nezesidadiak emun ezkero badakitt dirua nundik etara. .
- nobedadia egin. (c). esapidea. (eufemismoa.) Konortea galdu, zorabiatu.. Nobedadia ein jako elixan. (AAG Eibes) .
- nobedádiak egon. (c). esapidea. NOBEDÁDIAK EUKI. Berri handiak: haurduntza, ezkontza, banaketa, hilketa... Solemnitatez esan ohi da.. Zer, nobedadiak dare ala?/ Eztabe deitzen da itxuria nobedaden bat badauke. .
- norbait edo zerbait apurtzekoik ez egon. (c). esapidea. NORBAIT. Onena izan.. Oinddio be etxaok Retegi apurtzekoik./ Nai dabenak nai dabena esango jok, baiña etxaok Riojako ardaua apurtzekoik. .
- norbait edo zerbait estímau euki. (c). esapidea. NORBAIT. Norbait edo zerbait maitea izan.. Pello oso estimau dauke lagunartian./ Oso estimau zeukan bizikleta zarra./ Zuek ezautukozue Sabastien, gurian bi urte kriau einddako mutilla, estimau asko eukittakua. Hil. .
- norbait norbaiten aldian dotoria... izan. (b). esapidea. Kalitatea konparatzeko formula.. Ori nere aldian pobria da./ Orrek zure aldian pauso baldarra dauka./ Arek gure aldian asko daki. .
