izenlaguna
- baézpadako, baézpadakua. (c). izenlaguna. Badaezpadakoa, nolabaitekoa, dena beharrekoa. De no muy buena calidad, dudoso.. Gure fabrikan eztago jente txarra, baiña baezpadakua asko./ Gure autua baezpadako xamarra da. . Ezezko esaldietan erabiltzen da maiz, kontrako esanahiaz, alegia: Orrek ez pentsau baezpadako gauzaik erosten dabenik./ Eztok ori be baezpadakua. .
- barríketako, barríketakua. (c). izenlaguna. BERRÍKETAKO. Serioa, garrantzitsua. Ezezko esaldietan erabilia, batik bat. Usado sobre todo en frases negativas, serio, importante, que no es broma.. Ez pentsau barriketako obria danik autopistia./ Ezta barriketakua gero Ruandan pasau dana. .
- 1. béndeko, béndekua. (c). izenlaguna. MÉNDEKO, MÉNPEKO. Menpekoa. El/la que está a merced.. Mutil arroputz orrek bendekuak biar izateittu berak nai dabena ein deixen./ Taillerrian gizajo bat da, baiña etxian, mendekua arrapatzen dabenian, kriston palizak emoten dotsa andriai./ Erruki ire menpekuak! .
- berbáko, berbakúa. (c). izenlaguna. Hitza betetzen duena. Cumplidor de la palabra.. Gizon berbakua bada derrior bueltau biost zor dostan dirua./ Berbako personiak etxok ori eitten. .
- bére, bería. (a). izenlaguna. Su, de él.. Eztau zaintzen bere burua. . beriákin urten, . (b). esapidea. Salirse con la suya.. Temoso utsa da; beti beriakin urten biar izaten dau. “. Salirse con la suya»ren kalkoa izan daiteke. Adinekoek beria eiñ darabilte, batez ere... beriak eta bi entzun, artu..., . (c). esapidea. Galantak entzun, hartu.. Beriak eta bi entzun zittuan Atutxak lengunian./ Beriak eta bi artuta etorri zien (zartadak).. bería eiñ, . (b). esapidea. BERIAKIN URTEN. Hacer lo que uno quiere, tercamente.. Makiña bat aldiz esan gontsan ez joateko, baiña arek beria eiñ arte eztauka bakeik. .. bere kabuz, . (-). adberbioa. (Leintz.) BERE KASA. Bere kasa, bere kontura.. Jolasien da berbetan euren kabuz. (Orm Aram). .. beré kasa, . (c). adberbioa. BERE KASETARA, BERE KABUZ. A su aire.. Zuen mutikua bere kasa ibiltzen da ikastolan, an bere txokotxuan, bere jolasekin./ Tomasi bere kasa laga biar izaten jakon lanian, bestela etxuan erdi lanik eitten.. Baita: nere edo neure kasa, zure edo zeure, eren, etab. Nik neure kasa ikasi neban ordenadoria erabiltzen./ Makakorroia dok e, ganauak estuasun baten, burrukan dabitzenian, ero matxorratutakuak eren kasa, jartzeittuk ola makakorroe baten, miña etarata. Don. .. beré ártekotan (egon, ibili...), . (c). esapidea. Bere pentsamenduetan murgilduta. Sumido en sus pensamientos.. Aura bere artekotan egoten da ta etxao iñoi kasoik pe eitten./ Parian pasau naiz eta ezta akordau be eiñ, bere artekotan zebillen da. . Bakarrik berba egiten dutenengatik ere bere artekotan kriston ekiñaldixak egiten dituela eta horrelakoak esan ohi dira: Andria il jakonetik bere artekotan ibiltzen dok jota sua. BERE ARTEKUAK ESATEN ere bai. NERE ARTEKOTAN ere entzun daiteke. BERE ARTEKO ERLOJERUA zela dio gure informatzaile batek erlojuak konpontzeko afizioa zuen gizon batez...
- 1. bertako, bertakúa. (a). izenlaguna. Hemengo, horko eta hango-ren indartzailea.. (Emengo) bertako jentiak etzeban autopistaik nai./ (Ango) bertako mutillak organizau zeben dana. .
- 2. bertako, bertakúa. (b). izenlaguna. Propio del lugar, autóctono.. Uberako frontoian lelengo bertakuak dauke deretxua ta gero kanpokuak./ Bertako ardaua eran giñuan. . joan da bertakúa, . (c). esapidea. Nongoa zara? galderari ihes egin nahi zaionean hala erantzun ohi da, umorez. . -Nongoa zara? -Joan da bertakua... bertáko eiñ, . (b). esapidea. Kanpotik bizi izatera etorri (edo kanpora joan) eta herriko egin, bertakotu. Naturalizarse.. Frantziara joan zan da bertako ein zan./ Kriau etorri zan Naparruatik eta bertako eindda dago. ..
- besteláko, bestelakúa. (b). izenlaguna. Beste era batekoa, desberdina. Diferente.. Onek nai ezpaittuzu bestelakoik eztaukat./ Ik bestiengatik gaizki esan, eu aiz bestelakua ta... . Azkenengo esaldiko bestelakua izate hori ironiaz esan ohi da, "ederra eu" esanez bezala. .
- bezélakotxe, bezélakotxia. (c). izenlaguna. Bezalakoxea. Igual igual que.. Zeuk euki ziñuzen bezelakotxe prakak erosittut. . Bezela eta bezelako ez dira, Elosun eta Bergarako kalean (familia batzuk) izan ezik, oraintsu arte ia batere erabili, moduan eta moduko direlarik arruntak. Ostera, bezelakotxe eta bezelaxe normalak izan dira Bergara inguruan.. Ik. láko.
- 1. biarreko, biarrekúa. (b). izenlaguna. BIARREZKO. Beharrezkoa. Necesario.. Biarreko gauzak pe falta zien orduan. . bíar-biarréko, bíar-biarrekúa. (b). BIAR-BIARREZKO. Muy necesario, indispensable.. Biar-biarrekua da Uberako eskolia.. Ik. dána biarréko.. biarrézko, biarrezkúa. (b). adjektiboa. BIARREKO. Necesario.. Biarrezkua bada eingou ori be./ Len pasaportia eskatze zeben baiña oiñ ezta biarrezkua...
- 1. bidezko, bidezkúa. (c). izenlaguna. Zuzena. Legítimo, correcto.. Etxatak bidezkua pentsatzen ainbeste lan eiñ da ezer ez kobratzia. .
- bizittaráko, bizittarakúa. (d). izenlaguna. Okelarako ez den aberea. Haztekoa dena, esnetarako edo beste edozertarako. Animal no destinado a carne.. Tratantiak bizittarako azteittue txalak./ Luisek biorrak bizittarako saldu jittuan.. Abere gazteei buruz aurrerako ere erabiltzen da zentzu beraz. Broma apur batez, gaixoaldi batetik onik ateratzea adierazteko ere bai. Ze, bizittarako aiz ala zer?. Ik. okelaráko, áurrerako izan.
- 1. brometako, brometakua. (b). izenlaguna. Benetakoa ez dena, txantxetakoa, gezurretakoa, jolaserakoa. De bromas, de pega. An azaldu da brometako antiajuak jantzitta./ Gaur, adarra jotearren, brometako bronkia bota dosku jefiak. . Ik. apropósko, gizurretáko.
- 2. brómetako, brómetakua. (c). izenlaguna. Ia beti ezezko esaldietan, garrantzizkoa, ez brometakoa, alegia. Importante, de cuidado. Usado casi siempre en frases negativas. . Uraundixak eztau brometako langintzia egin./ Artu zeban zartaria etzan brometakua./ Preziuak gora suelduak bera, ezta brometakua jarri dan bizimodua. .
- 1. dan, dána. (a). izenlaguna. Todo.. Dana nai tta azkenian bapez./ Gizon danak aretxi begira./ Danak busti dia./ Ezin danen gustua eiñ.. Ik. gúzti. danétik, . (b). De todo.. Denda orretan danetik dago./ Danetik probau bia da... danai emonda, . (c). adberbioa. Gehiegikeria guztiei emanda, kontrola galduta.. Alaba zarrena be danai emonda ei dabil, drogia, erana... .. dana gurako, dana gurakua. (c). (Eibar., Leintz.) Handinahia. . Dana-gurako, ase ezindako arrapatzaille gaizto bat aren uezaba. (AAG Eibes). .. dána biarrían, . (b). adberbioa. Badaezpadan, ez oso ongi. Así así, regular.. Nerbixotatik pe lengo antzian, osasunez be badakizu... bai, dana biarrian nabill. .. dána biarréko, dana biarrekúa. (b). izenlaguna. Dena beharrekoa, badaezpadakoa, nola halakoa. No del todo satisfactorio, de dudosa calidad.. ..
- dána biarréko, dana biarrekúa. (b). izenlaguna. Dena beharrekoa, badaezpadakoa, nola halakoa. No del todo satisfactorio, de dudosa calidad.. .
- 2. danerako, danerakúa. (b). izenlaguna. Denetarikoa, edozein klasetakoa. De todo.. Ameriketan be danerako jentia dago: aberatsak, pobriak.../ Urdiñak, txaltxak, onduak... danerakuak topau dittugu. .
- demaséko, demasekúa. (b). izenlaguna. Itzela, egundokoa. Enorme.. Demaseko zartaria artu neban keixatik jausitta./ Demaseko depositua eindda, baiña guk bete biar aura, e. Eli.. Ik. démas. demasékuak eiñ, esan, entzun..., . (-). esapidea. DEMASAK EIÑ.... Sekulakoak egin, esan, entzun.... Demasekuak esan zotsan uskerixa bateaittik. . Ik. kríston, egúndoko, sekuláko..
- dépasoko, dépasokua. (b). izenlaguna. Gente de paso.. An zeiñ geldittuko da ba, depasoko beranianten bat ezpada./ Jente asko zebillen, depasokua geixena. .
- derrigorréko, derrigorrekúa. (c). izenlaguna. DERRIGORREZKO. Behartutakoa. Obligado.. Erderaz eraiñ, baiña zela etzan kanpuan da beste gauzatan zertzen, ba derriorrekua antxe zeoze, kitto. Don. (AA BergEus). Sin. náitta naiézko.
