du
- igártu. (b). da-du aditza. IARTU. Landareek hezetasuna galdu. Secarse la leña, marchitarse las plantas.. Zuk sartutako lora guztiak igartu die./ Atzo ebaittako bedarra igartuta dago./ Izotzak igartu dau loria .
- iguinddu. (b). da-du aditza. Nazkatu. Asquear(se).. Iguindduta nago tabernaik taberna ibiltzen./ Perretxikuekin iguindduta akabau giñuan azkenian. .
- 4. igurtzi. (c). du aditza. Acariciar. .
- 1. ikara eiñ. (c). du aditza. Moverse un poco.. Armaixua mobidu nai izan dot baiña eztau ikaraik pe eitten./ Goiz guztia tabernan egoten da ikaraik pe egin barik. .
- 1. ikaratu. (b). da-du aditza. Oso harritu. Asombrar(se), impresionar(se).. Ikaratuta geldittu giñan Haitiko miserixiakin. .
- 2. ikaratu. (c). da-du aditza. Beldurtu, izutu.. Umia ikaratuta dago paiasuakin.. Gutxi entzuten da zentzu honetan. .
- 1. ikasi. (a). du aditza. Aprender.. Zeoze, beintzet neure pasadizua eitteko laiñ eskribitzen ikesi neban. Mertz. Nere moduko ikistailliak izengo zien da igual pentsauko zeben derrior ikisi bia zebela, da eziñ ikisi. Maistruak kulpak. Eli. . Ik. txorí ápixia ikasi. Probaua ikisixa baiño obe, . (-). esaera. (Antzuola.) (Lar Antz). Probatzen dena ikasten dena baino baliogarriagoa dela...
- ikúsi. (a). du aditza. Ver. . eziñ ikusi, . (-). . 2. ezin ikusi, . (c). aditza. Ezin jasan, ezin eraman. No poder aguantar (cuando no se especifica más, por envidia o celos, normalmente).. Anai gaztiak diruak ein zittuan da nausixak ezin ori ikusi./ Beste edozer gauza, baiña semiak belarrittakua eruatia, auraxe ezin juan ikusi./ Askok bestien ona ezin izaten dau ikusi. .. 1. ezin ikusi, . (c). du aditza. Zerbait edo norbait begi txarrez ikusi. Aborrecer algo o alguien.. Eztakitt zegatik baiña maixuak ezin ddau gure mutikua ikusi.. Ik. gorrótau, gorrotúa izan... ikúsi léike beráu!, . (c). esapidea. IKÚSI LÉIKE BERÁU. Norbaitek oso onargarria ez den zerbait esaten duenean erantzun ohi da espresio honekin.. .. ikusí?, . (b). IKUSTÉN?. Ikusten duzu?. Ikustén? Zer esaten notsun nik?/ Ikusí? Banekixen ze pasau bia zeban azkenian.. Ik. entzún?, barré?..
- 1. ikutu. (a). du aditza. Tocar..
- 1. illundu. (a). da-du aditza. Hacerse de noche, oscurecer.. Neguan belaxe illuntzen dau./ Persianak jetxi ezkero kuartua illundu eitten da./ Eguna illundu dau./ Etxia illundu da.
- illuntzittu. (d). du aditza. Ilunabartu, iluntzea etorri.. Laster illuntzittuko jok eta obe dozue lanai lagatzia. Klem. .
- iñáusi. (c). du aditza. Zuhaitzari adarrak moztu, bizirik dagoen artean.. Arbola motz bati, pagua, gaztaiñia, aritza, adar batzuk kentzen baako gora doiazenak, ari iñausi. Don./ Soilddu arbola luzia, gora zera lagatzen jakonian. Fruta arbolak porau. Paguak eta, iñoiz ondotik ebaitzen jakuek adarra, sutarako ta, ori iñausi. . Ik. podáu, soilddu.
- 2. irabázi. (c). du aditza. Ganar dinero.. Orrek illian berrogei milla duro irabazteittu./ Lau seme alaba dauzke irabazteko sasoian./ Garixa ebaitzera. Baitta neskak pe Arabara garixa ebaitzera, irabaztera. Ben. . IRABAZTEKO, edo BIZIMODUA IRABAZTEKO edadea daukala norbaitek, esan ohi da.. Ik. irabazi. Irabaziala irazi, . (c). esaera. Irabazi ahala gastatu.. Orrek badakizu zer eitten daben: irabaziala irazi.. Ik. irázi..
- 3. irabazi. (b). du aditza. Hazi pertsona, animalia edo landare bat. Crecer.. Txal gaztiak asko irabazten dau./ Zela irabazi daben zuen neskatilliak. . Txakurtxikixak poltsikuan baiño gutxiago irabazi, . (-). esapidea. Gutxi hazi (landarea, txahala edo beste edozer).. Txakurtxikixak poltsikuan baiño gutxiao irabazten dau arbola onek...
