du

  • 1. euki. (a). du aditza. Tener. "Dirua euki" ulertzen da zenbait testuingurutan.. Aura Mekolaldeko fabrikan ero ta, itxuria arek euki eingo zuan. JJp. . Inon emuna urrixa, obe da norberan eukixa, . (-). esaera. (Antzuola.) Inoren menpe egotea txarra da." (Lar Antz)... Ezer eztaukanak emon gura (edo gogua), . (-). esaera. "Ezer ez duenak beti borondate ona." (Lar Antz) .. Daukanak dauka, eztaukanak baleuka, . (d). esaera. .. Daukanari darixo, . (-). esaera. "Zer edo zer daukanak ezagun izaten duela.. Kriston BMWia erosi dau aldamenekuak. Daukanari darixo... órrek dáuka eukíxa, . (c). esapidea. Ugari daukala.. Keixa arbola orrek dauka eukixa. . Fruituez bakarrik entzun dut...
    euki
  • 2. euki. (c). du aditza. Hizkuntzak jakin.. Ni seminaixuan egon nitzan frailletan da, erderaik ez geunkan, antxe puxkat ikasi entenditzeko beste. Don./ Baxilion alabiak iru idioma ei dauzka . estúdixuak éuki, . (c). esapidea. Tener estudios.. Etzeukan estudixoik pe ta errekauak eitten asi zan...
    euki
  • 3. euki. (b). du aditza. Mus jokoan nahi, onartu.   "Quiero" en el mus.. .
    euki
  • euregándu. (c). du aditza. Apropiarte.. Ik. beregándu.
    euregándu
  • euríxa eiñ. (a). du aditza. Llover.. Gaur eurixa eingo dau. .
    euríxa eiñ
  • euríxa járdun. (a). du aditza. EURÍXA IZAN. Estar lloviendo.. Eurixa diardu arra-arra./ Atzo afaittako orduan eurixa zan./ Oiñ euririk bada?. Ik. goixan-béian.
    euríxa járdun
  • euzki epeletan. (c). da-du aditza. Eguzkitan, honek oso gogor jotzen ez duenean.. Ederki egoten da euzki epeletan liburua irakurtzen./ Etorri zaittez ona euzki epeletara..
    euzki epeletan
  • éuzkixak pasáu.. (b). du aditza. Coger una insolación.. Plaian luak artu ta euzkixak pasau, itxuria, ta gaixki dago ospittalian..
    éuzkixak pasáu.
  • 1. ezarri. (c). du aditza. Empotrar, acoplar.. Paretan ezarrittako bi armaixo dauzke./ Ixilik ezpaago paretan ezarriko aut./ Tratoriai goldia ezartzen jako. . Educación de basarri, mokuak kendu eta praketan ezarri, . (c). esaera. Kaletarrek baserritarrei esaten omen zieten burlaizez...
    ezarri
  • 2. ezarri. (d). du aditza. Oilalokari habian arrautzak jarri txitak atera ditzan.   Colocar huevos en el nido de la clueca para que los empolle.. Arrautzak ezartze jakon oillolokiai txitak etaratzeko. Arrautzak ezarri. Lokatuta zeuan oillo bat ipintze zan da arek etaratze zittuan txitak. Ogetabat arrautza uste dot izete ziela. Etxakixat zenbat egun biar izete zeben txitak etaratzeko, baiña ogetabat arrautza izete ziena bajakixat. Klem./ Oillua ezarritta dauku. Don./ Gaur goizian oillua arrautzekin ezarri dot. Klem. .
    ezarri
  • ezáutu. (a). du aditza. Ezagutu.   Conocer. .
    ezáutu
  • ezebéztu. (d). du aditza. Ezereztu, eskastu, zerbait ezer gutxi izatera etorri.   Volverse deficiente una cosecha, una planta, etc.; desmejorar mucho una persona, animal o cosa.. Babia, azken euri onekin ziero ezebeztu da./ Maria, gaixua pasau zebanetik, ziero ezebeztuta dago. . Sin. eskástu.
    ezebéztu
  • ézi. (c). du aditza. Hezi.   Adiestrar, educar.. Ezkerretik ezittako beixa da au, ta ezta eskumatik lotu biar.. Animaliez, batik bat. Pertsonez gutxi entzuna, oso adinekoei izan ezik. Edukau edo erakutsi da arruntagoa. . Ik. bézau.
    ézi
  • 1. eziñ. (a). du aditza. No poder.. Txarra da nai ta eziñ. .
    eziñ
  • 1. ezin ikusi. (c). du aditza. Zerbait edo norbait begi txarrez ikusi.   Aborrecer algo o alguien.. Eztakitt zegatik baiña maixuak ezin ddau gure mutikua ikusi.. Ik. gorrótau, gorrotúa izan. Au dok au, bista ona ta alkar eziñ ikusi, . (c). esaera. Esaera ironikoa. ..
    ezin ikusi
  • 1. ezkondu. (a). da-du aditza. Casar(se). . Txarrixa illdako astia ta ezkondutako urtia ei die onenak, . (c). esaera. ..
    ezkondu
  • 1. ezkútau. (a). da-du aditza. Esconder(se).. Obepian ezkutau zan polizia etorri jakonian. . Pertsonez ezkutau erabili ohi da, nekez gorde; gauzez, ostera, gorde gehiago luzarorako denean, eta ezkutau, bistatik kendu zentzuan edo momentukoa denean. Ezkutaizu txokolatia umiak ikusi eztaixen. . Ik. gorde.
    ezkútau
  • ezpáldu. (c). du aditza. Ezpalak egin.   Hacer astillas.. Zezenak barreria ezpalduta laga zeban. .
    ezpáldu
  • ezpatátu. (d). du aditza. Linua jo azala kentzeko. .
    ezpatátu
  • 1. eztittu. (d). du aditza. Fruta arbola bat txertatu, mentatu.   Realizar un injerto en un árbol.. Joan dan neguan eztittutako madarixak kale ein ddabe.. Sin. mentáu. eztitzéke, eztitzekía. (d). adjektiboa. Eztitu, mentatu gabekoa.   (Arbol) bravío, sin injertar.. Txori-keixak arbola eztitzekiak die.. Sin. mentatzéke..
    eztittu
  • 1. faillau. (b). du aditza. Huts egin.   Fallar.. Barkatu zeozetan faillau badou./ Biar etorri, ez faillau gero e. .
    faillau
  • fálta eiñ. (a). du aditza. Hacer falta, necesitar.. Ointxe erloju batek falta eitten dost./ Oin gastau, ta falta eitten dabenian eskatu.. Ik. sínfalta.
    fálta eiñ
  • 3. fálta izan. (a). da-du aditza. Faltar, carecer.. Azukarra falta da ta billa noia./ Zer falta jatzu?/ Zure aittajunai bakarrik falta jakon fraille sartzia.. Aditz honek ez ditu -tu eta -tzen aspektuak hartzen; -ko, ostera bai: Oinddio be zeoze faltako jako. "Falta izango", ere bai. NOR eta NOR-NORI, batik bat, baina NOR-NORK bezala ere entzuten da: Ezer falta bozu (edo bajatzu) eskatu. Hilarik PALTA darabil. Ogixa ero gauzia ero palta zanian Elusuko Bentara jute ei zien..
    fálta izan
  • faltáu. (b). du-dio aditza. Iraindu.   Faltar, agraviar.. . Behin Plazentzian gertatutakoa: badago herriko medikua tabernan kafea hartzen eta inguruan gazte-talde bat ei zebilen zarata baten. Halako baten gazte batek galdetzen dio medikuari: .
    faltáu
  • 2. famau. (c). du aditza. Fama eman norbaiti edo zerbaiti.   Ensalzar.. Enaiz sekula izan Fiteron baiña asko famatzen dabe./ Abade berrixoi famau biarra bazeukan beintzet. . famauta egon, . (c). Famatu egina egon.. Ori Berga guztian famauta zeuan medikuorrekin zebilelako. Orduan orrek bakizu zelako pekatuak zien... (Lar Antz). Fama txarra, goiko» esaldi honetan.. Ik. famósa..
    famau
Subscribe to Bergarako euskara