Skip to main content

du

  • gizéndu. (a). da-du aditza. Gizen bihurtu.   Engordar.. Illebetian iru kilo gizendu naiz./ Pentsuakin gizenduko jittuat txarrixak. . Ik. potolotu.
  • gobérnau. (b). du aditza. Ganaduei beren lanak egin: jaten eman, jaitsi, etab.   Hacer los cuidados de los animales.. Ondo gobernautako itxuria daukazu. . Zabalkundez, pertsonez ere bai: Ondo gobernautako itxuria daukazu.. Ik. gobernu.
  • gógaitt eiñ. (c). du aditza. GOGAITT EINDDA EGON. Aspertu, gogoa galdu.   Hastiarse, hartarse, aburrirse.. Azkenerako gogaitt ein ddau seme alabekin./ Gogaitt eindda dago taillerrian. .
  • 1. gogortu. (a). da-du aditza. Gogor bihurtu.   Endurecer(se).. Atzoko ogixa gogortuta dago./ Makalaldixa izan neban baiña berriz be gogortu naiz./ Euzkixak lurra gogortu dau. .
  • gogúan euki. (b). du aditza. Recordar.. Goguan daukat oinddio zer esan zostazun Urkiolako pagopian. . Sin. burúan euki.
  • gogúan gorde. (c). du aditza. Recordar, conservar en la memoria.. Txikittako gauzak goguan gordetzeittut oinddio. Hauek guztiak bururekin ere egiten dira: burura etorri, etab. .
  • 1. goldatu. (b). du aditza. Arar.. Kaminpia goldatzeko asmua daukat. .
  • 1. gonbídau, konbídau. (b). du aditza. Convidar, invitar (antes generalmente por fiestas).. Bazkaltzera gonbidauta gare.. Ik. gónbitt.
  • gorátu. (c). du aditza. Laudatu.   Alabar, enaltecer.. Periodikuak Arkonada zeruraiño goratu dau. .
  • 1. gorde. (a). du aditza. Guardar, conservar, esconder.. Badauka orrek pe makiña bat lan itxurak gordetzen./ Koltxoipian gordetzeittu diruak.. Ik. ezkútau.
  • goríttu. (c). da-du aditza. Poner(se) al rojo vivo.. Errementarixak sutan eukitze zittuan aixkorak gorittu arte.. Sin. gori-gori jarri..
  • gorrínddu. (c). da-du aditza. Landareei gorrina sartu.   Coger la roya las plantas.. Tomate guztiak gorrinddu jako./ Eurixak patatak gorrinddu dittu. .
  • 1. gorrittu. (a). da-du aditza. Gorri kolorea hartu edo eman.   Enrojecer.. Errekia gorrittuta zoian. .
  • gorrótau. (c). du aditza. Gorrotoa izan.   Odiar.. Orrek aintziñatik gorrotatzen dabe alkar.. Gorrotoa izan, erabiliagoa.. Ik. gorrotúa izan.
  • górtu. (c). da-du aditza. Ensordecer.. Fabrikako zaratiakin erdi gortuta dare langilliak. .
  • gosétu. (b). da-du aditza. Sentir hambre.. Baiñuak gosetu eitten dau./ Zer, gosetu aiz, ala. .
  • 1. gozátu. (c). du aditza. Gozotu, eztitu.   Dulcificar.. Esnia sakariniakin gozatu biar izate zan, etzeuan azukarrik eta./ Beti gogorrian be ezta ona, umiak gozatzen be jakin ein bia da. .
  • 2. gozátu. (c). Tresnak bere puntuan jartzeaz ere entzun daiteke.. Bestela, berriz, amostu eitten dok (sega); pikaduria ondo, baiña arrittu ein biok orduan, arrixakin pasau, gozatu. Don. .
  • 3. gozátu. (d). du aditza. Lurra ongarritu.   Abonar la tierra. Karia onduen aprobetxatze zan, zabaldu da euririk artu barik sikuan bazan. Lurra gozatu ta euri asko eitten badau sustanzia eruan eitten dau. Cand. .
  • 5. gozátu. (d). du aditza. Behia gizendu okelara saltzeko.. Bei auxe puxkat gozatu ein bia juat, antzutu ta gozatu; mejorau. Don. .
  • gozáu. (b). du aditza. Gozar, disfrutar.. Estebanek ikaragari gozatzen dau lagun artian. .
  • gúra ízan. (a). du aditza. (Angiozar.) GURE IZAN (LEIN.). Nahi izan.   Querer.. Eztot ori gura.. Konposatu askoren osagaia: negargura, logura, aundigura... . Sin. nái izan.
  • gutxíttu. (b). da-du aditza. Disminuir.. Taillerretan asko gutxittu da lana./ Diruak gutxittu jatanian etorri nitzan.. Ant. géittu.
  • ídaurtu. (d). du aditza. Idaurrez jo.. Koltxoiak idaurtzen diardu. .
  • igárri. (a). du aditza. Acertar, adivinar.. Ezetz igarri zenbat urte dauzkaten?/ Arpegixan igartzen jatzu gizurretan zabitzena.. Igarkizunak ezetz igarri, ezetz igarri... formulaz hasten dira. Igarri intuitiboa da eta asmau, berriz, deduktiboa. Antz emon sinonimoa da testuinguru askotan.. Sin. azértau. Ik. ántz émon. igarri-igarrixa, . (c). esapidea. Gauza jakina.. Igarri-igarrixa zan ze pasau bia zan etxe orretan...