izena
- súelo, súelua. (b). izena. Etxe barruko zorua, hau zurezkoa denean. Pavimento interior, cuando éste es de madera.. Gaztaiña egurrezko suelo edarra dauka zuen salaundixak./ Suelua etxau esaten egurrik ezpadao. Sukaldian ero zeretan zorua esaten dou, eta abitaziñuan egurra baldin badao suelua esaten dou. Don.. "Su-e-lo" ahoskatzen dute adinekoek, "sue-lo" gazteagoek.. . suelua bota, . (c). aditza. Zurezko zorua ipini.. Suelua botatzen diardue gure kuartuan.. Ik. zoru.. . sueloko ol, suéloko óla. (c). izena. Kuartoien edo rastelen gainean josten den ohola.. Tarimia, erderaz izengo ra tarimia. Sueloko-ola esate otsau. Sebas. ..
- sueloko ol, suéloko óla. (c). izena. Kuartoien edo rastelen gainean josten den ohola.. Tarimia, erderaz izengo ra tarimia. Sueloko-ola esate otsau. Sebas. .
- suelórraso, suelórrasua. (c). izena. ZIELORRASO. Gela bateko tetxua, hau igeltsuzkoa denean. Cielo raso.. Lenengo txiliak —(listoiak) josten zien tetxuan, da gero igeltsuakin berdintzen zan. Ori da suelorrasua./ Oinddio badie basarrixak suelorrasoik barekuak./ Suelorrasua. Sielo esaten juau eta sielo izengok. Don. .
- suerte, suertía. (a). izena. SUBERTE. Suerte. . "Su-er-te" adinekoek . . Ni itxesora joango banitz, itxesua agortuta eongo litzake, . (-). esaera. (Antzuola.) NI UR BILA JUANGO BANITZ ITTURRIXA AGORTUTA EONGO LITZAKE. Suerterik ez duenak esaten du. (Lar Antz)... . Suertia aizia bezelakua da, alde batera eta bestera ibiltzen da, . (-). esaera. (Lar Antz). .. . suertía jo, . (d). du aditza. Echar a suertes.. Ortaikua il bia zanian, jo suertia; suertian ertetze ebanak, bueno, zuk auraxe il biozu, auraxe il biar. Hil. .. . suerte makala ez izan, . (a). esapidea. Suerte ona izan. .. . suertéko egon, . (b). esapidea. Estar de suerte.. Gaur suerteko nago; nere urtia, ta gaiñera amar bat etara dot matematiketan. .. . suerte txarréko, suerte txarrekúa. (b). adjektiboa. Suerte txarra duena. ..
- suetxe, suetxia. (c). izena. Txondorraren erdialdean egin ohi den zuloa.. Suetxe ori ondo-ondo bete, da artzen, artzen, artzen a eoten da; da atzea eskatu eitten dau arek. Mart.. Sin. sutoki, tximinixa, suleku, sutegi..
- sufrímentu, sufrímentua. (a). izena. Sufrimiento. .
- sugan, sugana. (d). izena. (Oñati.) "La barrica de madera donde se hacía la colada." (Izag Oñ).. Sin. tíña, errópa-bárrika.
- súgar, sugárra. (d). izena. Suaren garra. Llama.. Arek etara zittuan sugarrak.. Bergaran gar entzuten da ia bakarrik. .
- suiñ, suiña. (b). izena. Alabaren gizona. Yerno.. Ez ei da suiñakin ondo konpontzen. . Azen.: Sú-iñ» zein «suíñ». . errana, etxeko arrana, suiña, etxeko sugiña, . (-). esaera. (Gatzaga., Leintz.) "Los 'machistas' decían: errana, etxeko arrana. La nuera no sirve más que para cotorrear; sin embargo, el madrugador, el trabajador es, ¿quien lo duda?: suiña, etxeko sugiña... quien enciende el fuego por las mañanas, etc. Las 'feministas', al no tener otra defensa o respuesta: suiña, ik emuteuztak iguiña, y no parece que les faltase razón." (Aran Gatz)...
- sukalde-armaixo, sukalde-armaixua. (d). izena. Behean armarioa eta gainean erantsita arasa duen antzinako sukalde-altzaria. Armario de cocina antiguo.. Sukaldé-ármaixua, ogixa eukitzeko, ontzixak eta. Don. . Sin. arása-ármaixo.
- sumu, sumua. (-). izena. (Eibar.) Usaimen ona. Ehiza-txakurrei buruz esaten da.. Erbitxakur orren sumua, ezagutu danik onena. (AAG Eibes) .
- súpill, supílla. (d). izena. Antzina zenbait baserritako sukalde erdian izan ohi zen beheko sua, inguruan jarlekutzat zanga moduko bat zuena lurraren nibelaren azpitik.. Sukaldian erdi-erdixan sua, da jiran, beian e, zulua, olako bat altura; danak jarteko, su aren jiran jarlekuak. Gaiñian, maixak eta ostientzeko bizimodua gaiñian. Supilla aren izena. Aura Lezason ezautu naban neuk, eskolarako tamaiñu ingurutako kendu eben...; bai ba, bete ta... Hil.. Ez dakit ziur guztiari deitzen zitzaion supilla, ala zanga-jarlekuari bakarrik. Marin auzoan bada baserri bat supilarekin..
- súpulu, súpulua. (c). izena. botanika humulus lupulus. Lúpulo.. Sasietan eta hazten den landare igotzailea, hostoak mahatsarenaren tankerakoak dituena, zeinen fruituak garagardoari usaina eta zapore mikatza emateko erabiltzen diren. Azen.: supúlu, -úa ere bai. .
- sur, súrra. (a). izena. Sudurra. Nariz. . . surra zurittu, . (a). esapidea. (lagunartekoa.) Marra bat sartu. Meter una raya, un tiro. . Edarra kolia jauan komunian, surra zuri-zuri makillauta urtetzen juan jentiak. (TSE Berb)..
- 2. súr-kaku, súr-kakua. (c). izena. Persona de nariz aguileña.. Flakosta sur-kaku batekin zeuan berbetan. .
- 1. súr-luze, súr-lúzia. (a). izena. Nariz larga, narizota.. Fijatzeke neuan, baiña zelako sur-luzia daukan Joxe Marik. .
- sur-míntz, sur-míntzak. (c). izena. Cartílago nasal.. Sur-mintzetatik eldu biar izate jako beixai geldi egon deiñ.. SUR-MINTZETATIK EBATU edo ELDU gehienetan. Bestela ez da ia entzuten. .
