izena
- 1. síts, sítsa. (b). izena. Pipia; arroparena jatorriz. Adineko askok sits arroparena eta zeren egurrarena bereizten ditu. Dena dela gaur egun gehienbat sits entzuten da guztirako, eta zeren gutxi batzuek bakarrik darabilte, egurrarentzat. Polilla, de ropa. También carcoma de madera, junto con zeren.. Oiñ eztau sitsak erropia jaten./ Sitsa asi jako sueluai. . Ik. zéren. . sitsak jan, . (-). . 1. sitsak jan, . (b). Apolillarse la ropa.. Sitsak jan zeban nere azkenengo trajia... 2. sitsak jan, . (b). aditza. Carcomer la madera.. Abiak sitsak janda dare. ...
- síts-bola, síts-bolia. (c). izena. SISBOLA. Arroparen sitsaren kontrako bola zuria. Bola de alcanfor.. Traje poltsikoak sits-bolaz beteta dare./ Sisbola usaiña dago. .
- sobárren, sobárrena. (c). izena. SOOBARREN. Sorobarrena. La parte más baja del labradío.. Orduan lurretak izate zittuan ba, sobarrenera, goldiakin beti kargatzen zuan sobarrena, eta gero lera txikixakin, ero leku batzutan banastatxoka, bixkarrian, guenera jasotzia. Klem./ Sobarrenian laga dot kotxia, igo ezindda. . Gure baserrian kaminoaren ondoari esaten zaio.. Ant. soóguen.
- sobízkar, sobizkárra. (d). izena. SOOBIZKAR, SOBIXKAR. Soro-bizkarra. La parte más prominente de la pieza.. Sobixkarra ba aldapatik urrengo dagon bixkar-unia. Klem./ Gure sobixkarra ona da artuandako. . Gehienetan lekuizen bezala erabilia..
- 2. sóbra, sóbrak. (a). izena. Hondarrak. Las sobras.. Azkenak aillegau giñan da sobrak bakarrik artu giñuzen.. Ondarrak edo sobrantiak ere esan ohi da zentzu beretsuan. .
- sóbrante, sóbrantia. (b). izena. SOBRANTE BARIK. Sobrante.. Gure fabrikan sobrantiak kalera bialdu dittue.. Norabaitera denboraz justu heltzen denean, SOBRANTE BARIK ailegatu dela esan ohi da. Diruaz eta beste gauza batzuez ere bai.. Ik. sobrantixa.
- sobrantixa. (-). izena. (Antzuola.) "Sobratzen dena; lujorik ez, gehiegikeriarik ez.. Iñaxik eztauka sobrantixa haundirik./ Sobrantixa aundi barik bizi die Felipe-ta." (Lar Antz).. Ik. sóbrante.
- soiñéko, soiñekúa. (b). izena. SOIÑOKO. Emakumearen gorputz osoko jantzia. Vestido de mujer.. Dotore zare soiñeko barrixakin. . . andáfuerako soiñekúa jantzi, . (d). esapidea. Etxetik kanpora ibiltzeko ohitura handia hartu duten pertsonengatik esan ohi da, erdi brometan. Dícese de las personas que salen mucho de casa, de excursión, de juerga, etc.. Pantxikak, alargundu zanian andafuerako soiñekua jantzi zeban da arrezkero majo dabil./ Gure matrakia be aspaldixan andafuerako soiñekua jantzitta dabill ba.. Etim.: gaztelerazko "anda"+"fuera"...
- soiñerropa, soiñerropia. (-). izena. "Soinean jazteko arropa.. Oberropia illian beiñ garbitze zan; soiñerropia astian beiñ." (Lar Antz). . Ik. oe-errópa.
- 1. sóiñu, sóiñua. (b). izena. Eskuko zein ahoko soinua. Acordeón, y también filarmónica.. Zuen tio Tomas artistia zuan soiñua joten./ Soiñu barrixa erosi dau.. Eskukoa, batik bat.. Ik. soiñu txiki, soiñu aundi, aóko sóiñu, eskúko sóiñu. . sóiñua jo, . (b). aditza. Akordeoia edo filarmonika jo. . Uberan ezin zala agarrauan eiñ eta Lezanera etorri; zuen tio Tomasek soiñua jo, ta dantzan jota fuego...
- 2. sóiñu, sóiñua. (c). izena. Musika-otsa. Sonido de música. Etxetik entzuten zan plazako soiñua./ Dantza-soiñua entzun orduko egoneziñik jartzen da. .
- soiñu aundi, soiñu aundixa. (c). izena. Acordeón de piano. .
- soiñu txiki, soiñu txikixa. (c). izena. Acordeón diatónico. .
- soiñu-jóle, soiñu-jolía. (b). izena. SOIÑO-JOLE, SOIÑO-JOTAILLE. Acordeonista.. Afaixa daukau soiñu-jole ta guzti. .
- soja, sojia. (-). izena. (Eibar.) "Defecto o grieta del metal.. Honek etxok balio, sojia jaukak." (SB Eibetno). .
- soka, sokía. (a). izena. Cuerda, soga. . . sokía ekarri zerbaitek, . (c). esapidea. Ondorio luzeak ekarri.. Roldanen asuntuak oinddio sokia ekarriko dau./ Errezena ein ddozu, orrei dirua emotia. Baiña gero orrek sokia ekarriko dau: laster dittuzu beste amar atzetik. ..
- sokadantza, sokadantzia. (-). izena. "Danza tradicional consistente en una cuerda formada por bailarines entrelazados." (SB Eibetno).. San Juan egunean Untzagako plazan egiten da Eibarren. .
- sokakára, sokakaría. (d). izena. Sokakada. Aspaldiko luzeera neurria. 20 edo 30 metroko soka aipatzen du Hilarik. Antigua medida de longitud.. Ta gero ori neurri zanian, ba, asko izango zan, da esan i eban ala be: “Joño, ementxe beste sokakaa bat ogei metrokua ero, ogetamarrekua, ero, eztakiu sokioi ze ebixen. Hil. .
- sokamútur, sokamutúrra. (b). izena. Herri-jaietako jolasa, zezenak lepoan soka luze samarra lotuta duelarik kalez kale egiten dena.. Paskuetan aurten be badago sokamuturra. .
- sokásalto, sokásaltua. (a). izena. SOKASALTOKA. Haur-jolas ezaguna. Inesiboan ia beti. La comba.. Sokasaltua beste jolasik etzan izeten orduan./ Ibilliko ga sokasaltuan?/ Sokasaltuan artistak giñan txikittan. . SOKASALTUAN IBILI, JOLASTU. SOKASALTOKA ere bai: Neguan tortoloska ta txikilleronka, da sokásaltoka. Klem..
- sokátira, sokátiria. (b). izena. Sokaren bi aldetatik tira eginez jokatzen den kirol ezaguna.. Sokatiria dago San Martzialen. . SOKATIRAN, sarrien: Sokatiran gogorrak die Nuarbekuak./ Zer, eingou sokatiran? .
- soldáta, soldatía. (d). izena. Kriadu eta kriadak bere lanagatik irabazten dutena. El sueldo de criados y criadas.. Leen kriauak eta kriadak soldatia eukitze juen, pagatze zotsena soldatia izete zuan. Klem./ Pentsaik orduko soldatak. Joan nintzuan amaika durokin. Eli.. Fabrikakoari jornal edo kintzena deitu izan zaio hemen, zaharren akorduan behintzat. Hitza berpizten ari da eta normaltzen "sueldo" zentzuan. .
