Bergara aldeko hiztegia

ra. 1.ra-ra. Onomatopeia. Ebagitzearen onomatopeia. 2.ra. Onomatopeia. "Zeozer tarraztaka edo tiraka eruatia. “Hemen zestua ipiñi lurrian eta pagatxa tira ta rrra!, haraxe." (SB Eibetno)”
rádixo. rádio. 1.rádixo, rádixua. (a). Izena. radio. Irratia. · Radio. “Zela dauzken telebisiño, radio..., alde danetatik kasik errezao erderaz. Don.” 2.rádixo, rádixua. (a). Izena. radio. Radio de rueda. “Onek bi radio eukitze zittuen bakoitzak. Piña bakoitzak bi radio. Angel.”
raka-raka. Onomatopeia. riki-raka. "Rascar, rallar. · Hazka egin, birrindu." (SB Eibetno)
raketista. "Raketiakin jokatzen zeben andrazko pelotarixak. Eibar inguruan mordua juan ziran jokatzera Madrid, Habana, Mexico edo Barcelonara, 1930-1965 bittartian gehixenbat." (SB Eibetno).
rámal, rámalak. (d). Izena. Riendas de caballería. “Kabezeria, ta ara doianak pa ramalak. Don.”
raréza, rarézak. (c). Izena. Arrarokeriak. · Rarezas. “Iñok ikututako ogirik ez jatia-ta, olakotxe rarezak zeuzkan. Adinekoei sarri entzuten zaie.” Pluralean, batik bat.. content_copy rarokeríxa.
ráro, rárua. (a). Adjektiboa. Raro, -a. Pertsonez zein gauzez. “Gizon ori raro utsa izan da beti./ Gauza raruak pasatzen die emen. ” Esamoldeak: euli zurixa baiño raruaua. Esapidea. "Pertsona bereziez esan ohi da. · Perro verde. “Lagaixok horri bake-bakian, euli zurixa baiño raruagua dok eta." (Zuaz Deb).”
rarokeríxa, rarokerixía. (b). Izena. Arrarokeria. content_copy raréza.
rarokóte, rarokotía. (c). Adjektiboa. Arraro samarra. · Rariponcio, -a. “Olako rarokote batekin ezkondu zan.”
rarótu. (b). da Aditza. Arrarotu. “Aspaldixan mutil ori ziero rarotuta dago.”
ras. Onomatopeia. "Atrapar rápidamente algo. “Gero, ras!, hartu eta barrura, ras!, potekaria bete arte." (SB Eibetno)”
rasíau. 1.rasíau. (c). du Aditza. raséau. Paretak porlanez eta planaz berdindu igeltseroak. · Rasear. “Rasiatzia ta pintatzia bakarrik falta jaku./ Llaniau baiño rasiau geixao esaten da, liso laga. Don.” 2.rasiau. (c). du Aditza. raséau. Pasar el rasero. “Garixa rasiauta izeten da imillaunian, eta bestia torretuta. Don.” 3.rasíau. (c). du Aditza. raséau. Pelotan, gogor eta behe-behetik jo pelota. · Rasear la pelota. “Atzera etxuan joten, rasiau itte juan pelotia.”
rastel, rastéla. (d). Izena. restel, restrel. Ormigoiaren gainean josten diren kuadradiluak, gero egurrezko lurra botatzeko. · Rastrel. “Ormigoian geiñian rastelak esate ako. Juantxo./ Gero eitte giñuan restrela; oingo kostruziñotan porlanan gaiñian ipintzen dan listoe ari restela esaten jako; erderazko izena izango da akaso, baiña restrela esaten jako. Benito.” Rastelak egiteko haritza erabiltzen zen gehien, baina alertzea ere bai. .
rausta-rausta. Onomatopeia. "Jatean ateratzen den hotsaren onomatopeia. “Gure bei orrek rausta-rausta emundako guztia jaten dau." (Lar Antz)”
re.
rébelde, rébeldia. (b). Adjektiboa. Konformagaitza, bihurria. “Txikittan oso rebeldia zuan.”
rebéndera, rebénderia. (d). Izena. Revendedor o comprador ambulante. “Olaxe billots-batzeilliei, rebenderei; orduan be bai, rebenderei. Ni txikixa nintzala, gaiñera, kotxeduna etorte i zan e, karroduna Osintxura. Hil.”
reboluzíño, reboluziñúa. (b). Izena. Revolución.
réfere, réferia. (d). Izena. Eibarko zaharrek, eta baita bergarako askok ere REFERE deitzen diote futboleko arbitroari, edo behintzat gogoratzen dute hitza. · Arbitro. “Eibarren fubolai foballa esate jotsek eta arbitruai referia.”
regáteo, regáteua. (b). Izena. Salerosketako tirabira. · Regateo. “Andra ori plazan beti regateo baten ibiltzen zonan./ Moruak baiño okerraua da regateuan.”