Bergara aldeko hiztegia
galdakao lanperna, galdakao lanpernia.
Izena.
Amanita rubescens.
Eibar.
Amanita rojiza. (SB Eibetno).
Eibar.
Amanita rojiza. (SB Eibetno).
gáldara, gáldaria.
(b).
Izena.
Caldero.
“Galdara aundi baten egosten zan artua ta esnia.”
GALDARA MAILLAZTUA esaten omen zitzaien aspaldi Angiozarren forma bereziko laino batzuei..
Caldero.
“Galdara aundi baten egosten zan artua ta esnia.”
GALDARA MAILLAZTUA esaten omen zitzaien aspaldi Angiozarren forma bereziko laino batzuei..
gáldaratxo, gáldaratxua.
(d).
Izena.
Galdara txikia, esnea egosteko eta erabiltzen zena.
“Esnia egostekua ta; galdaratxúa. Iru bat litro ero. Don.”
Adibidean azentua azken aurrekoan.
.
Galdara txikia, esnea egosteko eta erabiltzen zena.
“Esnia egostekua ta; galdaratxúa. Iru bat litro ero. Don.”
Adibidean azentua azken aurrekoan.
.
galdari, galdarixa.
Izena.
Eibar.
"Fundidor.
“Galdaketan diharduan bihargiña." (SB Eibetno). ”
urtzaille.
Eibar.
"Fundidor.
“Galdaketan diharduan bihargiña." (SB Eibetno). ”
urtzaille.
galdetu.
Aditza.
Preguntar.
Bergarako kaleko familia abertzale batzuetan aspalditik erabilia. Preguntau da arrunta gure eskualdean. Batuaren eraginez, indartzen ari da galdetu. .
pregúntau.
olátu, olatúa.
(a).
Izena.
Uhina. · Ola.
Preguntar.
Bergarako kaleko familia abertzale batzuetan aspalditik erabilia. Preguntau da arrunta gure eskualdean. Batuaren eraginez, indartzen ari da galdetu. .
pregúntau.
olátu, olatúa.
(a).
Izena.
Uhina. · Ola.
galdiau.
kaldiau, galdau, kaldau, galdatu.
1.galdiau.
Aditza.
Galdatu. Burdina edo altzairuzko piezak elkarri itsatsi sutan goritu ondoren. · Caldear.
“Kaldeau, bi pieza berotu, ta ipini, tta da! da! jo ta pegau. Eus./ Pletiñak batu, erdixan takue sartu, suteixan galdiau, pegau. Bix./Kaldiau esate xakok pegau eiñ biozunian, bi pieza bata bestian pegau, soldiaittia mouan. Bixak pegaitteko saldia etara biadau, bestela ezta pegaitten.Jen./ Galdau esaten da juntau, pegau. Inaz.”
2.galdatu.
Aditza.
Eibar.
"Fundir. · Metalak urtu." (SB Eibetno).
kaldiau, galdau, kaldau, galdatu.
1.galdiau.
Aditza.
Galdatu. Burdina edo altzairuzko piezak elkarri itsatsi sutan goritu ondoren. · Caldear.
“Kaldeau, bi pieza berotu, ta ipini, tta da! da! jo ta pegau. Eus./ Pletiñak batu, erdixan takue sartu, suteixan galdiau, pegau. Bix./Kaldiau esate xakok pegau eiñ biozunian, bi pieza bata bestian pegau, soldiaittia mouan. Bixak pegaitteko saldia etara biadau, bestela ezta pegaitten.Jen./ Galdau esaten da juntau, pegau. Inaz.”
2.galdatu.
Aditza.
Eibar.
"Fundir. · Metalak urtu." (SB Eibetno).
galdóstu.
(d).
garbostu, gardostu.
1.galdostu.
Aditza.
garbostu, gardostu.
Ur irakinetan eduki zerbait, zeharo irakin gabe; hegaztia, adibidez, errazago lumatzeko.
“Garbostu da ziero irikitteke, irikiñ baiño len. Aragixak usaiña dauka, ta lelengo garbostu bat emungo jau.”
erregaldóstu.
Esamoldeak:
garbostu baten premiñia izan.
Esapidea.
galdostu baten premiñia izan.
Irakinaldi baten premia izan.
irakiñaldi bat falta.
2.galdostu.
Aditza.
Antzuola.
garbostu, gardostu.
"Pertsona bat berotu.
“Eun guztian kanpuan lanian ibilli ta beeko suan aurrian garbostu bat artu giñuan." (Lar Antz).”
garbostu, gardostu.
1.galdostu.
Aditza.
garbostu, gardostu.
Ur irakinetan eduki zerbait, zeharo irakin gabe; hegaztia, adibidez, errazago lumatzeko.
“Garbostu da ziero irikitteke, irikiñ baiño len. Aragixak usaiña dauka, ta lelengo garbostu bat emungo jau.”
erregaldóstu.
Esamoldeak:
garbostu baten premiñia izan.
Esapidea.
galdostu baten premiñia izan.
Irakinaldi baten premia izan.
irakiñaldi bat falta.
2.galdostu.
Aditza.
Antzuola.
garbostu, gardostu.
"Pertsona bat berotu.
“Eun guztian kanpuan lanian ibilli ta beeko suan aurrian garbostu bat artu giñuan." (Lar Antz).”
gáldu.
1.galdu.
Aditza.
Perder(se). Testuinguru zabalean erabilia. Hona hemen adibide batzuk:
“Kotxeko giltzak galdu jat./ Orren amak gerra denporan galdu zeban burua (zoratu)./ Aurten ixa baba guztiak (alperrik) galdu die (hondatu)./ Gazte asko eranak eta erretiro txarrak galtzen dau (hondatu)./ Lapurreta asko einddakua zan itxuria, ta bein kontau jao konfiantzara anaiai; orduan galdu ei zan (bere burua saldu, salatu)./ Bedar txarra nekez galtzen da (desagertu, ezabatu)./ Errekaldeko andra gaztiak umia galdu ei dau (abortoa izan)./ Itxuria juiziuan abogau txarra tokau ero, ta alkar galdu zeben. (hondamendira eraman)./ Udan errez galtzen da esnia (mudatu). Ezizu orren kuidaorik izan, ori ezta galduko eta (ongi moldatu).”
Esamoldeak:
galdu eraiñ.
(c).
dio
Aditza.
Galdu eragin, debekatu. · Impedir, prohibir.
“Oittura ori galdu eraitten ezpadotsazue, gaixki biozue./ Orretxekin ezkontzia galdu erain nai dotsa, kosta aala kosta.”
Ezezko esaldietan batzuetan "kendu" zentzua du. Beintzet Benidorren iñon kontura pasau zeban illebetia eztotsa iñok galdu eraingo.
.
2.galdu, galdúa.
(c).
Adjektiboa.
Desmejorado, -a.
“Zuen ama gaixua pasau zebanetik oso galdua dago.”
3.galdu, galdúa.
(c).
Adjektiboa.
Perdido, -a.
“Elgetako ferixia oso galdua egon zan./ Orduko oitturak galduak dare.”
1.galdu.
Aditza.
Perder(se). Testuinguru zabalean erabilia. Hona hemen adibide batzuk:
“Kotxeko giltzak galdu jat./ Orren amak gerra denporan galdu zeban burua (zoratu)./ Aurten ixa baba guztiak (alperrik) galdu die (hondatu)./ Gazte asko eranak eta erretiro txarrak galtzen dau (hondatu)./ Lapurreta asko einddakua zan itxuria, ta bein kontau jao konfiantzara anaiai; orduan galdu ei zan (bere burua saldu, salatu)./ Bedar txarra nekez galtzen da (desagertu, ezabatu)./ Errekaldeko andra gaztiak umia galdu ei dau (abortoa izan)./ Itxuria juiziuan abogau txarra tokau ero, ta alkar galdu zeben. (hondamendira eraman)./ Udan errez galtzen da esnia (mudatu). Ezizu orren kuidaorik izan, ori ezta galduko eta (ongi moldatu).”
Esamoldeak:
galdu eraiñ.
(c).
dio
Aditza.
Galdu eragin, debekatu. · Impedir, prohibir.
“Oittura ori galdu eraitten ezpadotsazue, gaixki biozue./ Orretxekin ezkontzia galdu erain nai dotsa, kosta aala kosta.”
Ezezko esaldietan batzuetan "kendu" zentzua du. Beintzet Benidorren iñon kontura pasau zeban illebetia eztotsa iñok galdu eraingo.
.
2.galdu, galdúa.
(c).
Adjektiboa.
Desmejorado, -a.
“Zuen ama gaixua pasau zebanetik oso galdua dago.”
3.galdu, galdúa.
(c).
Adjektiboa.
Perdido, -a.
“Elgetako ferixia oso galdua egon zan./ Orduko oitturak galduak dare.”
galdumin, galdumiña.
Izena.
"Zerbait/norbait galtzearen pena.
“Partidua galdu zeben eta galdumiña earra zeukan." (Lar Antz)”
"Zerbait/norbait galtzearen pena.
“Partidua galdu zeben eta galdumiña earra zeukan." (Lar Antz)”
galduteiro, galduteirua.
lagunartekoa
Gaupasa eginda hurrengo egunean tragoa eskuan duela noraezean dabilena. (argot)
“Makiña bat galduteiro jauan gaztetxe aurrian goizeko zortziretan. (TSE Berb).”
gaupasero.
Gaupasa eginda hurrengo egunean tragoa eskuan duela noraezean dabilena. (argot)
“Makiña bat galduteiro jauan gaztetxe aurrian goizeko zortziretan. (TSE Berb).”
gaupasero.
1.galera.
1.galera, galería.
(c).
Izena.
Pérdida.
“Naparruako baserrittarrak galera aundixak eukittue txingorra ta arrixakin.”
2.galera, galería.
(c).
Izena.
Jenero batean aprobetxagarria ez den partea. Harakintzan, adibidez, saltzekoak ez diren parteak: larrua, tripak, seboa, etab.; fruituetan, ustelak, nanoak... · Lo no aprovechable de un género.
“Txal ederra da, baiña galera asko dauka./ Eneban uste aurten patatiak ainbeste galera eukiko zebanik.”
1.galera, galería.
(c).
Izena.
Pérdida.
“Naparruako baserrittarrak galera aundixak eukittue txingorra ta arrixakin.”
2.galera, galería.
(c).
Izena.
Jenero batean aprobetxagarria ez den partea. Harakintzan, adibidez, saltzekoak ez diren parteak: larrua, tripak, seboa, etab.; fruituetan, ustelak, nanoak... · Lo no aprovechable de un género.
“Txal ederra da, baiña galera asko dauka./ Eneban uste aurten patatiak ainbeste galera eukiko zebanik.”
2.gálera, gáleria.
(d).
Izena.
Bi ardatzeko gurdia. Hemen ez omen da asko ezagutu.
“Izena orrek galeria. Bi ardatzekuak dienian, ba ikusten dalako Araban eta zerian ba, joño, galeria eruan juek, galerakaa bat. Bitorixara ferixara etortzen zittuztan patatiakin da irixekin; galeran ekartzen juen. Baiña emen bertan geuk ibilli galeraik e... Algadoneran zuan bat algadoi-balak erabiltzeko-ta. Don.”
ohar bat
Bi ardatzeko gurdia. Hemen ez omen da asko ezagutu.
“Izena orrek galeria. Bi ardatzekuak dienian, ba ikusten dalako Araban eta zerian ba, joño, galeria eruan juek, galerakaa bat. Bitorixara ferixara etortzen zittuztan patatiakin da irixekin; galeran ekartzen juen. Baiña emen bertan geuk ibilli galeraik e... Algadoneran zuan bat algadoi-balak erabiltzeko-ta. Don.”
ohar bat
galeríxa, galerixía.
(d).
Izena.
Minazuloko beso bakoitza. · Galería de una mina.
“Ieltsuan be galerixak jeztan, ara-ta, ona-ta, bestera-ta. Don.”
Minazuloko beso bakoitza. · Galería de una mina.
“Ieltsuan be galerixak jeztan, ara-ta, ona-ta, bestera-ta. Don.”
galikara, galikarak.
Izena.
Eibar.
galikuak.
"Gaitz benereoa, purgazioak. · Chancro blando." Arek izan zittuan galikuak, arek! (AAG Eibes).
“Arek izan zittuan galikuak, arek!”
Eibar.
galikuak.
"Gaitz benereoa, purgazioak. · Chancro blando." Arek izan zittuan galikuak, arek! (AAG Eibes).
“Arek izan zittuan galikuak, arek!”
galóndo, galondúa.
(c).
Izena.
Garia egon berri den soroa. · La pieza en la que acaba de haber un sembrado de trigo.
“Udazkenian galonduan arbixa ereitten zuan.”
Garia egon berri den soroa. · La pieza en la que acaba de haber un sembrado de trigo.
“Udazkenian galonduan arbixa ereitten zuan.”
