aditza
- endrégau. (-). aditza. ENDREDAU, ENDREAU. 1. endregau, . (a). dio-zaio aditza. ENDREDAU, ENDREAU. Nahastu (ileak). Despeinar(se).. Illiak endregau jatzu jertsia jartzerakuan. .. 2. endregau, . (b). du aditza. ENDREDAU, ENDREAU. Revolver, enredar.. Soka guztiak endreau dittue mutikuak./ Etxe guztia endregauta laga dabe. .. 3. endregau, . (b). du aditza. ENDREDAU, ENDREAU. Norbait bide txarrera eraman, gaizki erakutsi, okertu. Liar, enredar a alguien.. Eskolan zuen mutikuak beste guztiak endregatzeittu./ Zer, baztarrak endregatzera etorri aiz Bergara, ala? .. 4. endregau, . (b). da-du aditza. ENDREDAU, ENDREAU. Zoratu, burutik egin. Enredar la cabeza, enloquecer.. Aspaldixan ziero endregauta dabill./ Mutiko zapu onek burutik endregauko nau. . BURUTIK ENDREGAU, batez ere. ..
- 1. endregau. (a). dio-zaio aditza. ENDREDAU, ENDREAU. Nahastu (ileak). Despeinar(se).. Illiak endregau jatzu jertsia jartzerakuan. .
- 2. endregau. (b). du aditza. ENDREDAU, ENDREAU. Revolver, enredar.. Soka guztiak endreau dittue mutikuak./ Etxe guztia endregauta laga dabe. .
- 3. endregau. (b). du aditza. ENDREDAU, ENDREAU. Norbait bide txarrera eraman, gaizki erakutsi, okertu. Liar, enredar a alguien.. Eskolan zuen mutikuak beste guztiak endregatzeittu./ Zer, baztarrak endregatzera etorri aiz Bergara, ala? .
- 4. endregau. (b). da-du aditza. ENDREDAU, ENDREAU. Zoratu, burutik egin. Enredar la cabeza, enloquecer.. Aspaldixan ziero endregauta dabill./ Mutiko zapu onek burutik endregauko nau. . BURUTIK ENDREGAU, batez ere. .
- engáiñau. (a). du aditza. Engañar..
- enkolau. (a). aditza. Kola eman. Encolar. Armazoia ifintzen da enkolauta; gero ia kolokau eitten da, bisagriakin markuan; lenengo markua ipini bia da. Sebas. .
- 1. enpliau. (b). da-du aditza. Emplear(se), dar empleo.. Ogei milla langille enpliatzeittu uezaba orrek. .
- 1. entendidu. (a). du-zaio aditza. Ulertu. Entender.. Eztotsut entenditzen ze esan nai dozun.. Oso adinekoek NOR-NORI ere bai. Oiñ au euskara batua ero ta, ta guri euskera batua ta ba ia etxaku entenditzen. Aniz..
- 2. entendidu. (d). du-zaio aditza. Gai batez jakin. Entender de algo, ser entendido en algo.. Orrek deporte asuntuan asko entenditzen dau. . Adinekoek NOR-NORI moduan ere bai, gezurra badirudi ere. Orri politikian gañian asko entenditzen jako./ Ze, neska asuntuan iri be entenditzen jak, ala? Azkuek «verbos de pasión» deitu zien; gure herrian jokaera berdina dute pentsau, amorratu, asarretu eta abarrek..
- entérrau. (a). du aditza. Lurperatu. Enterrar. Donostian bertan enterrau i dabe./ Tesorua lurpian enterrauta zeuan. . Sin. lúrra emon.
- 1. entretenidu. (a). da-du aditza. Entretener-se..
- 1. entzun. (a). du aditza. Oir.. Ik. aittu. entzún?, . (b). Entzun duzu? .. Ale, emendau telebisiñua eta oera. Entzún?. Ik. ikusí?, barré?.. éntzun-éntzun eiñ, . (c). esapidea. Norbaitek esaten dizuna entzun, norberak ezer erantzun gabe. Bronka, sermoia, erretolika luzea..., gehienetan.. —Ze moduz mitiñian? —Ba, entzun-entzun ein juau ta kalera./ Gaztetan etxian zenbat bronka berandu aillegatziagaittik. Guk entzun-entzun eiñ da oera. ..
- eo. (d). aditza. IO. Eho, ehuna egin. Tejer.. Ta Angiozarren Garrazteitxon eunoi eo eitten zan, ta arekin kanaerdikua ero, kanakua ero, zela aintze jakuen eunoi eitteko. Juana./ Angiozarren, Garrazteitxon eitteeben, euna iotzen zan. Juana./ Ta Bergaran be, berdin esaten da garixa jo, edo telia jo. Josu .
- 1. epeldu. (a). da-du aditza. Hotza eta beroaren arteko tenperaturan jarri. Templar(se).. Esnia epeldu da?/ Asko epeldu dau egualdixa. .
- 2. erabagi. (d). du aditza. ERABAI. Muga egin.. Au Nordia. Errekiak erabaitzen dau. Bakizu, baillara asko dare emen. JJp./ —Nora pertenezitzen da? —Bergara. Orretxek errekatxuak erabaitzen dau. Ben.. ZERK erabagi..
- erabílli. (a). du aditza. EBALI (UB., OS.), IBILLI. Usar, emplear, manejar.... Zuk ze zapatilla numero darabizu?/ Orrek eztau sekula erderaik erabiltzen./ Uezabak pelota baten moduan erabiltzen nau. . Ibilli entzuten da sarri erabilliren lekuan. Antzuola, Osintxu eta Uberan ebali, ebalten, ebaliko. Jai baten etxian tokatzen jatan, eta Estellan zeuan zeoze abertzaliena, etxakiñat ze zeuan orduan, tiroka ta ebali zittuen gaiñera autobusian, oso gaizki. Eli..
- 2. eraiñ. (b). dio aditza. Mover, menear.. Eraixozu manibelai bestekaldera./ Babei eraixezu pegau eztaittien./ Pedalei erain bia jakue bizkor ibiltzeko. .
- 1. eraiñ. (a). aditza. Eragin, egin arazi. Obligar, mandar hacer. . Azkenian babak jan erain biar izan notsan mutikuai./ Zuri lana eraittia baiño obe da norberak eittia./ Ezidazue barre eraiñ. . Egin-en faktitiboa. Arazi ezin da zuzenean izenekin erabili eta eraiñ ostera, bai: negar, barre, lo, lan... eraiñ. Erderaz eraiñ, baiña zela etzan kanpuan da beste gauzatan zertzen, ba derriorrekua antxe zeoze; kitto. Don. (AA BergEus, 343. o.). Beti ez du obligazio zentzua: beixak larrera etara biar dittut jan eraittera. .
- 3. eraiñ. (b). dio aditza. Causar, producir (un mal, generalmente).. Eztakitt zek eraitten dostan granuak./ Ardauak asko eraitten zotsan ari. .
