aditza
- edurrak eiñ. (c). aditza. Nevar.. Edurrak eitte zittuen ikusgarrixak, oin larogei urte inguru nabil esaten, e. Paul. .
- edurrak jo. (-). aditza. Elurra egin.. Ni eindda nao e, baten edurrak joban, goizian eo gabian, da txendorrak sutzia nai, tta goizeako kanpuan edurra. Jose. .
- égaratu. (c). da aditza. Hegan hasi. Echar a volar. También empezar a volar los pajaritos del nido.. Anka ondotik egaratu jatan oillagorra ta ezin izan notsan tiratu./ Txori-apixia nekixen zazpi txorikumakin baiña akordau orduko egaratu zien. . Azen.: egarátu ere bai..
- 1. egarrittu. (b). da aditza. Egarria sentitu. Tener sed.. Egarritzen zanerako eruaizu ura./ Egarrittuta etorri da. .
- 4. egin. (a). da aditza. Bihurtu. Hacerse.. Aundi egin da aspaldixan./ Etza zu sekula gizon egingo./ Len PCEkua zan da oiñ musulman ein dda. .
- 5. egin. (b). du aditza. Igaro (denbora).. Zortzi urte ein zittuan seminaixuan./ Zenbat denpora eingozu kanpuan? .
- 6. egin. (c). du aditza. Esan. Decir.. Oinddio atzo berak eitte zostan beste amar urte artu nai zittuala, ta ikusi, gaur il dda./ Santa Kruz gurian lo einddakua zala, bein baiño geixagotan eitte zeban gure aittajunak./ Asten da berbetan da eitten dau: joan zaittie pikutara! . Eitten forma ia beti, eta goikoak bezalako testuinguruetan..
- 7. egin. (c). da aditza. Zerbait egokia ez izan norbaitendako, komeni edo gustatu ez, horrelako esaldietan:. Antxintxiketia eztok neretako eitten./ Aleginddu zuan baiña ezkondu bizimodua etzuan arendako eitten.. "Zerbait ez da norbaitendako egiten" formula beti. .
- 9. egin. (a). dio aditza. Bale-baleka eta beste zenbait haur jolasetan, eliminatu, harrapatu.. Hodei, eindda zare, len ikusi zaittut eta. Oiñ pagatzia tokatze jatzu..
- 1. egin. (a). aditza. Hacer, construir, producir.. Oso liburu politta ein ddabe.. Beste testuinguru askotan ere erabiltzen da. Eguraldia: eurixa eiñ; jokoak: pelotan eiñ; adina bete: urtiak eiñ; eraiki: etxia eiñ (Ik. jaso); hizkuntzak: euskeraz eiñ; norabidea: ezkerretara eiñ; jakiak gertatu: labian, txapa gaiñian eiñ (Ik. erre). Baita: alde eiñ, barre eiñ eta horrelako aditzetan, eta baita aditzaren ekintzaren azpimarratzaile bezala ere: jan eingo dozu, esan ein ddotsat. Erosi zentzuan ere entzun dakieke zaharrei, arropaz edo oinetakoez jarduterakoan, ziur asko beren gazte denporan enkargatuta egiten zirelako. Pare bat zapata eitte ziñuan da, aura ba, Paskuakua eitteko, elizara konfesau ta komulgau eittera juteko, entierrun batera juteko... Hil./ Ointxe traje berri bat ein biarrian nago.. norbaitenak edo zerbaitenak egin, . (c). esapidea. Hondatu, galdu, zereginik ez izan.. Politikan oin arteko bidetik jarraitzen badogu, guriak egin dau. .. egin-barri, . (-). . 2. egin barri, . (b). adberbioa. Recien hecho.. Gu sartu giñanian etxia egin barri zeuan. .. 1. egin-barri, egin-barrixa. (b). adjektiboa. Recien hecho.. Ogi au egin barrixa da. ... egitte aldera, . (-). . Ik. aldera..
- 3. egin. (c). du aditza. Jokatu, apustu egin. Egingo neuke... ia beti. . Eingo neuke aurten be eztabela aprobauko./ Eingo neuke naitta eiñ dabela..
- égon. (-). aditza. 1. egon, . (a). da aditza. Estar.. . Egon ari presente etorri artian Bixente, . (-). esaera. "Bertantxe geratu." (Lar Antz)... . Dagona dago, eztagona balego, . (c). esaera. .. . banenguan ba ni, . (c). esapidea. Harrituta nengoen.. Banenguan ba ni... Zeozegaittik etzan aspaldixan etortzen. .. . (geldi) egotekua ez izan, . (-). esapidea. Oso aktiboa izan.. Jesus! ori be ezton egotekua. ... 2. egon, . (a). da aditza. Haber.. Tonto asko dago. .. 3. egon, egóna. (c). izena. El estar, la inmovilidad.. Zuri egona etxatzu komeni; ibilli egin bia da, ibilli./ Egonak eztauka gauza onik./ Kartetan ibilli ga residentzian, da... egonetik egonera gatoz. . . Egonak egonguria eta abadiak ezkonguria, . (d). esaera. .. . egonian egon, . (c). esapidea. Egon, azpimarratuta.. Guk ze eingo dou ba onezkero... egonian egon./ Egonian egonda eztago ezer. .. . egonían, . (c). adberbioa. Inmovil.. Atsalde guztia egonian pasau dogu. ...
- 1. egon. (a). da aditza. Estar.. Egon ari presente etorri artian Bixente, . (-). esaera. "Bertantxe geratu." (Lar Antz)... Dagona dago, eztagona balego, . (c). esaera. .. banenguan ba ni, . (c). esapidea. Harrituta nengoen.. Banenguan ba ni... Zeozegaittik etzan aspaldixan etortzen. .. (geldi) egotekua ez izan, . (-). esapidea. Oso aktiboa izan.. Jesus! ori be ezton egotekua. ..
- 1. egosi. (a). da-du aditza. Cocer(se)..
- egurra eiñ. (-). aditza. Proveerse de leña.. Badauzku guk paa-txarak, mordua, baiña erabiltzen dou ori sutaako egurra eitteko. Mateo. .
- egurra xeetu. (-). aditza. Egurra txikitu.. Zakuak bete eitteko, gu anai bi ixete giñan jenealian, guk aura eitte giñuan bittartian bestiak egurra xeetu igual eitteben. Mart. .
- 1. egurtu. (b). du aditza. Paliza eman. Dar una paliza, apalear.. Isilik ezpaago egurtu eingo aut. .
- ekáiztu. (d). da aditza. Matxorratu. Volverse estéril un animal (la vaca, mayormente).. Matxorratu ein dda. Bei ekaiztutakua. Matxorratu ein ddok, ekaiztu ein ddok. Don./ Ekaiztua be esaten da izendakuai, jeneralian, baiña bestiai matxorria. Don. . Ez diot beste inori entzun. Emakumeez ere esan omen daiteke.. Ik. matxórratu.
